Klimaatveranderingen vanaf 2014

november 2, 2014 1 reactie

“Hoogste aantal broeikasgassen in 800.000 jaar”

2014 , <— De morgen

Ontbossing ;

illegale ontbossing brazilie 2062351 <— Pdf

2/11/14 – Bron: Belga

De klimaatopwarming is al overal op aarde merkbaar: het is warmer, er is minder sneeuw en ijs, het zeeniveau is gestegen en de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer ligt op het hoogste niveau in minstens 800.000 jaar.

Dat zegt het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) in een vandaag gepubliceerd syntheserapport. Volgens het panel is het evenwel nog altijd mogelijk om de opwarming van de aarde, met relatief weinig kosten, te beperken tot 2 graden Celsius.

“De oplossingen zijn er, en ze zijn niet zo duur, (°°)indien men internationaal samenwerkt”,

zegt IPCC-vicevoorzitter Jean-Pascal van Ypersele. Volgens de Belg geeft het nieuwe rapport regeringen

“een uitvlucht minder, om niet met méér politieke wilskracht te handelen”. “Laat ons hopen dat dat helpt.”

Volgens het intergouvernementele expertenpanel isde gemiddelde temperatuur van de aarde en de oceanen met 0,85 graden Celsius gestegen tussen 1880 en 2012.

“De gevolgen van de klimaatverandering zijn de voorbije decennia al voelbaar geworden op alle continenten en in de oceanen”, klinkt het. “De waarschuwing van het klimaatsysteem is overduidelijk.”

Maximum 2 graden

Het panel benadrukt tegelijkertijd dat het nog niet te laat is om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 2 graden Celsius, de doelstelling die de internationale gemeenschap gesteld heeft.

Daarvoor moet de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen met 40 tot 70 procent verminderd worden tussen 2010 en 2050, en volledig verdwijnen tegen 2100. Dat kan door bijvoorbeeld afstand te doen van fossiele energie, de energetische efficiëntie te verbeteren en de ontbossing een halt toe te roepen.

Maar, zo waarschuwt het IPCC, er moet snel actie worden ondernomen.

“Het is technisch haalbaar om de overgang te maken naar een koolstofarme economie“, zegt Youba Sokona van het IPCC. “Maar het ontbreekt aan passend beleid en geschikte instellingen.(*) Hoe langer we wachten om in actie te schieten, hoe meer het zal kosten.”

Economische groei
Volgens de berekeningen van het panel zouden “ambitieuze” inspanningen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, de wereldwijde economische groei met amper 0,06 procentpunt doen dalen.

“Er rest ons weinig tijd alvorens de mogelijkheid om onder de 2 graden te blijven, verdwijnt”,

besluit IPCC-voorzitter Rajendra Kumar Pachauri.

Ook VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon roept op tot snelle actie.

“Er is geen ruimte voor ambiguïteit in deze boodschap. Leiders moeten handelen. De tijd staat niet aan onze kant.” Niets doen zal meer kosten dan actie ondernemen, klinkt het. “Er bestaat een mythe dat de aanpak van de klimaatverandering veel geld zal kosten, maar niks doen zal nog veel meer kosten.”

De Amerikaanse buitenlandminister John Kerry omschreef het klimaatrapport als

“…… de zoveelste kanarie in de koolmijn …….Zij die ervoor kiezen om de wetenschap te negeren of te betwisten, terwijl die zo duidelijk is uitgelegd in dit rapport, vormen een enorm risico voor ieder van ons, voor onze kinderen en onze kleinkinderen.”

http://www.scientias.nl/moeten-voor-2100-afscheid-nemen-van-fossiele-brandstoffen/106720

…….We kunnen klimaatverandering dus beperken.

Maar haast is geboden, zo benadrukt het rapport. Wanneer we de klimaatverandering tegen redelijke kosten willen beperken tot maximaal twee graden Celsius zullen snel maatregelen moeten worden getroffen. Heel concreet zal de uitstoot tussen 2010 en 2050 wereldwijd met 40 tot 70 procent moeten dalen. En tegen het jaar 2100 moet de uitstoot zelfs nul zijn.

Reacties :

(*) Optreden ?

De industrie en het heersende (succes) model aanpakken ?
Hoe dan de productie op peil en de economie “gezond” houden ?
Richtlijnen over wat voor energieopwekking er moet gebruikt worden ?
Over….. hoe er “zuiniger” en “verantwoord” moet worden geconsumeerd ?
Wel ……..Daar gaan beroeps politici (die trouwens ” verkiesbaar” moeten blijven en dus op korte termijn denken ) niet aan raken….. want dat is allemaal ; tewerkstelling,BTW,belastingen , .

En nog zoiets wraakroepends ;

de nutteloze transporten,( bijvoorbeeld) garnalen laten pellen in marokko,…. gestandariseerde boontjes invoeren uit kenya ) en
de reusachtige voedselverspilling (alles wat geen standaardvoedsel is,in de vuilbak )

( KLIMAATSCEPTICUS I) “…..Wat het IPCC nu weer zegt is grotendeels onzin: gebaseerd op klimaatmodellen die hun onkunde al lang hebben bewezen.

Er is al 14/18 jaar géén opwarming meer, ondanks record uitstoot en niveaus van CO2.

Hoe verklaar je dat?

Ook al zouden we geen gram CO2 uitsparen, dan gaat de temperatuur geen 2 graden omhoog tegen 2100.

(°°) Geen geld kosten? komaan zeg, af en toe een paar miljard voor nepoplossingen voor een nepprobleem, zoals nu ook weer onze zon- en windenergie?…… ”

(KLIMAATSCEPTICUS II ) ” ….als het dan toch zo erg gesteld is met het klimaat, kan er dan misschien iemand mij uitleggen hoe het komt dat er nog nooit, ik herhaal: nog nooit zo veel ijs was op de zuidpool ?…

IPCC… denk je nu echt dat die mensen de waarheid gaan zeggen, namelijk dat het afsmelten van Noordpoolijs is gestopt, dat er de laatste 10 jaar helemaal geen temperatuurstijging meer is, dat het Zuidpoolijs groeit, dat sommige gletsjers langzaamaan weer groeien, …? Indien ze dit zouden zeggen, hebben ze geen reden meer te bestaan.”

(KLIMAATSCEPTICUS II )….” Voor diegenen die het IPCC nog geloven: alle doemverhalen zijn gebaseerd op klimaatmodellen waarvan 95% al -ver- boven de huidige temperaturen zitten, laat staan die van 2050 of 2100.(1) Er is géén versnelling in de zeespiegelstijging, niet meer stormen of orkanen, niet meer extreme regenval of droogte dan 50 of 100 jaar geleden. De landgletsjers in Alpen en Noorwegen zijn al een keer of zes gekrompen en vooruitgeschoven. Er komen nu voorwerpen van onder het ijs van 3000 en 6000 jaar geleden, enz..(2) “

—->(1) Ach wat ..…”ZE” hebben toen iets ingeschat met een nog natte vinger in de lucht…..nu gaan ze dus opnieuw (en gaan nu meten) ….. ondertussen is de natte vinger rapper droog ….. De modellen zijn aangepast of vervangen en is er nu al als eerste resultaat van die verbeterde aapak : de opwarming ( –> ten gevolge van antropogene invloeden ) is maar nog eens bevestigd.

—->(2)Stop toch met dat lullen over o.a;

het ijs van de zuidpool,
als de berggletsjers weg zijn gesmolten zullen velen van de non believers pas inzien dat er een probleem is, want dan is hun drinkwater ook weg, en vele oogsten over de ganse wereld gaan eraan kapot binnen afzienbare tijd , wat hongersnood op grote schaal zal brengen
Waar halen ze het hier vandaan dat er meer ijs is op de Noordpool? Daar krimpt het ijs.
De zuidpool nog nooit zoveel ijs, ja dat klopt maar lees in het vervolg artikels volledig, het landijs neemt af waardoor oa het zee ijs toeneemt en ja dat komt door de opwarming….
een complottheorietje is ook altijd “leuk” … “zij “hebben het gedaan … ik niet dus, en ik mag dus rustig en braaf verder doen ?
Om nog maar te zwijgen welk gevaar het ontdooien van de de permafrost met zich mee zal brengen.
Het lijkt in ieder geval duidelijk dat de anti opwarmingslobby der klimaatsceptici nog steeds goed in de populistische markt ligt bij het masseren en smaakmaken van de publieke opinie …..

TIJD VOOR NIEUWE VOORSPELLINGEN ?

We zijn allemaal “goe bezig” ……

Mensen blijven mensen en ‘heerlijk’ naïef. We doen maar verder zoals we bezig zijn totdat de ‘grotere’ gevolgen op ons afkomen waarvoor we geen oplossing(en) zullen hebben.

Doe maar(Nederlands ) ‘gezellig’ verder met de vervuiling , de roofbouw , de verspilling en het ongeremd vermenigvuldigen als het je zo uitkomt …maar zeg nooit meer …… wir haben es nicht gewusst???

Het mensdom moet terug worden ingekrompen tot ongeveer 3 miljard en dat kan in anderhalve generatie tijd.Maar daar horen we de UNO nooit over.

—> Er is niemand –of bijna niemand–van de klimaatspecialisten die de global warming nog ontkent.

Wat we eraan moeten doen is echter moeilijker te regelen dan de vaststelling zelf. Ik vrees dat we er heel weinig gaan aan doen en nog 50 jaar de kat uit de boom gaan kijken …..

Er zijn er nog altijd die het verschil tussen weer op korte termijn, en klimaat op lange termijn, niet kennen. De temperatuur is wereldwijd, de laatste 10 jaar, véél hoger dan de 150 jaar ervoor.
Opwarming van de aarde gaat over de globale temperatuur en niet letterlijk “ het wordt(hier lokaal) warmer ” wat wel ” lokaal merkbaar” wordt , is een groeiende hogere frekwentie van schommelingen tussen uitersten / extremen

Het klimaat is bijzonder complex . Men begint meer en meer inzicht te krijgen in wat er aan het gebeuren is en de gevolgen die dat heeft.

Strenge winters op komst door opwarming van de aarde ?

JC
27/10/14 – 15u42 Bron: The Guardian

Smeltend ijs in de Noordelijke IJszee. © thinkstock.

De opwarming van de Aarde heeft het risico op strenge winters in Europa en het noorden van Azië verdubbeld. Dat blijkt uit Japans onderzoek. Deze ogenschijnlijke tegenstrijdigheid is het gevolg van de smeltende poolkap, waardoor meer ijzige wind en sneeuw zuidwaarts worden gestuurd.

Door het smeltende ijs is de oceaan donkerder en absorbeert hij meer warmte. Door de wijzigende luchtpatronen wordt ijzige wind zuidwaarts gestuurd

De studie van de universiteit van Tokio omvat het meest gedetailleerde computermodel ooit en werd gepubliceerd in het vakblad Nature Geoscience. Ze toont aan dat de recente strenge winters niet simpelweg veroorzaakt worden door natuurlijke variaties in het weer, maar door de opwarming van de aarde.

Het smeltende ijs in de Noordelijke IJszee heeft tot gevolg dat de open oceaan donkerder is en meer warmte absorbeert. Dat verwarmt de lucht en verzwakt de wind. Schommelingen in de straalstroom sturen de vrieslucht zuidwaarts.

Opwarming gaat verder

Dit ogenschijnlijk tegenstrijdige effect van de opwarming van de aarde doet velen denken dat de opwarming gestopt is.

Maar niets is minder waar, zeggen onderzoekers. Hoewel de gemiddelde temperatuur van het aardoppervlak trager stijgt sinds 2000, is de Noordelijke IJszee gedurende die periode snel blijven opwarmen.

Het nieuwe computermodel toont dat het risico op ijzige winters ook de komende decennia nog zal aanhouden.

Verwacht wordt dat de Noordelijke IJszee tegen de jaren 2030 ijsvrij zal zijn aan het einde van de zomer, wat het veranderende windpatroon stopt terwijl de gemiddelde temperaturen blijven stijgen.

Extreme omstandigheden

De klimaatverandering verhoogt ook de kans op natte zomers, dodelijke hittegolven en overstromingen

Klimaatwetenschappers waarschuwen al vele jaren dat de klimaatverandering niet enkel leidt tot een langzame, geleidelijke stijging van de temperatuur. Het klimaatsysteem wordt meer energetisch, wat meer frequente extreme omstandigheiden veroorzaakt.

De ontdekking dat de kans op strenge winters al verdubbeld is, toont aan dat de opwarming van de Aarde geen bezorgdheid voor de toekomst is. De smeltende poolkap veroorzaakte recent ook al natte zomers in Europa en het Verenigd Koninkrijk. Daarnaast werd aangetoond dat de klimaatverandering het risico op dodelijke hittegolven in Europa en Australië vergroot, en dat overstromingen al tweemaal meer waarschijnlijk zijn dan in 2000.

http://syndication.vmma.be/syndication?vID=4201fe589aa996b34741af7a86f5e09f&sID=HLN&autoplay=false

Interview donderdag 6 november 2014 –Kennislink

VERLEDEN EN TOEKOMST

Wat vertelt het klimaat uit het verleden ons over de toekomst?

De temperatuur op aarde stijgt, en dat is niet voor het eerst. In hoeverre kunnen warme perioden uit het geologische verleden ons laten zien wat ons in de toekomst te wachten staat? Een vraaggesprek met Pepijn Bakker en Michael Blaschek, klimaatwetenschappers van de Vrije Universiteit Amsterdam, die beiden afgelopen dinsdag op dit onderwerp promoveerden.

door Marlies ter Voorde

419px-sermersuaq_in_isunngua_highland_in_summer_2010_(8)

Sermersuaq Groenland IJskap, zomer 2010 Chmee2/Valtameri, via Wikimedia Commons

‘The past is the key to the future’. Het citaat uit 1830 is van de Britse geoloog Charles Lyell, het concept van zijn beroemde Schotse collega James Hutton, en alle aardwetenschappers van tegenwoordig worden er mee grootgebracht.

Klopt, zeggen klimaatwetenschappers Pepijn Bakker en Michael Blaschek van de Vrije Universiteit Amsterdam, maar dan moet je wél goed opletten dat het verleden dat je bestudeert genoeg overeenkomsten heeft met de toekomst om een zinvolle vergelijking mogelijk te maken. Beide heren promoveerden dinsdag aan de Vrije Universiteit Amsterdam, beiden bestudeerden ze een warme periode uit het geologische verleden om te kijken in hoeverre de gebeurtenissen van destijds iets ons vertellen over het klimaat dat ons te wachten staat. Kennislink sprak met hen.

Waarom terug naar het verleden? We hebben toch computermodellen waarmee we in de toekomst kunnen kijken?
“Ja, maar om die modellen te kunnen vertrouwen moeten we wel bewijzen dat ze zinvolle voorspellingen doen. Als we de gegevens uit het verleden in het model stoppen, en dat levert een klimaat op dat toen niet heerste, is er weinig reden om te denken dat de toekomstvoorspellingen wel kloppen. In het algemeen gaat dat best goed trouwens, maar er zijn een paar lastige processen die niet eenduidig door modellen gesimuleerd worden. Belangrijke voorbeelden daarvan zijn de invloed op het klimaat van de circulatie van het oceaanwater, de dynamiek van het zeeijs, en het smelten van het landijs. Wat het ingewikkeld maakt is dat die processen niet alleen het klimaat maar ook elkaar beïnvloeden.”

Naar welke perioden hebben jullie gekeken?
“Pepijn naar het Eemien, van 130.000 tot 116.000 jaar geleden, Michael naar de warmste periode uit het Holoceen, van 9000 tot 5000 jaar geleden. Het Holoceen is het interglaciaal (een relatief warme periode tussen twee ijstijden in) waar we momenteel in zitten, het Eemien het laatste interglaciaal dat daaraan vooraf ging. We keken dus beiden naar een tijdperk waarin de aarde opwarmde. In het Eemien was het zelfs warmer dan nu, die periode wordt om die reden vaak als voorbeeld gebruikt voor wat er kan gebeuren als de aarde verder opwarmt. Wat wij onderzocht hebben is vooral welke invloed het smelten van de Groenlandse ijskap heeft gehad – en zal hebben.”

Het smelten van ijskappen – dan kom je toch ook in de scenario’s terecht met nieuwe ijstijden? Omdat de oceaancirculatie dan stil komt te liggen, en er dus geen warmte meer wordt aangevoerd?
“Als het om grote ijskappen gaat wel, ja, maar uit onze onderzoeken is gebleken dat het effect van het smelten van het ijs op Groenland op de oceaancirculatie maar zeer beperkt is. Het is niet zo heel veel ijs, namelijk. We hebben wel computersimulaties gedaan waarin we al het huidige ijs op Groenland in 500 jaar weg lieten smelten, dán stokt de oceaanstroming inderdaad, en krijg je een flinke afkoeling in Europa. Maar 500 jaar is wel extreem snel hoor. En als het een paar duizend jaar duurt, neemt de oceaancirculatie maar een beetje in kracht af, en koelt het dus ook maar een beetje af.”

Franz_josef_fjord__glacier-jerzystrzelecki

Franz Josef fjord met gletsjer, Groenland Jerzystrzelecki, via Wikimedia Commons

Het smelten van het ijs remt de opwarming dus enigszins af… dat is goed nieuws, toch?
“Nou, het is wel regionaal, hè? Als er minder warmte wordt aangevoerd dan stijgt de temperatuur op het noordelijk halfrond trager, maar op het zuidelijk halfrond juist extra snel. Dus voor Nederland is het misschien wel fijn, maar al met al schieten we er weinig mee op.”

Wat heeft het onderling vergelijken van die warme perioden jullie geleerd?
“Onder andere dat je ontzettend voorzichtig moet zijn met het doortrekken van conclusies van het verleden naar de toekomst. In de tijdvakken die wij bestudeerden warmde het op, maar dat had te maken met de stand van de aarde ten opzichte van de zon, en niet met broeikasgassen. De stand van de aarde zorgde destijds voor veel grotere seizoensinvloeden dan nu. Dus de temperatuur in de zomer was wel veel hoger, maar de winters waren ook kouder. Juist als je naar ijskappen kijkt heeft dat natuurlijk veel effect – die kappen groeiden in de winter toch deels weer aan. Uit onze modellen bleek dat dat ook weer heel andere effecten op de oceaancirculatie geeft.”

“Om opwarming onder invloed van broeikasgassen te bestuderen zouden we eigenlijk 55,8 miljoen jaar terug moeten reizen, naar het thermische maximum aan het begin van het Eoceen. Maar ja, voor ons onderzoek hebben we daar weinig aan, want toen lag er helemaal geen ijs op Groenland. Bovendien is het lastig te achterhalen wat er exact gebeurde, als het zo lang geleden is.”

Dat ging beter voor de tijdvakken die jullie bestudeerden?
“Elke stap in dit soort onderzoek gaat gepaard met grote onderzekerheden. De modellen moet je ’tunen’– er zitten parameters in waarvan de realistische waarden niet goed bekend zijn, en de modelresultaten blijken in elk geval voor het effect van het smelten erg afhankelijk van die tuning te zijn. Vervolgens moet je de resultaten vergelijken met gegevens, maar die zijn vaak ook niet heel eenduidig. Als je pollen vindt, betekent het dat er planten gegroeid hebben. Maar zegt dat iets over de temperatuur, of over andere milieufactoren? En hoe dateer je alles goed? Voor het Holoceen lukt dat aardig, dan kan je koolstofdateringen gebruiken. Voor het Eemien wordt het een stuk onnauwkeuriger. Als je oorzaak-gevolg relaties wil vinden, is het handig als je op zijn minst de volgorde van de gebeurtenissen kan vaststellen, maar zelfs dat lukt vaak niet.”

Hm. Dat lijkt me koren op de molen van de klimaatsceptici..?
“Als die onze proefschriften willen gebruiken om te onderbouwen dat er heel veel onzekerheden in klimaatmodelleringen zitten, dan is dat prima. Maar we weten behoorlijk goed in welke factoren de onzekerheden zitten – zoals het effect van het zeeijs, en die onzekerheid zit vooral in de regionale effecten. Wie wil ontkennen dat de aarde wereldwijd opwarmt heeft niks aan ons werk. Dat wijzen de modellen namelijk wél eenduidig uit.”

Bronnen:

P. Bakker, Modelling the climate of the Last Interglacial: The evolution of the Last Interglacial climate and its sensitivity to melting of the Greenland Ice Sheet, an investigation through model inter-comparison and model-data comparison,Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam, 319 blz.

M. Blaschek, Holocene climate variability in the Nordic Seas: numerical model simulations compared with proxy-based reconstructions, Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam, 265 blz.

Lees verder

Concentratie kooldioxide groeit sneller dan ooit

Zeestraten spelen cruciale rol bij klimaatverandering

Klimaatrapport IPCC: CO₂ wegvangen uit de lucht

Smeltwater valt ijsplaten rond Antarctica aan

Oceanen opgewarmd

Geowetenschappen, Klimaatwetenschappen

Wetenschap

Filed under Millieu GAIA Tagged with Geologie, inhoudstabel evodisku WP

Wat als al het ijs is gesmolten ?

maart 24, 2014 5 reacties

← INHOUD Gaia Millieu _________________________________________________________________ Smeltende Gletsjers → ZEESPIEGELSTIJGING<—- http://www.kennislink.nl/publicaties/zeespiegelstijging

foto : Een uitloper van het dichtbevolkte en verpauperte eiland Tarawa, waar de hoofdstad van Kiribati is gevestigd ., een archipel in de stille oceaaan . Nog eventjes en deze atollen verdwijnen in zee …

_______________________________________________________________ INHOUD van deze pagina ;

* Bijna 700 vierkante kilometer grote ijsberg belandt in de Zuidelijke Oceaan

* Smeltende gletsjers op West-Antarctica zijn niet te stoppen

* ALS AL HET IJS OP AARDE SMELT GEBEURT DIT VROEG OF LAAT ?

* VN-klimaatrapport: België gaat zware klappen krijgen

* Zeespiegel en temperatuurstijging

* Temperatuurrecords

* De les van het LAAT KRIJT

* te verwachten ZEESPIEGEL STIJGING

* RISING SEAS (New York times 03- 2014 ) KIRIBATI

* GREENLAND MELTING * PANAMA * FUJI * BANGLA DESH * USA ° Maatregelen ?

* De wereld is slecht voorbereid op klimaatverandering

* DROOGTE ‘Dertig procent van de aarde krijgt te maken met droogte’

ONDERTUSSEN OP ANTARCTICA

* Antarctica breekt alle records: nog nooit is er zoveel zee-ijs gemeten

* De wind voorkomt dat Antarctica snel opwarmt

* Hoe lang duurt het voor sneeuw en regen (firn) terug ijs worden ? _______________________________________________________________

Bijna 700 vierkante kilometer grote ijsberg belandt in de Zuidelijke Oceaan

22 april 2014 Caroline Kraaijvanger6

ijsberg

In november vorig jaar kwam een enorme ijsberg los van de Pine Island-gletsjer. NASA volgde de ijsberg – die ongeveer drie keer zo groot is als Amsterdam – de afgelopen maanden en dat levert een mooi filmpje op.

Het is alweer iets meer dan vijf maanden geleden dat de bijna 700 vierkante kilometer grote ijsberg B31 zich losmaakte van de Pine Island-gletsjer. Kort na het losbreken van de ijsberg kondigden onderzoekers al aan dat ze deze nauwgezet zouden gaan volgen. En dat hebben ze de afgelopen maanden gedaan met behulp van satellieten. De Terra-satelliet fotografeerde de ijsberg regelmatig tussen 18 november en 10 december 2013, waarna een andere satelliet het stokje overnam en de ijsberg tussen 5 februari en 11 maart 2014 volgde. NASA heeft de beelden nu gebundeld en er een timelapse van gemaakt.

Verplaatsing De timelapse laat duidelijk zien hoe de ijsberg zich de afgelopen maanden verplaatst heeft. In eerste instantie blokkeerde het zee-ijs de weg, maar dat werd dunner en maakte zo de weg vrij richting de oceaan. “Het is heel interessant om te zien hoe weinig zee-ijs er in het gebied was,” vertelt onderzoeker Grant Bigg. “In de video zie je wolken die suggereren dat er in de eerste twee maanden een sterke valwind van de gletsjer komt zetten en die heeft de baai wellicht ijsvrij gehouden en geholpen om de ijsberg uit de baai te leiden.”

Grootte De ijsberg is ongeveer 33 kilometer lang en 20 kilometer breed. “We denken dat deze ongeveer 500 meter dik is,” vertelt Bigg. Hoewel de ijsberg wel al een beetje massa verloren is, is deze qua vorm eigenlijk onveranderd gebleven.

Normaal Wat het afkalven van deze ijsberg precies te betekenen heeft, daar zijn onderzoekers nog niet uit. “Het afkalven van ijsbergen is heel normaal,” benadrukt onderzoeker Kelly Brunt. “Maar de breuk die deze ijsberg creëerde bevond zich ver stroomopwaarts ten opzichte van de gemiddelde plek waar ijsbergen de afgelopen dertig jaar afkalfden, dus dit is een gebied om in de gaten te houden.” De Pine Island-gletsjer wordt in rap tempo dunner en brengt steeds meer water naar zee. Daarmee wordt deze gezien als één van de grootste bijdragers aan de zeespiegelstijging.

De onderzoekers blijven ijsberg B31 volgen, voor zover dat in de naderende winter op Antarctica mogelijk is. Ze doen dat niet alleen om meer te weten te komen over de ijsberg en oceaanstromingen, maar ook om te voorkomen dat deze een gevaar gaat vormen voor de scheepvaart. “De ijsberg is nu uit de baai en zal snel de stroming in de Zuidelijke Oceaan gaan volgen,” voorspelt Bigg.

Van boven naar beneden: de ijsberg op 18 november, 10 december en 5 februari. Foto's: Jeff Schmaltz / LANCE / EOSDIS Rapid Response.

• Gigantische ijsberg kan oceaancirculatie veranderen • Grootste Arctische ijsberg in 50 jaar gespot

__________________________________________________________________ zeespiegel , drinkwater en zoetwater behoud <—- TOENEMENDE DROOGTE → __________________________________________________________________ °

Smeltende gletsjers op West-Antarctica zijn niet te stoppen

Caroline Kraaijvanger 13 mei 2014

Thwaites Glacier in West Antarctica is connected with its neighbors in ways that threaten a wholesale collapse if it recedes too far inland.

Een deel van de West-Antarctische ijskap smelt razendsnel. Nieuw onderzoek stelt nu dat dit smeltproces niet meer te stoppen is. Wat we ook doen of laten: niets kan ervoor zorgen dat de gletsjers in dit gebied stoppen met smelten. Dat schrijven onderzoekers in het blad Geophysical Research Letters. De wetenschappers baseren zich onder andere op 40 jaar aan wetenschappelijke waarnemingen op West-Antarctica. (2)

De betreffende gletsjers leveren reeds een belangrijke bijdrage aan de stijging van de zeespiegel. Ze brengen jaarlijks ongeveer net zoveel ijs naar de oceaan als de gehele Groenlandse ijskap. En de gletsjers beschikken over nog genoeg ijs om de zeespiegel wereldwijd met 1,2 meter (1)(2)te laten stijgen. Bovendien smelten ze momenteel sneller dan onderzoekers dachten.

De pijl wijst het gebied aan waar de onderzoekers in hun paper over spreken. Afbeelding: NASA

De gletsjers in het westelijk deel van Antarctica hebben in de afgelopen twee decennia 14 tot 35 kilometer aan lengte verloren. Dat is veel meer tot nu toe werd gedacht…..

Geen weg terug

En nu blijkt ook nog eens dat er geen weg terug is voor de gletsjers. Ze zullen blijven smelten. “Dit deel zal in de komende decennia en eeuwen een belangrijke bijdrage leveren aan de stijging van de zeespiegel,” voorspelt onderzoeker Eric Rignot. “Een behoudende schatting is dat nog enkele eeuwen tijd nodig is voordat al het ijs in de zee is gestroomd.”(1b ) (2)

Sneller

De onderzoekers baseren hun conclusies op drie argumenten. Ten eerste de snelheid waarmee de gletsjers in zee glijden. Die snelheid loopt op.

Op water en land

Daarnaast keken ze ook naar het deel van de gletsjers dat op zeewater drijft. Gletsjers liggen deels op land, maar hun ‘tongen’ rusten op het water.

Het punt waarop gletsjers het contact met het land verliezen, wordt ‘grounding line‘ genoemd. Wanneer gletsjers smelten, doen ze dat voorbij die grounding line, aan de onderzijde van het deel van de gletsjer dat op het zeewater rust. Net zoals een vastgelopen boot weer gaat drijven als u er bagage uit verwijdert, kan een gletsjer op plekken waar deze eerder op de aarde rustte (voor de grounding line) gaan drijven als deze smelt (en dus lichter wordt). De grounding line komt dan steeds verder landinwaarts te liggen. Uit het onderzoek van Rignot en zijn collega’s blijkt dat dat inderdaad gebeurt op West-Antarctica. De gletsjers zijn zo dun geworden dat ze nu ‘zweven’ op plekken waar ze eerder op het land rustten.

Steeds sterker

De gletsjers stromen dus sneller. En het punt waarop ze niet langer op de aarde rustten, komt steeds verder landinwaarts te liggen. Die twee gebeurtenissen versterken elkaar ook nog eens. Wanneer gletsjers sneller gaan stromen, strekken ze zich uit en worden dunner, waardoor hun gewicht terugloopt en ze verder landinwaarts loskomen van het gesteente. Naarmate de ‘grounding line‘ zich terugtrekt, komt een groter deel van de gletsjer op het water te rusten en water geeft minder weerstand dan steen, dus gaat de gletsjer zich nog sneller verplaatsen.

Geen heuvels

Om deze veranderingen een halt toe te roepen, zijn hobbels of heuvels nodig in het landschap waar het ijs achter blijft haken. Uit het onderzoek blijkt dat op dit moment stroomopwaarts vanaf de grounding line van vijf van de zes gletsjers op West-Antarctica geen hobbels of heuvels te vinden zijn.

Alleen de Haynes-gletsjer beschikt over enkele hindernissen stroomopwaarts, maar trekt zich desalniettemin net zo snel terug als de andere gletsjers. De onderzoekers wijzen er bovendien op dat het bed waarin de gletsjers rusten, verder onder de zeespiegel ligt naarmate men verder landinwaarts komt. Als de gletsjers zich terugtrekken, kunnen ze niet aan de greep van de oceaan ontkomen en het warme water zorgt ervoor dat ze nog sneller smelten. Gletsjers stromen dus sneller.

De grounding line trekt zich terug. En de kenmerken van het Antarctische landschap faciliteren het smeltproces. “De ineenstorting van dit deel van West-Antarctica lijkt niet meer te stoppen.” Rignot wijst erop dat meerdere gletsjers in een groot gebied tegelijkertijd aan het smelten zijn en dat dat erop wijst dat alle gletsjers door toedoen van één en dezelfde oorzaak smelten. “Bijvoorbeeld een toename in de temperatuur van de oceaan onder de drijvende delen van de gletsjers. Op dit moment lijkt het einde van deze sector onvermijdelijk.”

12 MAY 2014

West Antarctic Ice Sheet Is Collapsing

A computer model and radar data show that one melting glacier the size of Uruguay could wreak havoc at the bottom of the world—and far beyond

http://news.sciencemag.org/climate/2014/05/west-antarctic-ice-sheet-collapsing http://www.sciencemag.org/content/early/2014/05/12/science.1249055

Abstract :

Resting atop a deep marine basin, the West Antarctic Ice Sheet has long been considered prone to instability. Using a numerical model, we investigate the sensitivity of Thwaites Glacier to ocean melt and whether unstable retreat is already underway. Our model reproduces observed losses when forced with ocean melt comparable to estimates. Simulated losses are moderate (<0.25 mm per year sea level) over the 21st Century, but generally increase thereafter. Except possibly for the lowest-melt scenario, the simulations indicate early-stage collapse has begun. Less certain is the timescale, with onset of rapid (> 1 mm per year of sea-level rise) collapse for the different simulations within the range of two to nine centuries.

Gletsjers op West-Antarctica maken veel meer haast dan veertig jaar geledenOnderzoek toont aan dat maar liefst zes grote gletsjers in West-Antarctica momenteel sneller bewegen dan veertig jaar geleden.…

Gletsjers uit Groenland doen zeespiegel stijgenNiet alleen het smelten van gletsjers doet de zeespiegel stijgen, ook het in zee stromen van gletsjers uit…

http://www.nu.nl/wetenschap/3773978/gletsjers-west-antarctica-zullen-helemaal-verdwijnen.html °

Hoofdonderzoeker Eric Rignot op nieuwssite ScienceDaily.

NOTEN

En dit alles is alleen West-Antarctica, Groenland is ook goed zijn best aan het doen.

(1) > anderhalf meter zoet water in de zoute zee.

Ben benieuwd wat dat met het leven in zee zou kunnen doen

> (1b) Op het ganse continent Antarctica ligt in totaal genoeg ijs voor zo’n 55 m zeespiegelstijging (als alles smelt )

(2) > De verwachting is dat de gletsjer waar ze het over hebben in 200 tot 1000 jaar smelt en zo’n 60 cm zeespiegel stijging verzorgt, maar als deze gesmolten is komen andere gletsjers vrij te liggen zodat er we een totale zeespiegelstijging tot 4 meter kunnen verwachten.
http://www.nbcnews.com/science/environment/west- …

IJs op Antarctica smelt in sneltempo

ma 19/05/2014 Gianni Paelinck

Het ijs op de Zuidpool is de afgelopen 3 jaar met 160 miljard ton afgenomen, 2 keer zo veel als bij vorige vaststellingen. Dat blijkt uit metingen van de Europese satelliet CryoSat. De hoeveelheid gesmolten ijs is goed om het globale zeeniveau jaarlijks te doen stijgen met 0,43 mm.

Vooral in het westelijke deel van Antarctica verliezen 6 enorme gletsjers snel aan omvang door relatief warm oceaanwater dat via de Amundsen Zee de Zuidpool bereikt. De zeestroming wordt aangedreven door winden die – volgens wetenschappers – sterker zijn door de klimaatverandering. Eén bepaalde gletsjer verloor zo’n 9 meter per jaar.

De vaststellingen konden gedaan worden dankzij de CryoSat-satelliet van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA. Die satelliet laat via gesofisticeerde apparatuur veel meer gedetailleerde observaties toe. De resultaten zijn gepubliceerd in het vakblad “Geophysical Research Letters”.

Twee andere studies zijn tot de bevinding gekomen dat het smelten van de gletsjers vrijwel onomkeerbaar is. Onrustwekkend als je weet dat de zeespiegel wereldwijd met 1,2 meter zou stijgen, mochten de 6 gletsjers in het westelijke deel van Antarctica helemaal wegsmelten. “Als de zeestromen in de Amundsen Zee op die manier het ijs blijven aantasten, dan zal dat ernstige gevolgen hebben voor het zeeniveau”, zegt professor Duncan Wingham van University College London. “Daarom is het belangrijk dat we blijvend onderzoek doen.”

Antarctica verliest jaarlijks 159 miljard ton ijs

Caroline Kraaijvanger 20 mei 2014

ijsberg

De ijskap op Antarctica raakt elk jaar 159 miljard ton ijs kwijt. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek. De studie toont aan dat Antarctica – en dan met name het westelijke deel van het continent – steeds sneller ijs kwijtraakt.

Het grootste verlies wordt nog altijd geboekt op West-Antarctica. Dit deel verloor tussen 2010 en 2013 gemiddeld elk jaar zo’n 134 miljard ton aan ijs. Het oosten van het continent zag in diezelfde periode jaarlijks drie miljard ton aan ijs verdwijnen. Het Antarctisch Schiereiland verloor jaarlijks 23 miljard ton ijs. Daarmee komt het totale verlies op 159 miljard ton per jaar.

West-Antarctica
Uit het onderzoek blijkt ook dat het ijs op West-Antarctica steeds sneller dunner wordt. De regio verliest jaarlijks ongeveer 31 procent meer ijs dan gemiddeld jaarlijks tussen 2005 en 2010 het geval was. “We ontdekten dat het verlies aan ijs het meest uitgesproken is in de regio van de Amundsenzee (een deel van West-Antarctica, red.),” vertelt onderzoeker Malcolm McMillan. Gletsjers verliezen er nabij het water tot wel acht meter ijs per jaar. Tijdens eerder onderzoek werd al geconcludeerd dat dit deel van Antarctica het meest kwetsbaar is. Dit onderzoek onderschrijft dat.

“Dit onderzoek onthult het dunner worden van het ijs langs de Amundsen-kust en die metingen zijn consistent met onze theorieën en modellen die erop wijzen dat dit gebied op instorten staat,” vertelt onderzoeker Ian Joughin.

Zorgwekkend
“Het steeds sneller dunner worden van het ijs op West-Antarctica is een zorgwekkende ontwikkeling,” stelt onderzoeker Andrew Shepherd. “Het is concreet bewijs dat in dit deel van onze planeet – dat genoeg ijs bezit om de zeespiegel wereldwijd met meer dan een meter te laten stijgen – grotere veranderingen plaatsvinden.” Exact in kaart brengen hoeveel ijs er jaarlijks op het continent smelt, is belangrijk. De metingen helpen ons beter begrijpen hoe de ijskappen op een veranderend klimaat reageren. “De uitdaging is om dit bewijs te gebruiken om klimaatmodellen te toetsen en verbeteren.”

De onderzoekers trekken hun conclusie op basis van metingen van CryoSat-2. Deze satelliet meet onder meer zeer nauwkeurig de veranderingen in de hoogte van het pak ijs op Antarctica. Omdat de satelliet ook door wolken en in de duisternis kan ‘kijken’, kan deze voortdurend een goed beeld geven van de ontwikkelingen op het regelmatig aan stormen en donkerte onderworpen Antarctica. De satelliet geeft onderzoekers daarmee een compleet en nauwkeurig beeld van het verlies aan ijs op Antarctica.

Bronmateriaal:
“Antarctica’s ice losses on the rise” – Leeds.ac.uk
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Peter Pawlowski (cc via Flickr.com).

Oost-Antarctica duwt West-Antarctica opzijEllebogenwerk op de Zuidpool. Daar duwt het oostelijke deel van Antarctica het westen opzij. En daar kan West-Antarctica…

Smeltend ijs veroorzaakt dip in zwaartekrachtsveld Antarctica

Caroline Kraaijvanger 1 oktober 2014

Changes in Earth’s gravity field resulting from loss of ice from West Antarctica between November 2009 and June 2012 (mE = 10^–12 s^–2). A combination of data from ESA’s GOCE mission and NASA’s Grace satellites shows the ‘vertical gravity gradient change’

Het ijs op West-Antarctica smelt. En dat smeltproces heeft gevolgen. Ook voor het zwaartekrachtsveld van dit deel van de wereld. Daar is de afgelopen jaren een ‘dip’ in gekomen, zo toont de GOCE-satelliet aan.

De zwaartekracht is niet overal op het aardoppervlak even sterk. Onder meer de rotatie van de planeet en de positie van bergen en oceaantroggen hebben invloed op het zwaartekrachtsveld. En ook veranderingen in de massa van grote ijskappen kunnen kleine lokale variaties in het zwaartekrachtsveld bewerkstelligen.

Dip
En wetenschappers hebben die veranderingen nu waargenomen met behulp van de GOCE-satelliet. Ze bogen zich over gegevens die de satelliet tussen november 2009 en juni 2012 verzamelden. Opvallend genoeg ontdekten ze dat de afname in de massa van het ijs op West-Antarctica terug te zien was in de zwaartekrachtsmetingen van GOCE, ook al was de satelliet eigenlijk helemaal niet ontworpen om veranderingen die door de tijd heen kunnen optreden, te detecteren. Het verlies aan ijs tussen 2009 en 2012 resulteerde in een dip in het zwaartekrachtsveld van dit gebied.

Beter beeld
In het verleden gebruiken onderzoekers al de Grace-satelliet om de aardse zwaartekracht te bestuderen en zo conclusies te trekken over veranderingen in de ijsmassa op aarde. Maar de metingen van Grace zijn een stuk minder nauwkeurig dan die van GOCE en Grace kan bijvoorbeeld niet – zoals GOCE – naar delen van de Antarctische ijskap kijken. Door de gegevens die GOCE verzamelt te combineren met de gegevens van Grace kunnen nu ook veranderingen in de ijsmassa van kleine glaciale systemen worden waargenomen en krijgen we een nog beter beeld van wat er op Antarctica speelt.

Wetenschappers maken zich zorgen over Antarctica. Uit recent onderzoek blijkt dat de snelheid waarmee ijs op West-Antarctica jaarlijks verloren gaat, sinds 2009 met een factor drie verhoogd is. En tussen 2011 en 2014 nam het volume van Antarctica als geheel met zo’n 125 kubieke kilometer per jaar af.

Groenland verliest twee keer zoveel ijs als in 2009Duitse onderzoekers hebben de dikte van de Groenlandse en Antarctische ijskappen heel nauwkeurig kunnen bepalen. Uit de cijfers…

Bronmateriaal:
“GOCE reveals gravity dip from ice loss” – ESA.int
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door DGFI / Planetary Visions.

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/2014GL060637/abstract

http://www.sciencedaily.com/releases/2014/09/140930195428.htm

Satellite measurements reveal gravity dip from ice loss in West Antarctica

September 30, 2014

European Space Agency

Summary:

Although not designed to map changes in Earth’s gravity over time, ESA’s GOCE satellite has shown that the ice lost from West Antarctica over the last few years has left its signature. More than doubling its planned life in orbit, GOCE spent four years measuring Earth’s gravity in unprecedented detail. Researchers have found that the decrease in the mass of ice during this period was mirrored in GOCE’s measurements.

______________________________________________________________

ALS AL HET IJS OP AARDE SMELT GEBEURT DIT VROEG OF LAAT ? http://fieggentrio.blogspot.be/2013/12/als-het-ijs-op-aarde-smelt-dan-is-dit.html maandag 30 december 2013 °

Dit is ‘s werelds nieuwe aangezicht als de zeespiegel ongeveer 65 meter zou stijgen.

National Geographic showt deze beelden en toont ons het grote verschil.

Veel kustlijnen veranderen en sommige landen zullen zelfs helemaal verdwijnen.

Eigenlijk zie je hier de wereld zoals-ie nu is, met slechts één verschil: al het ijs op de wereld is gesmolten en afgevoerd naar de zee.

En dan krijg je dus dit.

Sommige wetenschappers zeggen dat dat over ongeveer vijfduizend jaar kan gebeuren.

Europa

Europa:De Nederlanden(met uitzondering van ardennen en eifel ) een deel van Noord frankrijk en Londen zullen dan slechts nog herinneringen zijn.

Ook het meeste van Denemarken zal verdwijnen in het water.

Afrika

Afrika: Dit continent zal het meest van zijn land bewaren, maar het wordt door de continue opwarming van de aarde op een gegeven moment wel onbewoonbaar.

Het zal simpelweg te droog en te heet zijn.

Azie

Azië: Een groot deel van China, Bangladesh en India zal overstromen.

Ook zal de Mekong Delta overstromen en er voor zorgen dat de Cardamom bergen in Cambodja slechts nog eilandjes zijn.

Australie

Australië: Dit zal vooral één grote woestijn worden.

En juist de steden die het meest bewoonbaar zijn, aan de kust, zullen grotendeels verdwijnen.

Ook krijgen ze een zee middenin het continent.

Antartica

Antartica: De oostkant van Antartica bevat zoveel ijs (4/5de van al het ijs op de wereld) dat het bijna lijkt alsof onsmeltbaar is.

De westkant daarentegen zal bijna helemaal instorten.

Noord-Amerika

Noord-Amerika: De staat Florida zal bijna helemaal verdwijnen en ook van San Francisco zal niet veel meer overblijven dan een paar drijvende eilandjes.

Zuid-Amerika

Zuid-Amerika: Buenos Aires verdwijnt, de kust van Uruguay en het meeste van Paraguay verdwijnt.

Bergachtige gebieden blijven alleen bestraan in centraal Amerika .

DE GLAZEN BOL ?

5000 jaar is een lange tijd om dijken op te hogen en pompen/molens verder te ontwikkelen die de grond droog kunnen houden, dat moet wel lukken.

—> << ja , maar het moet betaalbaar en doenbaar blijven / / zandzakjes alleen dammen zeker geen overstroming af wanneer die zeewering structuren het begeven of niet meer zijn te onderhouden wegens de slinkende achteruit boerende ekonomie middellen en dus duurder wordende material en de aankomende schaarste eraan

IJskappen smelten niet van het een op het andere jaar, mensen hebben millennia de tijd om zich aanpassen.

—> volksverhuizingen zullen al vroeger massaal toenemen

misschien zijn er wel veel minder mensen op aarde over 5000 jaar.

De huidige toename van mensen kan niet eeuwig doorgaan.

—> als we daar niet in slagen om dat in te perken zal de natuur wel zelf de wereldbevolking gaan uithongeren en zullen ziekten vrij spel gaan krijgen

Vroeg of laat ontstaat er oorlog vanwege de beperkte hoeveelheid voedsel en materiaal op de planeet.

In dat geval zijn smeltende ijskappen wel de minste van onze toekomstige problemen.

—> Juist ……. Oorlogen met de huidige wapens kunnen snel uitgroeien tot een totale uitroeing van al het leven op deze planeet . Moderne oorlogen (met het huidige wapenarsenaal ) in dit overvolle terrarium , betekenen : collectieve zelfmoord

“Doemdenken heeft geen zin”

1) Non sequitur / / de blinde en automatische verschuivende evenwichts processen die deze planeet voor mensen soms leefbaar houden ; trekken er zich niets van aan of de mens doemdenker of optimist is ….het zijn slechts de consequenties van onze groeiende massale aanwezigheid , toenemende ecologische voetafdruk en tomeloze ( we weten het allemaal en we kunnen alles beheersen ) arrogantie die bepalen naar welke kant deze balans zal overslaan ….

—>2) < < het is te laat de put gevuld als het kalf verdronken is , en dat geldt ook voor optimisten

—>3 ) < < de kop in het zand steken heeft ook al geen zin

—>4) < < Denken ( ook doemdenken en/of optimistisch vooruitgangs-denken ) en nadenken is slechts een luxe die men zich kan permiteren als het goed gaat en de basis behoeften zijn gedekt

—> Wat er over 5000 jaar gebeurt heeft weinig te maken met wat ons al de komende 100 jaar al te wachten staat.( of zelfs tegen het einde van deze eeuw )

1.- Lekker overdrijven dmv dergelijk getheoretiseer en lange termijn prognoses /extrapolaties van tendenzen , speelt alleen de non-believers in de kaart …..

2.- Halen we dan de volgende 5000 jaar nog ?

___________________________________________________________________

Ondertussen zet de ( door velen nog steeds ontkende )klimaatopwarming zich onverminderd door en krijgen we nu al te maken met de eerste duidelijke gevolgen —>

zie ook ;

https://tsjok45.wordpress.com/2013/09/16/de-staat-van-het-klimaat/

______________________________________________________________

VN-klimaatrapport: België gaat zware klappen krijgen

19/03/2014 om 05:29 – Bijgewerkt

Ons land krijgt tegen 2100 af te rekenen met zware overstromingen en torenhoge kosten als gevolg van de stijgende zeespiegel. Dat staat in het nieuwe klimaatrapport van de VN.

VN-klimaatrapport: België gaat zware klappen krijgen — **Smog-alarm in Brussel: slechts het begin van de klimaat-ellende? © BELGA**

De krant De Morgen kon het gelekte rapport inkijken. In de EU rijzen de directe kosten door de zeespiegelstijging tegen eind deze eeuw tot 17 miljard euro per jaar als er geen ingrepen komen om het zeeniveau te bedwingen. België zal, samen met Nederland, Spanje, Italië, Duitsland, Frankrijk en Denemarken, de zwaarste rekening gepresenteerd krijgen, zo staat in het langverwachte nieuwe VN-klimaatrapport dat eind deze maand maart in Japan wordt voorgesteld. Naast een hoge prijs voor de zeespiegelstijging moet België zich volgens het VN-klimaatpanel ook voorbereiden op “ernstige afname van de grondwaterbronnen”. Ons land wordt hier samen genoemd met Italië, Spanje en Noord-Frankrijk. Voor België merken de onderzoekers ook op dat we nu al kampen met “aftakeling van de bossen en dode bomen.”

Torenhoge kosten …… en misschien een “economie collaps” ? “Tijdens de 21ste eeuw zullen de effecten van de klimaatverandering de economie en de strijd tegen armoede vertragen, de voedselzekerheid aantasten en nieuwe armoedevalkuilen veroorzaken, vooral in stedelijke gebieden”, zo staat in het gelekte voorontwerp. Bij een temperatuursstijging met 2,5 graden ( *** )zou de wereldeconomie tot 1400 miljard dollar (1000 miljard euro) per jaar kunnen verliezen. Momenteel is de wereld op weg naar een opwarming met 3,7 graden tegen 2100. (1) (Belga/TV) _________________________________________________________________ Zeespiegel en temperatuurstijging http://nl.wikipedia.org/wiki/Zeeniveau De zeespiegelstijging is actueel geworden door het broeikaseffect en klimaatverandering. 1.- Wetenschappers die zich daar mee bezighouden schatten in dat de zeespiegel tot 1 m gestegen zal zijn in 2100 (1) en daarna in hetzelfde tempo zal doorgaan. Dat kan/zal er toe leiden dat delen van het door mensen bewoond land ontoegankelijk worden,…Ook al omdat het te duur wordt de zeewering in stand te houden. 2.- Een recent internationaal onderzoek^[4] voorspelt 2 meter stijging per eeuw, dus veel meer dan het IPCC had voorspeld.(2) De oorzaak ligt in het ijs van Groenland dat al bij een lagere temperatuurstijging zou gaan smelten. Een aanzienlijk aantal wetenschappers twijfelt echter aan deze conclusies.

(1)

Anderen zijn pessimistisch en anticiperen nog slechtere cyfers

woensdag 5 maart 2014

Levermann.

“De gemiddelde temperatuur is nu al met 0,8 graden gestegen. Als de uitstoot van broeikasgassen blijft stijgen, voorspellen de modellen een stijging van de temperatuur met 5 graden tegen het einde van deze eeuw.”

http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2014/03/05/stijgende-zeespiegel-bedreigt-werelderfgoed :

De gevolgen zijn bij 3 graden al desastreus .

Bij een stijging van 3 graden verliezen wereldwijd twaalf landen meer dan de helft van hun huidige oppervlakte. Nog eens dertig landen verliezen een tiende aan de zee.

Met name eilandstaten in de Stille Oceaan en de Caraïben zijn ernstig bedreigd. Maar liefst 7 procent van de wereldbevolking leeft in regio’s die op termijn onder de zeespiegel zullen liggen. “Als die stijging van de zeespiegel vandaag zou gebeuren, zouden meer dan 600 miljoen mensen op de vlucht moeten slaan en een nieuwe thuis moeten zoeken”, zegt Marzeion. “Deze enorme uitdagingen langs onze kusten zullen naar alle waarschijnlijkheid de culturele structuren fundamenteel veranderen. Als we de klimaatverandering niet kunnen beperken, zullen de archeologen van de toekomt grote delen van ons cultureel erfgoed en onze levenstijl in de oceanen moeten zoeken.” (2) —> dateerd van 27/09/’13 IPCC : De zeespiegel zal duidelijk sneller stijgen dan verwacht. In het ongunstigste geval zal die tegen eind deze eeuw met 82 centimeter gestegen zijn. Dat blijkt uit het eerste deel van het vijfde klimaatrapport dat het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, vrijdag in Stockholm heeft voorgesteld. Zelfs als de klimaatbescherming aanzienlijk wordt uitgebreid, zal de zeespiegel tegen dan met minstens 26 centimeter gestegen zijn. “Terwijl de oceanen opwarmen en gletsjers en ijskappen smelten, zal de globale zeespiegel verder stijgen, maar sneller dan we de voorbije 40 jaar hebben meegemaakt”, zei een van de co-voorzitters, Qin Dahe.

Temperatuurrecords

De temperaturen op de Aarde kunnen tegen het einde van de eeuw volgens verschillende scenario’s met 1,5 tot 4 graden Celsius stijgen. Volgens meer onwaarschijnlijke modellen gaan de wetenschappers zelfs uit van 0,3 tot 4,8 graden. “Hittegolven zullen zeer waarschijnlijk vaker voorkomen en langer duren”, deelde het IPCC-klimaatpanel (Intergovernmental Panel on Climate Change)mee . In het verlengde van de klimaatopwarming verwachten de wetenschappers dat de vochtige regio’s op de wereld meer en de drogere nog minder neerslag zullen krijgen. “Maar er zullen uitzonderingen zijn”. Volgens het rapport was het sinds het begin van de weermetingen nooit warmer dan tussen 2001 en 2010. “In een decennium werden meer temperatuurrecords gebroken dan ooit tevoren”, zei de secretaris-generaal van de World Meteorological Organization (WMO), Michel Jarraud. De ijskappen in Groenland en Antarctica hebben de afgelopen twee decennia aan massa verloren, en gletsjers zijn wereldwijd verder gekrompen, schrijven de wetenschappers. Voor deel een van het huidige klimaatrapport hebben 259 hoofdauteurs de voorbije vier jaar duizenden wetenschappelijke studies geëvalueerd. Ze hebben hun hoofdstellingen samengevat in 30 bladzijden. Het volledige rapport verschijnt maandag. Deel twee en drie van het vijfde klimaatrapport behandelen de gevolgen van de klimaatverandering en de politieke mogelijkheden om die af te remmen. Ze worden in de lente van 2014 in Japan( eind Maart ? ) en Berlijn voorgesteld. ___________________________________________________________________ ( *** ) De les van het LAAT KRIJT : een te verwachten opwarming van ( geen 3 maar) 6 ° C warmer bij een verdubbeling van het Co2 percentage ….. ° Late Cretaceous Period was likely ice-free September 24, 2013 ……Previously, many scientists have thought that doubling CO₂ levels would cause earth’s temperature to increase as much as 3 degrees Celsius, or approximately 6 degrees Fahrenheit. However, the temperatures MacLeod believes existed in Tanzania 90 million years ago are more consistent with predictions that a doubling of CO₂ levels would cause Earth’s temperature could rise an average of 6 degrees Celsius, or approximately 11 degrees Fahrenheit ….. http://www.sciencedaily.com/releases/2013/09/130924153956.htm _______________________________________________________________ °

–> te verwachten ZEESPIEGEL STIJGING

17/03/14 – 14u06

Bron: The Independent

Volgens een nieuwe studie zou de zeespiegel wel eens sneller kunnen stijgen dan verwacht. Wetenschappers hebben ontdekt dat een ijsplaat in het noordoosten van Groenland, waarvan men dacht dat ze koud en stabiel was, snel aan het smelten is. Sinds 2003 zou er in de regio al miljarden ton ijs verloren hebben. Dat schrijft de Britse krant The Independent.

Mocht de hele ijsplaat smelten, dan stijgt de zeespiegel zeven meter

Jeremy Bamber, professor aan de Bristol University

De opwarming van de regio betekende in 2003 de aanvang van het smeltproces, blijkt nu uit een studie. Sindsdien is er al ongeveer 10 miljard ton ijs per jaar in zee beland. De onderzoekers zijn naar eigen zeggen verrast door hun bevindingen. Ze vrezen nu dat Groenland een grotere rol zal spelen dan eerst verwacht in het voorspellen hoeveel de zeespiegel wereldwijd zal stijgen. De ijsplaat is nu al een van de grootste bijdragers van de stijgende zeespiegel de laatste twintig jaar. Ze zou verantwoordelijk zijn voor 0,5 mm per jaar, een zesde van de totale stijging van 3,2 mm per jaar. Omdat verontsteld werd dat de ijsplaat stabiel is, werd ze voorheen niet inbegrepen in berekeningen hoeveel de zeespiegel zou stijgen. Zeven meter “De ijsplaat van Groenland heeft meer dan eender welke ijsmassa bijgedragen aan de stijgende zeespiegel de voorbije twintig jaar. Mocht de hele ijsplaat smelten, dan stijgt de zeespiegel zeven meter“, zegt professor Jeremy Bamber van de Bristol University. “Het noordoosten van Groenland is heel erg koud. Het werd voordien beschouwd als het laatste stabiele stuk van de ijsplaat. Deze studie toont nu echter aan dat het verlies van ijs versnelt”, zegt Michael Bevis van de Ohio State University, coauteur van de studie.

Lees ook

________________________________________________________________ ° RISING SEAS (New York times 03- 2014 ) KIRIBATI

Kiribati consists of 33 tiny islands and atolls, some uninhabited, sitting just feet above sea level (today )and spread over an expanse of ocean the size of India.

The low-lying islands of Kiribati, just a few feet above sea level, are on the front lines of climate change. Globally, sea levels have risen eight to 10 inches since 1880, but several studies show that trend accelerating. If carbon emissions continue unchecked, a recent survey of expertsconcluded, sea levels may rise about three feet by 2100. ° That could inundate most of Kiribati by the end of the century, and the islands, home to some 100,000 people, are already feeling the impact. The government of Kiribati says the intrusion of salt water caused by rising sea levels has contaminated fresh water supplies and crop soil, and President Anote Tong has predicted that his country will become uninhabitable in 30 to 60 years. According to the United Nations High Commissioner for Refugees, all the residents of Kiribati, along with other low-lying island states such as the Maldives and Tuvalu, could be forced to flee as a result of climate change. “Entire populations could thus become stateless,” the agency wrote. The remote nation, more than 1,200 miles south of Hawaii and 3,800 miles northeast of Australia, has already purchased 6,000 acres on the neighboring island state of Fiji to protect its food security as the sea encroaches on its arable land — and possibly, in the future, to relocate its residents. GREENLAND MELTING A growing body of research shows that climate change is rapidly melting the Greenland ice sheet. In 2012, satellite observations revealed an“extreme melt event” in which ice melted at or near the surface of 98.6 percent of the ice sheet. The summer melt season has been lengthening as well: Simulated reconstructions show that it now lasts 70 days longer than it did in 1972, and the extent of the ice melt in 2010 was twice that of the average in the early 1970s. All of these factors increase the contribution of Greenland’s ice melt to the global rise in sea level. But while the effects of climate change threaten the lives and livelihoods of people in low-lying Pacific island states, they could be a boon in parts of Greenland. Some Greenlanders hope climate change will help them achieve independence from Denmark, which colonized the island in the 18th century. The immense weight of Greenland’s ice sheet pushes the island down into the ocean, so as the ice sheet melts and the weight decreases, the island rises. Melting ice and warmer weather are reshaping Greenland’s geography, making once-frozen land arable. The thaw is also opening up access to formerly iced-over reserves of oil, zinc, gold, diamonds and uranium. There is a small but growing political movement in Greenland to harness the new wealth of resources as part of a push for independence. PANAMA The San Blas archipelago, a chain of more than 350 white-sand islands sprinkled across the Caribbean coast of Panama, has been home to the indigenous Kuna people for thousands of years. Now, rising sea levels and higher storm surges are flooding their villages. Scientists at theSmithsonian Tropical Research Institute estimate that sea levels around the islands are rising at a rate of about three-quarters of an inch annually, and that the islands will be underwater in the next 20 to 30 years. The Panamanian government is developing a plan to relocate the Kuna to the mainland, but the fiercely independent group is distrustful of the government, and many are resisting the proposal. The Kuna — about 40,000 indigenous people living on dozens of islands off Panama’s Caribbean coast — fear that their ancestral lands could be submerged within a generation “The government of Panama recognizes that many of the people don’t want to move,” said Scott Leckie, director of Displacement Solutions, a Geneva-based organization that works with people displaced by climate change. “The younger the person is, the more likely they are to accept the move. The most able-bodied and highly educated people will move first. Thus, the least employed, the most ill, the oldest and weakest and most disabled, the least willing to move, will be the ones left behind.” FUJI Like its Pacific island neighbor Kiribati, Fiji is seeing the effects of the encroaching ocean, and the government has begun relocating residents from the archipelago’s outer islands and low-lying coastal areas to the larger mainland. The government moved residents from the coastal village of Vunidogoloa after salt water ruined the region’s crop soil. Officials are also investing in other adaptation measures: They are building desalination plants and water tanks on the country’s vulnerable northern islands, while continuing to make plans to relocate people. At the same time, Fiji knows its plight is not as dire as that of nations like Kiribati and Tuvalu, which scientists say will probably disappear by 2100. Fiji’s president, Ratu Epeli Nailatikau, has said he will welcome the fleeing populations of those countries, a gesture that could strain his nation’s own waning land and resources. ° BANGLA DESH

DAKOPE, Bangladesh — When a powerful storm destroyed her riverside home in 2009, Jahanara Khatun lost more than the modest roof over her head. In the aftermath, her husband died and she became so destitute that she sold her son and daughter into bonded servitude. And she may lose yet more.

Ms. Khatun now lives in a bamboo shack that sits below sea level about 50 yards from a sagging berm. She spends her days collecting cow dung for fuel and struggling to grow vegetables in soil poisoned by salt water. Climate scientists predict that this area will be inundated as sea levels rise and storm surges increase, and a cyclone or another disaster could easily wipe away her rebuilt life. But Ms. Khatun is trying to hold out at least for a while — one of millions living on borrowed time in this vast landscape of river islands, bamboo huts, heartbreaking choices and impossible hopes.

Bangladesh, with its low elevation and severe tropical storms, is among the countries most vulnerable to the effects of climate change, though it has contributed little to the emissions that are driving it. Kadir van Lohuizen for The New York Times

At a climate conference in Warsaw in November, there was an emotional outpouring from countries that face existential threats, among them Bangladesh, which produces just 0.3 percent of the emissions driving climate change. Some leaders have demanded that rich countries compensate poor countries for polluting the atmosphere. A few have even said that developed countries should open their borders to climate migrants.

“It’s a matter of global justice,” said Atiq Rahman, executive director of theBangladesh Center for Advanced Studies and the nation’s leading climate scientist. “These migrants should have the right to move to the countries from which all these greenhouse gases are coming. Millions should be able to go to the United States.”

River deltas around the globe are particularly vulnerable to the effects of rising seas, and wealthier cities like London, Venice and New Orleans also face uncertain futures. But it is the poorest countries with the biggest populations that will be hit hardest, and none more so than Bangladesh, one of the most densely populated nations in the world. In this delta, made up of 230 major rivers and streams, 160 million people live in a place one-fifth the size of France and as flat as chapati, the bread served at almost every meal.

A woman stood where her house was before Cyclone Aila destroyed it in 2009. Scientists expect rising sea levels to submerge 17 percent of Bangladesh’s land and displace 18 million people in the next 40 years. Kadir van Lohuizen for The New York Times

As the world’s top scientists meet in Yokohama, Japan,( 03 .2014) at the top of the agenda was the prediction that global sea levels could rise as much as three feet by 2100. Higher seas and warmer weather will cause profound changes.

Climate scientists have concluded that widespread burning of fossil fuels is releasing heat-trapping gases that are warming the planet. While this will produce a host of effects, the most worrisome may be the melting of much of the earth’s ice, which is likely to raise sea levels and flood coastal regions.

Such a rise will be uneven because of gravitational effects and human intervention, so predicting its outcome in any one place is difficult. But island nations like the Maldives, Kiribati and Fiji may lose much of their land area, and millions of Bangladeshis will be displaced.

“There are a lot of places in the world at risk from rising sea levels, but Bangladesh is at the top of everybody’s list,” said Rafael Reuveny, a professor in the School of Public and Environmental Affairs at Indiana University at Bloomington. “And the world is not ready to cope with the problems.”

The effects of climate change have led to a growing sense of outrage in developing nations, many of which have contributed little to the pollution that is linked to rising temperatures and sea levels but will suffer the most from the consequences.

USA

While seas are rising globally, the phenomenon is not occurring at even rates around the world. A 2012 study by the U.S. Geological Surveyconcluded that sea levels along the East Coast will rise three to four times faster than the global average over the next century. While levels worldwide are expected to rise an average of two to three feet by 2100, they could surge more than six feet along the Atlantic seaboard. The study named Boston, New York, and Norfolk, Va., as the three most vulnerable metropolitan areas. Another study found that just a 1.5-foot rise in sea level would expose about $6 trillion worth of property to coastal flooding in the Baltimore, Boston, New York, Philadelphia and Providence, R.I., areas. That raises huge questions about the fate of Boston Harbor, where developers have poured millions into construction projects. Planners are steeling for a future in which storm surges flood huge swaths of Boston. They have put together a climate action plan outlining how the city can better prepare for disaster. Miami, one of the nation’s most populous cities, is built atop a porous limestone foundation on the South Florida coast, making it extremely vulnerable to rising sea levels, according to the federal government’s 2013 draft National Climate Assessment. As Arctic ice continues to melt, the waters around Miami could rise up to 24 inches by 2060, according to a report by the Southeast Florida Regional Climate Change Compact. Residents say they are already experiencing the effects as roads and outdated sewage systems flood. The porous limestone creates a unique threat as seawater seeps through the city’s foundations. “You’re not necessarily getting water pouring up over a barrier — instead, it’s seeping through the limestone and coming up through drains,” said Leonard Berry, co-director of the Climate Change Initiative at Florida Atlantic University. “It’s already happening. And it’s not very pleasant.” A study by the Florida Department of Transportation concluded that over the next 35 years, rising sea levels will damage smaller roads in the Miami area, and that after 2050, major coastal highways will also experience significant flooding and deteriorate as the limestone beneath them becomes saturated and crumbles.

_____________________________

De wereld is slecht voorbereid op

klimaatverandering

31 maart 2014 Caroline Kraaijvanger5

bankje De wereld is nog lang niet klaar voor klimaatverandering. Desalniettemin zijn de gevolgen van klimaatverandering reeds op alle continenten voelbaar. Dat concludeert het IPCC in een nieuw rapport. In het rapport ‘Climate Change 2014: Impacts, Adaptation and Vulnerability‘ schrijft hetIntergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) over de invloed die klimaatverandering vandaag de dag al heeft. Maar ook de risico’s die een veranderend klimaat in de toekomst met zich meebrengt komen aan bod. Net als de mogelijkheden die er zijn om die risico’s te verkleinen.

RISICO’S

In het rapport identificeren de onderzoekers een aantal risico’s van klimaatverandering. Denk aan overstromingen, hittegolven, tekort aan water, verlies aan biodiversiteit en tekort aan voedsel. Die risico’s ontstaan door kwetsbaarheid (we zijn slecht voorbereid) en blootstelling (we leven in gebieden waar die risico’s een rol kunnen gaan spelen) en klimaatverandering zelf. Elk van die drie factoren kan worden aangepakt om de risico’s terug te dringen.

Voorbereiding “We leven in een tijdperk van door mensen veroorzaakte klimaatverandering,” stelt onderzoeker Vicente Barros. “In veel gevallen zijn we niet voorbereid op de aan het klimaat gerelateerde risico’s waar we reeds mee te maken hebben. Investeren in een betere voorbereiding kan zowel in het heden als in de toekomst zijn vruchten afwerpen.” Er worden door overheden reeds stappen gezet om de risico’s die klimaatverandering met zich meebrengt te beperken. Maar die stappen zijn vaak gericht op dingen die ons al overkomen zijn en onvoldoende op zaken die ons door toedoen van klimaatverandering nog kunnen gaan gebeuren. En dat terwijl we volgens het IPCC een redelijk goed beeld hebben van de risico’s die klimaatverandering met zich meebrengt. Beperkingen Tegelijkertijd benadrukt het IPCC dat ook de voorbereidingen die we treffen moeten, hun beperkingen kennen. De mate waarin klimaatverandering een probleem gaat vormen, is afhankelijk van de mate waarin de aarde opwarmt, oftewel de mate waarin wij broeikasgassen blijven uitstoten. Als de aarde heel veel opwarmt, zal het lastiger worden om de risico’s in de hand te houden. “En zelfs serieuze, constante investeringen in aanpassingen zullen hun beperkingen hebben,” voorspelt onderzoeker Chris Field. Kwetsbaar Verder stelt het rapport dat een aantal risico’s van klimaatverandering zich wereldwijd al aan het ontvouwen is. Landbouw, volksgezondheid, ecosystemen op het land en in het water en onze watervoorraden: op sommige plekken worden die zaken reeds door klimaatverandering aangetast. Hoewel klimaatverandering op elk continent voelbaar is, zijn er een aantal gebieden die verhoogde risico’s lopen. “Het rapport concludeert dat mensen, samenlevingen en ecosystemen wereldwijd kwetsbaar zijn, maar de kwetsbaarheid verschilt van plek tot plek.” Daar waar klimaatverandering gepaard gaat met andere problemen zijn de risico’s het grootst. ° De plekken waar klimaatverandering zich het duidelijkst openbaart, zouden ons er volgens het IPCC aan moeten herinneren dat klimaatverandering niet alleen bestreden kan worden door onze uitstoot terug te dringen. Ons aanpassen aan situaties is minstens zo belangrijk. “Een deel van de reden waarom aanpassen zo belangrijk is, is dat de wereld door toedoen van klimaatverandering een aantal risico’s loopt die reeds in het klimaatsysteem ingebakken zijn en dat is te wijten aan onze uitstoot in het verleden en de bestaande infrastructuur,” stelt Barros.

• Verliezer van de eeuw: het klimaat? • ‘Beperking van de uitstoot kan klimaatverandering niet meer stoppen’

Bronmateriaal: “IPCC Report: A changing climate creates pervasive risks but opportunities exist for effective responses”

_________________________________________________________________

DROOGTE

‘Dertig procent van de aarde krijgt te maken met droogte’

Geschreven op 01 april 2014 Caroline Kraaijvanger1

droogte Door toedoen van klimaatverandering krijgt bijna een derde van de aardse landmassa’s tegen het jaar 2100 te maken met droogte. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek. De schatting valt een stuk hoger uit dan eerdere schattingen: eerder voorspelden onderzoekers dat 12 procent van de landmassa’s tegen 2100 te maken krijgt met droogte. Dat verschil is goed te verklaren. Tijdens eerdere onderzoeken keken wetenschappers enkel naar de regenval. Tijdens dit onderzoek hielden de onderzoekers ook rekening met warmere temperaturen die ervoor zorgen dat er meer vocht aan de grond onttrokken wordt. Zo komen ze uit op hun conclusie dat dertig procent van de landmassa’s te maken krijgt met droogte. Zelfs gebieden die naar verwachting in de toekomst meer regen krijgen, kunnen door de stijgende temperaturen en daarbij horende verdamping met droogte te maken krijgen. Verdamping “We weten van de basale fysica dat warmere temperaturen ervoor zorgen dat dingen uitdrogen,” stelt onderzoeker Benjamin Cook heel simpel. “Zelfs als de mate van neerslag in de toekomst onduidelijk is, zijn er goede redenen om ons zorgen te maken over de watervoorraad.”

Vochtbalans Wanneer we alleen kijken naar de regenval krijgt 12 procent van de landmassa’s op aarde te maken met droogte. Maar er zijn ook een aantal gebieden die het maar net nat genoeg houden. Die gebieden lijken echter ook met droogte te kampen te krijgen wanneer we de hogere temperaturen en mate van verdamping meenemen. “Voor de landbouw is de vochtbalans in de grond het enige wat er echt toe doet,” stelt onderzoeker Jason Smerdon. “Als de regen iets toeneemt, maar de temperaturen ook toenemen, is droogte een mogelijk gevolg.” Europa In de berekeningen van de onderzoekers lijken bijvoorbeeld het westen van de Verenigde Staten en het zuidoosten van China te maken te krijgen met droogte. Maar ook lijken droge gebieden in Centraal-Amerika en het zuiden van Afrika in omvang toe te nemen. En de dorheid die we ‘s zomers in Griekenland, Italië, Spanje en Turkije zien, gaat zich wellicht naar het noorden toe uitbreiden. “Veel gebieden krijgen in de toekomst meer regen, maar het lijkt erop dat weinigen genoeg regen krijgen om de verdamping bij te benen,” stelt onderzoeker Steven Sherwood. En dat is zeker reden tot zorg. Nu kunnen bepaalde weersomstandigheden ervoor zorgen dat een oogst in een specifiek deel van de wereld mislukt. In de toekomst kan het veranderende klimaat de oogsten in meerdere delen van de wereld doen mislukken. Het kan resulteren in hogere voedselprijzen. En ook kan een tekort aan drinkwater ontstaan, met name in grote steden in gebieden die te kampen hebben met droogte.

• ‘Klimaatverandering trakteert Amerika op 60 jaar droogte’ • Droogte teistert China

Bronmateriaal: “Warming Climate May Spread Drying to a Third of Earth, Says Study” – Columbia.edu De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door bodgie (via SXC.hu).

TOENEMENDE DROOGTE →

__________________________________________________________________

ONDERTUSSEN OP ANTARCTICA

Antarctica breekt alle records: nog nooit is er zoveel zee-ijs gemeten

Caroline Kraaijvanger 18 september 2013

Het zee-ijs op Antarctica verpulvert alle records. Sinds de satellietwaarnemingen in 1979 begonnen, bevond zich rondom het continent nog nooit zoveel zee-ijs. Het gaat momenteel om een slordige 19,45 miljoen vierkante kilometer ijs. Het record lijkt haaks te staan op alle berichtgeving omtrent de opwarming van de aarde. Maar schijn bedriegt. Op Antarctica is het momenteel winter. In die periode groeit het zee-ijs rondom Antarctica aan. Binnenkort dient het hoogtepunt van die winter zich aan. Zodra dat hoogtepunt achter de rug is, groeit de hoeveelheid ijs niet meer en zal deze zelfs langzaam maar zeker weer gaan afnemen. Dat betekent dat de hoeveelheid zee-ijs op Antarctica nu dus nog steeds toeneemt. Maar het record is al gevestigd. Op 16 september concludeerde het National Snow & Ice Data Centerdat er rond Antarctica 19,45 miljoen vierkante kilometer zee-ijs lag. En daarmee wordt het record dat vorig jaar werd neergezet (19,44 miljoen vierkante kilometer) kort voor de finish al verbroken. Dertig procent Met de 19,45 miljoen vierkante kilometer zee-ijs ligt er momenteel 3,9 procent meer zee-ijs dan er gemiddeld in de periode tussen 1981 en 2010 in dezelfde periode rond Antarctica te vinden was. De toename in zee-ijs die we de laatste jaren op Antarctica zien, is opvallend. De aarde warmt immers op. En de gevolgen daarvan zien we op de Noordpool heel goed. Daar bevindt zich op het hoogtepunt van de zomer dit jaar ongeveer dertig procent minder ijs dan er gemiddeld in diezelfde periode tussen 1980 en 2010 lag. En vorig jaar brak de Noordpool zelfs nog alle records: nog nooit was er zo weinig zee-ijs gemeten (3,41 miljoen vierkante kilometer).

Het record van 2013. Afbeelding: University of Bremen / AMSR2 ° Raadsel Hoe kan het dat de gevolgen van de opwarming van de aarde op de Noordpool zo goed zichtbaar zijn, terwijl de Zuidpool aan die gevolgen lijkt te kunnen ontsnappen? “Het bewijs dat de Zuidelijke Oceaan opwarmt, is overweldigend,” stelt onderzoeker Jinlun Zhang. “Waarom zou de hoeveelheid zee-ijs toenemen? Hoewel de mate waarin de hoeveelheid zee-ijs toeneemt, klein is, is het voor wetenschappers een raadsel.” Wind Waarschijnlijk zijn er verschillende factoren aan het werk. Eén van die factoren is de wind, zo schrijft Zhang in het bladJournal of Climate. Boven de Zuidpool bevinden zich een hele sterke, westelijke wind. De wind is sinds de satellietmetingen begonnen sterker geworden. Ook treedt er meer convergentie op (samenstromen van lucht). Daardoor vervormt het ijs: het wordt samengedrukt, waardoor er ribbels ontstaan. Het resultaat is dikker ijs dat langer in stand blijft. Tegelijkertijd wordt omringend water en dunner ijs aan koude winden blootgesteld en dat leidt tot de totstandkoming van meer ijs. “Je krijgt dikker ijs, ijs met ribbels en tegelijkertijd neemt de hoeveelheid ijs toe, omdat het ijs langer in stand weet te blijven,” vat Zhang samen. De sterke winden zouden de trend (een toename in zee-ijs) voor tachtig procent kunnen verklaren. Veranderingen in de dichtheid van het water zouden de overige twintig procent verklaren. Overigens moeten we de toename in de hoeveelheid zee-ijs op Antarctica wel in het juiste perspectief plaatsen. De toename is namelijk vele malen kleiner dan de afname op de Noordpool. Dat betekent dat de hoeveelheid zee-ijs wereldwijd dus nog steeds afneemt. Bovendien denken onderzoekers dat de toename van het zee-ijs op Antarctica geen blijvende trend is. Als de opwarming doorzet, zal ook de hoeveelheid zee-ijs op de Zuidpool uiteindelijk af gaan nemen.

Bronmateriaal: “Antarctic sea ice nears record extent once again” – USAP.gov “Stronger winds explain puzzling growth of sea ice in Antarctica” – Washington.edu “Antarctic sea ice extent” – NSIDC.org

Zee-ijs op Noordpool stevent af op minimum, maar lijkt geen record te gaan brekenHet zee-ijs op de Noordpool nadert het minimum van 2013: het moment waarop het oppervlak van het zee-ijs…

_________________________________________________________________

De wind voorkomt dat Antarctica snel opwarmt

Caroline Kraaijvanger 12 mei 2014

Nieuw onderzoek verklaart waarom “Antarctica ” niet zo hard opwarmt als de andere continenten.

(1) Het heeft alles te maken met de wind boven de Zuidelijke Oceaan: die is in de afgelopen 1000 jaar nog nooit zo krachtig geweest.

(2)“Naarmate de wind krachtiger wordt, houdt deze meer koude lucht boven Antarctica gevangen,”

vertelt onderzoeker Nerilie Abram.

“Daarom gaat Antarctica niet mee in de trend. Elk ander continent warmt sneller op en de Noordpool warmt het hardst op van allemaal.”

Hoewel het grootste deel van Antarctica dus nogal koud blijft, smelt het ijs op het Antarctisch Schiereiland echter juist snel. De sterke winden bewegen er door de Straat Drake en zorgen ervoor dat dat antarctisch gebied juist uitzonderlijk snel opwarmt.De krachtigere winden boven de Zuidelijke Oceaan verklaren tevens waarom het zuidelijke deel van Australië de laatste tijd met zoveel droogte te maken heeft. De winden boven de Zuidelijke Oceaan brengen namelijk boven het zuidelijke deel van het continent regen. Maar nu de winden krachtiger worden, gaat de regenval aan de neus van Australië voorbij en regent het uit op antarctica

“Antarctica steelt de Australische regen. En dat is geen goed nieuws.”

De onderzoekers trekken hun conclusie op basis van jaarringen en ijskernen.

“De winden boven de Zuidelijke Oceaan zijn nu krachtiger dan op elk ander moment in de afgelopen 1000 jaar,” stelt Abram.

Met name de laatste zeventig jaar zijn de winden in kracht toegenomen.

“Door onze observaties te combineren met klimaatmodellen, kunnen we die krachtigere winden duidelijk verbinden aan een stijging van de broeikasgasssen.”

Bronmateriaal:
“Ocean winds keep Australia dry, Antarctica cold” – ANU.edu.au
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door xx (cc via Flickr.com).

(1) Het continent warmt echter wel op ( alleen maar veel trager en niet overal plaatselijk even hard ) en dat belet ook niet dat veel ijs wegsmelt( in bepaalde regio’s op het continent )

(1b) Hoeveel feiten (en meningen) er ook zijn, de opwarming van de aarde (en vooral de verschillende opwarming van verschillende delen van de aarde) blijft een uiterst discutabel onderwerp. Wachten tot wij alle feiten allemaal netjes op een rijtje hebben is uiteraard niet de goede aanpak.

°
–> Maar hoe beslis je wat te doen, hoe te doen, wanneer te doen, en op tijd te doen, als de hebberige kiezer niet bereid is om een stapje terug te doen?

–> Hoe overtuig je de mensheid toch in te grijpen voor het te laat is?

(2) ……De westenwinden rondom Antarctica zijn altijd al sterk geweest. (2b)Aan gegevens uit ijsboringen en boom ringen hebben ze nu afgeleid dat deze winden de laatste tijd nog zijn toegenomen. Dat lijkt mij een vrij betrouwbaar onderzoek. De Westenwinden zijn zo sterk dat je altijd wel moet rekenen op windkracht 8 of meer dwars over het schip bij een vaartocht naar Antarctica. Het continent heeft daardoor een meteorologisch isolement, dat waarschijnlijk al heen, heel lange tijd zo is. De ijslagen zijn daar tot 1 miljoen jaar oud en dat is veel ouder dan op Groenland.

( 2b)…….ook de streek rond het uiterste punt van (Zuid)amerikaans continent (Patagonie ) is zeer windrijk : Patagonie , Vuurland en Kaap Hoorn liggen dan ook (van alle andere continentale zuidpunten ) het dichtst bij Antarctica http://nl.wikipedia.org/wiki/Kaap_Hoorn

__________________________________________________________________ Waarom Antarctisch ijs groeit terwijl Antarctica smelt –

Planet Earth – Knack.be

12/11/2012

http://www.knack.be/nieuws/planet-earth/waarom-antarctisch-ijs-groeit-terwijl-antarctica-smelt/article-normal-71611.html

Dat klimaatverandering een complex gegeven is, blijkt uit data van een Amerikaanse militaire satelliet °

Het mysterie van het langzaam aangroeiende pakijs rond Antarctica terwijl de ijskap van Antarctica zelf afneemt, is opgelost. Het komt door veranderende windpatronen waarbij de koude wind het ijs wegblaast van de kustlijn. Dat blijkt uit een verslag dat in het vakblad Nature Geoscience is gepubliceerd.

Paul Holland, de hoofdauteur van het verslag, zei in een mededeling dat de totale oppervlakte van het Antarctica-pakijs heel langzaam aangroeit.

Aan de Noordpool neemt de ijsoppervlakte af, een zichtbaar gevolg van de klimaatsverandering. De voorbije 19 jaar nam de windactiviteit nabij de Zuidpool toe, met een tegengesteld gevolg voor het pakijs daar, aldus wetenschapper en co-auteur Ron Kwok.

De wetenschappers stellen aan The Guardian dat het pakijs aan de Noordpool vijf keer sneller afneemt, dan het aan de Zuidpool aangroeit.

Kwok merkt op dat er regionale verschillen zijn. In sommige gebieden, waar warme winden die van de tropen naar Antarctica waaien aan kracht toenamen, neemt het pakijs snel af. In andere gebieden blazen koude winden ijs dan weer weg van de kustlijn. Het netto-effect is dan een lichte groei van het pakijs rond Antarctica.

De wetenschappers voerden hun onderzoek in een laboratorium van het Amerikaanse ruimtevaartagentschap NASA in Californië. (Belga/TE)

Afbeeldingen van ijs antarctica groeit

Hoe lang duurt het voor sneeuw en regen (firn) terug ijs worden ?

https://tsjok45.wordpress.com/2012/10/22/firn/

Het evenwicht is zoek

Klimaatverandering in Groenland

aarde & klimaat

http://www.npowetenschap.nl/nieuws/artikelen/2013/september/Het-evenwicht-is-zoek.html

Dit gaat over een van de gebieden waar klimaatverandering al duidelijk zichtbaar is. G/roenland was vorig jaar nog uitgebreid in het nieuws omdat op een zomerdag de hele ijskap aan het smelten was, waarschijnlijk voor het eerst in minstens honderd jaar.

: Zoom; © Phil Gyford

Groenland heeft een grote ijskap in een relatief warm klimaat. Aan de rand van de ijskap is plaatselijk de jaargemiddelde temperatuur rond de nul graden. Dat betekent dat het ijs wel moet smelten als het warmer wordt. IJs kan immers niet warmer dan nul graden worden. Dus als het klimaat verandert, moet je het daar bij uitstek kunnen zien.

Deze ijskap vertegenwoordigt een volume aan water waarmee de zeespiegel gemiddeld over de gehele oceaan een kleine zeven meter kan stijgen. De consequenties van het afsmelten als gevolg van de klimaatverandering kunnen dan ook op z’n minst verontrustend genoemd worden. Uiteraard kan dat niet gebeuren op één mooie zomerdag. Hoe snel dan wel? Dat is een vraag waarmee meer en meer wetenschappers zich bezighouden.

Een van de best onderzochte gebieden ligt aan de westrand van de Groenlandse ijskap. De Universiteit Utrecht is daar twintig jaar geleden begonnen met metingen van de afsmelting, ijsbeweging en meteorologische condities. Dat was in een tijd dat GPS de militaire ontwikkelingsfase nog maar net ontstegen was, de mobiele telefonie nog geen vlucht genomen had en satellietwaarnemingen van ijskappen nauwelijks bestonden. Achteraf gezien mag dit best een gelukkige keuze genoemd worden, want de veranderingen waren toen nog niet zichtbaar.

Wit biljartlaken

Die beginperiode kan worden gezien als referentietoestand waarin de ijskap vermoedelijk nagenoeg in evenwicht was met het klimaat, dat wil zeggen: er kwam net zoveel ijs (in de vorm van sneeuw) bij als er afsmolt aan de randen en als er aan ijsbergen werd geproduceerd. De veranderingen sinds de laatste ijstijd waren uitgewerkt, en de door mensen gedreven verandering had nog niet echt toegeslagen. Uiteraard smolt de ijskap ook toen al aan de rand, maar hogerop de ijskap was het landschap als een wit biljartlaken zonder sporen van smelt.

In de uitzending zien we dat nu ook in de zomer afsmelting optreedt, rond een locatie die S10 wordt genoemd, op 1850 meter boven zeeniveau. Wat twintig jaar geleden nog ondenkbaar was, is langzaam toch aan het gebeuren. Juist deze hoger gelegen relatief vlakke gebieden zijn belangrijk, omdat ze omvangrijk in oppervlak zijn, en daarmee cruciaal zijn voor de gezondheidstoestand van een ijskap. Omdat het er vlak is spreidt een relatief kleine toename van de afsmelting zich direct over een groot gebied uit.

Twintig jaar na dato en een geweldige schat aan satellietgegevens rijker, weten we nu zeker dat de ijsmassa op Groenland kleiner aan het worden is. In een recente studie van Shepherd et al. (2012) inScience is gekeken naar zowel hoogtemetingen, verricht door satellieten, als veranderingen in het zwaartekrachtsveld, gemeten door het satellietenpaar GRACE, waarmee de massa van het ijs kan worden bepaald. Onderzoekers aan de TU Delft hebben deze satellietgegevens gebruikt om de verandering in kaart te brengen. Verder is gekeken naar de resultaten van regionale klimaatmodellen.

Zeespiegelstijging

Een recente schatting gebaseerd op deze verschillende technieken geeft de bijdrage van Groenland en Antarctica aan de zeespiegelstijging zoals weergegeven in onderstaande figuur. Verschillende onafhankelijke meetmethoden leveren een consistent beeld op: zowel Groenland als Antarctica als overige landgletsjers op aarde verliezen gestaag aan massa.

De veranderingen in de ijskappen dragen nu voor ongeveer een derde bij aan de waargenomen zeespiegelstijging. De overige tweederde van de zeespiegelstijging wordt veroorzaakt door uitzetting van oceaanwater dat warmte absorbeert en door het afsmelten van kleine gletsjers. De verandering in de mondiale zeespiegel zoals die waargenomen wordt met satellieten is nu ongeveer dertig centimeter per eeuw.

Versnelling?

: Zoom; © Sheperd et al., Science; bijdrage van Groenland en Antarctica aan zeespiegelstijging in de afgelopen twintig jaar.

De reeksen zijn nog niet nauwkeurig en lang genoeg om vast te snellen of er sprake is van een versnelling over de laatste paar jaar, maar dat is een kwestie van tijd. Langere meetreeksen en nauwkeuriger metingen zullen daar het komende decennium uitsluitsel over geven. In de tussentijd wordt onderzocht of er terugkoppelingsmechanismes zijn die voor zo’n versnelling kunnen zorgen.

Een van de terugkoppelingsmechanismen waarnaar wordt gekeken is de rol van water op de stromingssnelheid van het ijs. Dit is belangrijk, omdat als het ijs harder gaat stromen er meer ijs in lagere gebieden komt, waar de temperatuur hoger is en er dus meer afsmelting is. Als dit gebeurt dan zou de ijskap sneller af kunnen breken dan de huidige modellen voorspellen. Bij S10 en in het gehele gebied in de omgeving wordt daarnaar gekeken aan de hand van GPS metingen, zoals Alun Hubbard in de uitzending uitlegt. Recente metingen van de Universiteit Utrecht geven inderdaad een aanwijzing dat op grote hoogte het stromingspatroon aan het veranderen is.

Terugtrekking

: Zoom; © Quaternary Science Reviews

Water kan echter ook een andere rol spelen, omdat het ijs zal smelten als het met zeewater in contact komt. ’s Werelds snelst stromende gletsjer is de Jakobshavns Isbrae, aan de westkust van Groenland, die met een snelheid van tien à vijftien kilometer per jaar de zee in stroomt. Deze gletsjer draineert een aanzienlijk deel van Groenland en is in de afgelopen vijftien jaar sneller gaan stromen en heeft zich sterk teruggetrokken. De gletsjer wordt daarom sinds een aantal jaren nauwkeurig met camera’s in de gaten gehouden.

De camera’s maken ieder uur een foto, het gehele jaar door, en tonen zo de variaties en trends in de productie van ijsbergen. Onderzoeker Jason Box laat dit in de buurt van Jakobshavn zien.

Indrukwekkende beelden ontstaan als deze foto’s achter elkaar gemonteerd de stroming van het ijs weergeven als een soort stroop die uit een gekantelde pot stroomt. De langzaam warmer wordende oceaan in de buurt van de gletsjer is de vermoedelijke oorzaak van een hogere afsmelting aan de onderkant van de gletsjer en een grotere productie van ijsbergen die de zee in storten.

Hoe de ijsbergproductie zich de komende honderd jaar zal ontwikkelen is nog met veel onzekerheden omgeven, maar met een camera de gletsjer in de gaten houden is een belangrijke stap om dit proces beter te leren begrijpen. Daarnaast zijn waarnemingen door satellieten van groot belang. De data die al deze waarnemingen opleveren zijn weer voer voor de modellen die processen beschrijven.

Getuigenverslag

Niet alleen directe metingen aan het natuurlijke systeem laten signalen van verandering zien. Ook een getuigenverslag van een bewoner uit een nederzetting in Noord-Groenland geeft uiting aan de veranderingen die gaande zijn. Voor de visvangst is men in sterke mate afhankelijk van het zee-ijs dat inmiddels later komt en eerder weggaat. En vooral: het is dunner en daarmee gevaarlijker geworden. Voor de lokale economie is het zee-ijs daarom van groot belang.

Voor de zeespiegel maakt de smelt van zee-ijs echter niet direct uit: het drijvende ijs verplaatst immers evenveel water als het zelf bij smelten oplevert. Het verdwijnen van zee-ijs leidt echter wel tot meer absorptie van zonlicht door de oceaan en daarmee tot verdere opwarming in de regio. Dit is een terugkoppelingsmechanisme dat de veranderingen in het gebied alleen maar groter kan maken.

Er mag dan nog wel onzekerheid zijn, omdat meetreeksen kort zijn en veel processen pas recentelijk onder de loep genomen worden, maar het klimaatbericht voor de Groenlandse ijskap is somber, met vooralsnog weinig vooruitzicht op verbetering. Misschien geen kantelpunt naar menselijke maat, maar op geologische tijdschaal gezien staan we op de rand van een wereld zonder Groenlandse ijskap.

Dr. Roderik van de Wal is glacioloog/klimatoloog, hij is onderzoeker bij het Institute for Marine and Atmospheric research Utrecht, van de Universiteit Utrecht.

“Groenland heet niet voor niets Groenland.”

—>Groenland heet Groenland omdat Erik de Rode zijn noormannen zo gek wilde krijgen om zich daar te vestigen. Ze hebben het geprobeerd, maar niet lang vol kunnen houden. Het was gewoon te koud, met te weinig groen.

—> Overigens trok de mythische “Eric de rode” ook naar Rusland —>hij stichte er de eerste (europese) russische dynastie (= de zogenaamde Rurik dynastie die zich de afstammelingen van “eric de rode” noemden ) .. blijkbaar had de “kolonisatie “daar wel meer succes ?

http://nl.wikipedia.org/wiki/Gr%C5%93nlendinga_saga

Toen Groenland ontdekt werd was er helemaal geen sneeuw en ijs. Er hebben zelfs hazelaars gestaan met een zeewatertemperatuur van 15 graden Celsius

—>De ontdekking van Groenland ( Grœnlend )door ” Eric de Rode ” gebeurde rond 970 tot 1030

—> “Vinland “ (Wijn land =Oudnoords: vínber; wijn-bessen)waarvan wordt verondersteld dat het New Foundland is , is eveneens een mislukte kolonisatiepoging van de noormannen (Leif Eriksson )….Soms worden Vinlend en Grœnlend wel eens met elkaar verward …..

—>Bomen en bossen op groenland in historische tijden ?

http://www.npowetenschap.nl/nieuws/artikelen/2007/juli/Sporen-van-Groenlands-bos.html

Sporen van Groenlands bos

DNA uit ijskernen onthult oud ecosysteem

DOOR: ELMAR VEERMAN (NOORDERLICHT)

Ze peuterden honderdduizenden jaren oud DNA uit het Groenlandse ijs. Daarmee heeft een internationale groep onderzoekers de eerste puzzelstukjes in handen die vertellen hoe het bos eruitzag dat op het immense eiland groeide voor het met ijs bedekt raakte.

Volgens de legende dankt Groenland zijn naam aan de Viking Erik de Rode. Hij noemde het zo in het jaar 982.

Niet omdat het eiland zo aangenaam begroeid was, maar als reclamestunt. Het klonk wel aantrekkelijk, dacht hij, en daarmee hoopte hij kolonisten aan te trekken. Dat lukte inderdaad. Maar, jammer voor die landverhuizers, in werkelijkheid was Groenland voor het overgrote deel bedekt met een ijslaag van duizenden meters dik, net als nu. De tijd van weelderig groen was al heel lang voorbij.

Hoe lang?

Tot nu toe gingen wetenschappers ervan uit dat het zuiden van Groenland voor het laatst ijsvrij was in de warme periode vóór de meest recente ijstijd begon, ongeveer 116 duizend jaar geleden.

Dat hebben ze afgeleid uit klimaatmodellen. Maar het zou natuurlijk veel overtuigender zijn om de resten van de laatste begroeiing in het Groenlandse binnenland aan een ouderdomsonderzoek te onderwerpen. Helaas, die liggen kilometers diep onder het ijs.

De Deense DNA-onderzoeker Eske Willerslev heeft nu als eerste de proef op de som kunnen nemen, en schrijft daarover in Science. Samen met een groep collega’s heeft hij DNA geprobeerd te isoleren uit stukken ijs die al een tijd in vriescellen opgeslagen lagen. Het waren de onderste delen van boorkernen. Eentje was in de jaren negentig in het midden van Groenland geoogst. Het ijs is daar ruim drie kilometer dik, dus zo lang was de hele boorkern ook. Maar hoe ze het ook probeerden, in de onderste, viezige stukken ijs was geen DNA te bekennen.
Meer succes hadden ze met een stuk ijs dat in 1981 omhoog was gehaald in het zuiden van het eiland, waar de ijslaag iets meer dan twee kilometer dik is. Daaruit konden ze DNA isoleren dat moet hebben toebehoord aan sparren, dennen, berken en planten uit de ondergroei van een bos.

Willerslev en zijn groep zochten ook erfelijk materiaal van dieren. Vogel- en zoogdier-materiaal konden ze niet vinden, maar er kwam wel DNA tevoorschijn van kevers, vlinders, spinnen en vliegen. Van welke soorten het precies was, was niet te achterhalen, omdat het steeds maar heel korte sliertjes waren. Er stond dus ooit een bos, daar in het zuiden van Groenland.
Uit de gevonden soorten is af te leiden dat het daar in juli gemiddeld boven de tien graden Celsius moet zijn geweest, en de wintertemperatuur zal niet lager hebben gelegen dan 17 graden onder nul. En dat terwijl het land ongeveer een kilometer boven zeeniveau lag, waardoor het er kouder moet zijn geweest dan in het laagland.
Vandaag de dag kan het ’s winters wel vijftig graden vriezen op die plaats.

Hoe lang is het nu geleden dat de vlinders en vliegen door het bos vlogen, daar in het zuiden van Groenland? Met vier verschillende technieken probeerden de onderzoekers de leeftijd te bepalen van het materiaal waaruit het DNA tevoorschijn kwam, en nog weten ze het niet zeker. Waarschijnlijk was het tussen de 450 en 800 duizend jaar geleden. Veel langer dus dan de klimaatmodellen hadden berekend. Het is alleen nog niet helemaal uit te sluiten dat de dateringsmethoden het verkeerde antwoord hebben gegeven, schrijven Willerslev en zijn medewerkers.
Als de datering wel klopt, dan is dit het oudste DNA dat ooit is gevonden. Het vorige record was ook van Willerslev: drie- tot vierhonderdduizend jaar oud erfelijk materiaal van onder meer mammoeten, bizons en mos dat hij uit de permanent bevroren grond van Siberië had weten te isoleren.

De nieuwe prestatie bewijst dat het waarschijnlijk mogelijk is om de flora en fauna van Groenland te reconstrueren aan de hand van ijsboringen. En Willerslev kijkt ook verlekkerd naar Antarctica, dat al veel langer bedekt is met ijs, en waar de temperaturen nog lager liggen. Misschien ligt daar wel DNA van miljoenen jaren geleden op ontdekking te wachten.
°

Eske Willerslev e.a.: ‘Ancient biomolecules from deep ice cores reveal a forested southern Greenland’, Science, 6 juli 2007

http://www.science20.com/news/oldest_dna_suggests_earth_was_warmer_than_believed

http://www.sciencemag.org/content/317/5834/111.abstract

http://www.sciencemag.org/content/317/5834/111.figures-only

Greenland, Dye 3 Icecore drilling project. Credit: Martin Bay Hebsgaard, University of Copenhagen

Sample location and core schematics. (A) Map showing the locations of the Dye 3 (65°11’N, 45°50’W) and GRIP (72°34’N, 37°37’W) drilling sites and the Kap København Formation (82°22’N, W21°14’W) in Greenland as well as the John Evans Glacier (JEG) (79°49’N, 74°30’W) on Ellesmere Island (Canada). The inset shows the ratio of D– to L–aspartic acid, a measure of the extent of protein degradation; more highly degraded samples (above the line) failed to yield amplifiable DNA. (B) Schematic drawing of ice core/icecap cross section, with depth [recorded in meters below the surface (m.b.s.)] indicating the depth of the cores and the positions of the Dye 3, GRIP, and JEG samples analyzed for DNA, DNA/amino acid racemization/luminescence (underlined), and ¹⁰Be/³⁶Cl (italic). The control GRIP samples are not shown. The lengths (in meters) of the silty sections are also shown.

°

“IJskap Groenland en Antarctica smelt aan recordtempo”

http://www.aiw.de

wo 20/08/2014 –Freek Willems

De ijskappen in Groenland en op de Zuidpool verliezen in een jaar tijd ongeveer 500 kubieke kilometer volume. Dat heeft het Duitse Alfred Wegener Instituut (AWI) uitgerekend, op basis van satellietbeelden van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA. Het ijs smelt er aan een recordtempo: het is het hoogste verlies sinds de satellietmetingen 20 jaar geleden van start gingen.

Dat de verandering van het klimaat een invloed heeft op de ijskappen aan de Noord- en Zuidpool, is al langer dan vandaag geweten. Dat het ijs er snel wegsmelt idem dito.

Uit satellietbeelden van de ESA-satelliet CyroSat-2 blijkt nu dat het erger gesteld is dan ooit tevoren. De ijskappen in Groenland en op Antarctica smelten namelijk sneller dan in de voorbije 20 jaar.

Op dit moment verliezen ze per jaar ongeveer 500 kubieke kilometer volume, zo rekende het Alfred Wegener Instituut uit. Dat is het hoogste verlies sinds de satellietmetingen 20 jaar geleden van start gingen. Om een vergelijking te maken: het per jaar verloren deel ijs komt overeen met de “totale metropolitane oppervlakte van Hamburg” en dat met een dikte van ongeveer 600 meter, rekende het instituut uit.

46 meter ijs per dag in zee

Sinds 2009 is het ijsverlies op het westelijke deel van Antarctica verdrievoudigd. In Groenland is het verdubbeld. Op het oostelijke deel van Antarctica groeit het ijs wel aan, maar dat zou niet opwegen tegen het verlies op het westelijke deel, stellen de wetenschappers van het AWI.

De gebieden waar het ijs volgens het AWI het snelst afneemt zijn de Jakobshavn-gletsjer in het westen van Groenland en de Pine Island-gletsjer in het westen van Antarctica. Van de Jakobshavn valt momenteel elke dag 46 meter ijs in zee.

Volgens de berekeningen van wetenschappers heeft de ijskap van Groenland een volume van 2,96 miljoen kubieke kilometer. Die van de Zuidpool heeft een volume van 27 miljoen kubieke kilometer.

_________________________________________________________________

Smeltend Arctisch zee-ijs tikt minimum aan: 5 miljoen km2

Caroline Kraaijvanger 23 september 2014

plaatje

In het Noordpoolgebied is nu, aan het einde van de zomer 5,02 miljoen km2 zee-ijs te vinden. Het is relatief weinig: er zijn – sinds de metingen startten – slechts vijf jaren waarin er in het gebied minder zee-ijs te vinden was.

In de winter neemt de hoeveelheid zee-ijs in het Noordpoolgebied toe. Het bereikt aan het eind van de winter (maart) een maximum. Daarna begint de hoeveelheid zee-ijs – onder invloed van hogere temperaturen – weer af te nemen om vervolgens aan het eind van de zomer (september) een minimum te bereiken. Dat minimum is nu bereikt, zo meldt NASA nu.

Net als vorig jaar
Op het moment waarop het minimum bereikt werd, was er in het Noordpoolgebied 5,02 miljoen vierkante kilometer aan zee-ijs te vinden. Dat is vergelijkbaar met de hoeveelheid die we vorig jaar in dezelfde tijd in hetzelfde gebied maten. Het minimum van dit jaar ligt wel sterk onder het gemiddelde minimum in de periode tussen 1981 en 2010 (6,22 miljoen vierkante kilometer).

Geen record
Het jaar 2014 is geen recordjaar. Er zijn – sinds de metingen begonnen – vijf jaren te noemen waarin er in deze periode minder ijs in het Noordpoolgebied te meten viel. “De zomer begon relatief koel en miste de grote stormen of sterke winden die ijs kapot kunnen maken en het smeltproces kunnen bevorderen,” vertelt onderzoeker Walter Meier.

2012 is nog altijd het recordjaar. Toen lag er in deze tijd slechts 3,41 miljoen vierkante kilometer zee-ijs. Dat we in 2013 en 2014 rond het zee-ijsminimum meer ijs zien, wil echter niet zeggen dat het Noordpoolgebied aan het herstellen is. Ook het minimum van dit jaar past in de neerwaartse trend die we over een langere periode kunnen waarnemen: de Noordelijke IJszee verliest per decennium ongeveer dertien procent van zijn zee-ijs.

Zee-ijs op Noordpool stevent af op minimum, maar lijkt geen record te gaan brekenHet zee-ijs op de Noordpool nadert het minimum van 2013: het moment waarop het oppervlak van het zee-ijs…

Zee-ijs op Noordpool tikt jaarlijks minimum aan en breekt alle recordsHet smeltseizoen op de Noordpool zit er zo goed als op en dus heeft het ijs er zijn…

Bronmateriaal:
“2014 Arctic Sea Ice Minimum Sixth Lowest on Record” – NASA.gov
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door NASA / Goddard Scientific Visualization Studio.

Krimp Noordpoolijs is onnatuurlijk

IJsoppervlak krimpt niet sneller dan in het verleden, wel al langer

DOOR: NADINE BÖKE (NOORDERLICHT)

aarde & klimaat

Er ligt de laatste jaren, met name in de zomer, steeds minder ijs op de Noordpool. Is deze krimp van het ijsoppervlak een natuurlijk verschijnsel, of is er meer aan de hand?

: Zoom; © NASA; Er ligt steeds minder ijs op de Noordpool. Deze krimp van het ijsoppervlak is volgens nieuw onderzoek groter dan je op basis van natuurlijke variatie zou mogen verwachten.

Het nieuws zal niemand ontgaan zijn: de laatste jaren ligt er steeds minder ijs op de Noordpool. Wetenschappers denken zelfs dat deze pool binnen een paar jaar in de zomer volledig ijsvrij kan zijn.

Nu zijn er in het verleden wel vaker periodes geweest waarin het ijsoppervlak van de Noordpool een tijdlang kromp of juist groeide. Wat de vraag oproept: past de krimp die we nu zien in het plaatje van zulke natuurlijke variatie? Of is er meer in de hand?

Het beantwoorden van die vraag is, op z’n zachtst gezegd, nogal een opgave. Er bestaan namelijk geen betrouwbare historische waarnemingen van de hoeveelheid ijs op de Noordpool.

—> Tegenwoordig kan de grootte van het ijsoppervlak betrouwbaar gemeten worden met behulp van satellieten. Maar de precieze grootte van het ijsoppervlak vóór de uitvinding van satellieten kan alleen indirect worden bepaald.

Dat is wat een internationale groep wetenschappers nu heeft gedaan.

In Nature beschrijven zij hoe ze de omvang van het Noordpoolijs over de afgelopen 1450 jaar hebben weten te reconstrueren.

Smeltend of groeiend ijs laat sporen na in de omgeving. Zulke sporen zijn bijvoorbeeld terug te vinden in ijskernen die je uit het ijsoppervlak boort. Maar ook uit bodemafzettingen onder of in de buurt van het ijs. De aanwezigheid van ijs zorgt voor een andere samenstelling van het plankton in het water, en voor de verhouding waarin bepaalde versies van atomen voorkomen (de zogenoemde isotoop-ratio). Dit zie je terug in oude (zee)bodemlagen.

Nu levert één zo’n indirecte manier waarop je de historische ijsmassa kunt reconstrueren natuurlijk ook geen heel betrouwbaar beeld op.

Christophe Kinnard en zijn collega’s gebruikten daarom maar liefst 69 verschillende van zulke zogenoemde proxies.

Bovendien controleerden ze hun op deze manier verkregen data door deze naast satellietmetingen van de afgelopen decennia en historische oogwaarnemingen te leggen. Zo konden de onderzoekers toch een behoorlijk robuust beeld van de historische omvang van het poolijs krijgen.

Zoals verwacht blijkt uit Kinnards reconstructie dat de ijsmassa aan de Noordpool ook in het verleden regelmatig een dip heeft gekend.

Tussen de jaren 800 en 1200 na Christus bijvoorbeeld. Dit valt samen met een periode die het ‘Middeleeuws klimaatoptimum’ wordt genoemd, een warme periode die in allerlei reconstructies van het klimaat uit het verleden te zien is. De grootste dip in de hoeveelheid poolijs lag, als wordt gekeken naar het pre-industriële tijdperk, rond het jaar 640.

Maar de huidige dip in de hoeveelheid Noordpoolijs is flink groter dan toen.

Ook in het jaar 640 kwam de omvang van het ijsoppervlak niet onder de 9 miljoen vierkante kilometer.

De afgelopen jaren wel.

Afgelopen september(2011) , aan het eind van de zomer, lag er slechts 4,3 miljoen vierkante kilometer ijs op de Noordpool. Zoals altijd groeit het ijs op dit moment, aan het begin van de winter, weer aan.

Toch lag er afgelopen maand (oktober) ook maar 7,1 miljoen vierkante kilometer ijs. Dit is twee miljoen vierkante kilometer minder dan het gemiddelde voor diezelfde maand over de jaren 1980 t/m 2000.

: Zoom; © NSIDC / NCAR; De grafiek hierboven toont de grootte van het ijsoppervlak van de Noordpool in de maand september, sinds 1950. De krimp gaat sneller dan op basis van klimaatmodellen van het IPCC was voorspeld (de gestippelde lijn).

De afname gaat dus rap. Erg rap.

Toch ligt de krimpsnelheid van de pool niet hoger dan deze in bepaalde periodes in het (historische ) verleden lag, zo laat de reconstructie van Kinnard zien.

Alleen: in het verleden hield deze hoge krimpsnelheid nooit zo lang aan. De huidige snelle krimp van de ijsmassa is begonnen rond 1970, en het einde is nog niet in zicht.

Uiteraard koppelen de auteurs van het Nature-artikel de huidige snelle, langdurige krimp van het Noordpoolijs aan het broeikaseffect.

En om precies te zijn aan de opwarming van de zeestroom die vanaf de Atlantische oceaan richting de Noordpool gaat.

Een recente studie in Science liet zien dat deze zeestroom de laatste jaren warmer is dan hij in de afgelopen 2000 jaar is geweest.

PDF

Enhanced Modern Heat Transfer to the Arctic by Warm …

instaar.colorado.edu/…/spielhagenscience11.pdf

28 jan. 2011 – Enhanced Modern Heat Transfer to the Arctic by Warm Atlantic Water. This copy is for your personal, non-commercial use only. clicking here.

sciencemag

Sowieso bestaan er inmiddels meerdere studies die aantonen dat de Noordpool twee keer zo snel opwarmt als andere plekken van de aarde.

Wat mede te maken heeft met het albedo-effect: ijs weerkaatst zonlicht, en daarmee warmte. Dus hoe minder ijs, hoe minder zon er weerkaatst wordt, en hoe sneller de pool opwarmt.

Al met al lijkt de kans steeds groter te worden dat de Noordpool inderdaad over een paar jaar in de zomer geen ijs meer zal bevatten.

Bron: Christophe Kinnard e.a., Reconstructed changes in Arctic sea ice over the past 1.450 years, in: Nature, 23 november 2011.

http://www.nature.com/nature/journal/v479/n7374/full/nature10581.html

http://www.readcube.com/articles/10.1038/nature10581

Map of the Arctic showing the location and type of proxies used in the reconstruction and ocean sediment cores used for comparison. Red and blue contours respectively delineate the ice edge in August 2007 and 1951, the years of minimum and maximum ice extent from gridded historical sea ice data3.

°

veel zee-ijs rond Antarctica gemeten (1)

Caroline Kraaijvanger op 8 oktober 2014

OP DE FOTO zie je meer dan 20 miljoen vierkante kilometer zee-ijs. De rode lijn duidt de gemiddelde maximale hoeveelheid zee-ijs in de periode tussen 1979 en 2014 aan.

Zoveel zee-ijs is er momenteel op de wateren rond Antarctica te vinden. En dat is een record. Nog nooit werd er sinds de metingen in 1979 begonnen zoveel zee-ijs rond Antarctica geobserveerd.

Antarctica zette het record op 20 september – aan het eind van de winter – neer. Toen was er 20,14 miljoen vierkante kilometer zee-ijs rond het continent te vinden. Gemiddeld was er in de periode tussen 1981 en 2010 maximaal 18,72 miljoen vierkante kilometer zee-ijs te vinden. Nog nooit werd er sinds de metingen in 1979 begonnen zoveel zee-ijs rond Antarctica gespot.

Noordpool
Het bericht van de omvangrijke hoeveelheid zee-ijs op Antarctica komt op de hielen van een heel ander bericht. Eind september werd bekend dat op de Noordpool – waar het einde van de zomer in zicht is – weer bijzonder weinig zee-ijs is geobserveerd. Het ging om 5,02 miljoen vierkante kilometer zee-ijs. Hoe verhoudt wat we daar zien gebeuren zich tot wat er op Antarctica gebeurt? Onderzoekers benadrukken dat de toename van de hoeveelheid zee-ijs op Antarctica vergelijkbaar is met slechts één derde van de hoeveelheid zee-ijs die op de Noordpool verloren gaat.

“De planeet als geheel doet wat we op basis van de opwarming zouden verwachten,”vertelt onderzoeker Claire Parkinson. “De totale hoeveelheid zee-ijs neemt zoals verwacht af, maar net zoals niet elk gebied even sterk opwarmt zien we niet in elk gebied met zee-ijs dezelfde trend.”

Andere weerpatronen
Een warmer klimaat verandert weerpatronen. Soms brengen die weerpatronen koelere lucht naar bepaalde gebieden, zo legt onderzoeker Walt Meier uit. Bovendien, zo benadrukt hij, is er in Antarctica – waar zee-ijs rond het continent cirkelt en een enorm gebied beslaat – niet veel extra ijs nodig om een nieuw record neer te zetten. “Het is deels gewoon geografie en geometrie.” Wanneer de omstandigheden gunstig zijn en de hoeveelheid zee-ijs kan toenemen is er niets wat die toename geografisch gezien in de weg staat.

Antarctisch Schiereiland
Onderzoekers proberen momenteel een scherper beeld te krijgen van wat er precies op Antarctica gebeurt. Ze richten zich daarbij onder meer op het Antarctisch Schiereiland. Hier stijgen de temperaturen en in de aangrenzende Bellingshausenzee smelt het zee-ijs. Voorbij deze zee, en voorbij de Amundszenzee ligt de Rosszee. Daar neemt de hoeveelheid zee-ijs het sterkst toe. Het suggereert dat een lagedrukgebied boven de Amundsenzee krachtiger wordt of vaker voorkomt, waardoor de windpatronen veranderen en warme lucht over het schiereiland circuleert en koude lucht vanaf het continent over de Rosszee stroomt. “De wind speelt echt een grote rol,” stelt Meier. De winden cirkelen rond het continent en oefenen druk uit op het dunne ijs. Wanneer de winden van richting veranderen of krachtiger worden kunnen ze het ijs verder wegduwen, waardoor de omvang van de hoeveelheid ijs rond Antarctica toeneemt.

“HET IS ECHT NIET VERRASSEND VOOR KLIMAATWETENSCHAPPERS DAT NIET ELKE LOCATIE OP DE AARDE ZICH GEDRAAGT ZOALS WE ZOUDEN VERWACHTEN”

Smeltwater
Maar niet alleen de wind speelt een rol. Onderzoekers vermoeden bijvoorbeeld dat smeltwater ook belangrijk is. Het stroomt van het continent af en leidt tot meer zoet water met een temperatuur net boven het vriespunt. Dat water bevriest gemakkelijker. Ook veranderingen in de watercirculatie – kouder water dat aan het oppervlak komt – kan een rol spelen. Net als sneeuwval.

“Het is echt niet verrassend voor klimaatwetenschappers dat niet elke locatie op de aarde zich gedraagt zoals we zouden verwachten,” benadrukt Parkinson nog eens. “Het zou verbazingwekkend zijn als dat zo was. Het gebied rond Antarctica is één van de gebieden waar dingen niet helemaal gaan zoals we dachten. Dus het is heel natuurlijk dat wetenschappers zich dan afvragen ‘Oké, dit is niet wat we verwachtten, hoe kunnen we dit nu verklaren?’”

Antarctica breekt alle records: nog nooit is er zoveel zee-ijs gemetenHet zee-ijs op Antarctica verpulvert alle records. Sinds de satellietwaarnemingen in 1979 begonnen, bevond zich rondom het continent…

Nog nooit zagen satellieten zoveel ijs rondom Antarctica als nuEen opvallend berichtje vanaf de Zuidpool. Terwijl op de Noordpool het ijs maar blijft smelten, zet de Zuidpool…

Bronmateriaal:
“Antarctic Sea Ice Reaches New Record Maximum” – NASA.gov
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door NASA’s Scientific Visualization Studio / Cindy Starr.

HET NOORDPOOLIJS .
http://www.ijis.iarc.uaf.edu/s…

2012 was een laagte record, zoals deze grafiek prima laat zien.
Wat ook erg duidelijk is te zien is dat vanaf 1980 (= stippellijntjes ) het ijs steeds is afgenomen.

Het punt is dat op termijn de totale hoeveelheid zee-ijs zal afnemen tot een minimum.

” De aarde blijft bestaan ….”

Nogal wiedes

…..Niemand claimt dat de Aarde “vernietigd” zal worden door de huidige opwarming (.gevolgen van de onbalansen die zijn onstaan en blijven aangroeien …. En deze keer is het door toedoen van de mens en zijn groeiende populaties .)

Waar het om gaat is economische schade, een drastische afname van de biodiversiteit en de gevolgen daarvan op de menselijke leefbaarheids-condities op deze planeet . en allemaal

(1)

Over de ‘overwachtheid’ van de toename van Antarctisch zeeijs:

Het is al heel lang bekend dat een oceaan omgeven door land (noordpool) heel anders reageert dan een continent omgeven door oceaan (zuidpool). Zelfs heel vroege klimaatmodellen voorspelden dat Antarctica anders, minder en later zou reageren op de opwarming van de aarde.

Zie bijvoorbeeld:
– Manabe et. al. 1975 “The Effects of Doubling the CO2 concentration on the Climate of a General Circulation Model”

–Bryan et. al. 1988 “Interhemispheric Asymmetry in the Transient Response of a Coupled Ocean–Atmosphere Model to a CO2 Forcing”

Zonneactiviteit en temperatuur

De data komen van het NOAA en de NASA.

Alle metingen laten een toename in OHC van het oppervlaktewater zien, en een nominaal minimum van zonnekracht en activiteit.

(op aarde )Zonneactiviteit en zonneconstante zijn nominaal, terwijl opwarming nog steeds een exponentiele toename laat zien.

De opwarming over de afgelopen 15 jaar sluit niet aan bij de gemeten zonneactiviteit en zonnekracht.

Alleen modellen die bovendien nog CO2 in aanmerking nemen doen dat.

MAATREGELEN en beslissingen

…….. 100% zekerheid is een onmogelijkheid in de wetenschap, Wanneer dat wordt geeist als basisvoorwaarde en veto bij het nemen van anticiperende “juiste” beslissingen is dat dus een stromanargument ( dat wordt gecamoufleerd als een “wijze ” beslissing om “niets te doen “)…..

100% zekerheid is ook niet nodig om beslissingen te nemen.….
Sterker nog : Vaak worden beslissingen genomen zelfs bij hele lage zekerheden. Immers, de kans is slechts één argument in een risicoanalyse: (risico = kans * schade. )
Als de verwachte schade potentieel heel hoog is dan heb je aan een kleine kans genoeg om een hoog risico te lopen en dus reden genoeg om maatregelen te nemen.

“Antarctica ” op evodisku

Bekijken

Zes procent van België ligt onder zeespiegel eind deze eeuw

België staat op de tiende plaats van landen die het meest bedreigd zijn door de stijging van de zeespiegel, wat voornamelijk te wijten is aan de opwarming van het klimaat. Dat blijkt uit een studie van Amerikaanse satellietgegevens waarover Le Soir vandaag bericht.

Volgens de studie zullen er aan het einde van de eeuw 619.000 personen in België onder de zeespiegel wonen. Als de stijging van de zeespiegel nog versnelt, zou dat zelfs kunnen oplopen tot 660.000 personen in risicogebied.

Masterplan
Het Vlaams gewest, dat ermee rekening houdt dat het water 30 centimeter zou kunnen stijgen, heeft een masterplan kustveiligheid klaar van ruim 300 miljoen euro. Dijken zullen verstevigd worden, stranden verhoogd en er wordt voorzien in tijdelijke bescherming.

Wereldwijd zullen eind deze eeuw ongeveer 177 miljoen personen, of 2,6 procent van de wereldbevolking, in een gebied wonen met “chronische overstromingen”. Het gaat om 146 miljoen in Azië, 17 miljoen in Europa en 5 miljoen in Noord-Amerika. De studie is gebaseerd op gegevens van de geologische diensten van de Verenigde Staten en van de satelliet Topex/Poseidon van de NASA en de CNES, het Franse ruimtevaartagentschap.

zie ook De Staat van het KLIMAAT ‘ <–

https://klimaatverandering.wordpress.com/category/zeespiegelstijging-2/

Filed under gaia & ecologie, GEOLOGIE Tagged with Geologie, inhoudstabel evodisku WP, KLIMAAT

VERKLARENDE WOORDENLIJST PALEONTOLOGIE E

februari 12, 2014 3 reacties

NHOUD G → zie onder Geologie /PALEONTOLOGIE

← INHOUD O/P

GEOLOGIE TREFWOORD E →

EXTERNE LINKS & bronnen

–> Nederlands WOORDENLIJST

http://www.fossiel.net/information/article.php

–> English

http://palaeos.com/paleontology/glossary.html

A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Paleontological glossary

Choose the first letter of the the term you’re interested in:
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |

_________________________________________________________________________________________________

Verklarende woordenlijst Paleontologie

___________________________________________________________________________________

Echinacea 2 (verouderd /wordt soms nog gebruikt in de paleontologie ) klasse zeeegels volgens R.C Moore 1966 bestaande uit 2 subklassen : / a. Perichoechinoidea met 4 orden: / b. Euchinoidea met 4 superorden, 17 orden en 11 suborden: Diadematacea , Echinacea, Gnathostomata, Atelostomata.

________________________________________________________________________________________

Echinocorys : Echinocorys, (orde Holasteroida). Flink van formaat. In Zuid-Limburg in het Krijt.–> behorende tot de irreguliere zeeëgels –> Irregularia

Fig.60. Echinocorys scutata forma ovata LESKE. (naar Zittel, 1915)
http://www.seeigel-fossilien.de/varianten_seeigel_echinocorys.htm

http://www.seeigel-fossilien.de/varianten_seeigel_echinocorys.htm

Afbeeldingen van echinocorys // Echinocorys is een uitgestorven geslacht van stekelhuidigen, dat leefde van het Laat-Krijt tot het Paleoceen. Wikipedia

http://en.wikipedia.org/wiki/Echinocorys

Echinocorys sulcatus Echinoid Fossil

Denmark. It appears be an Echinocorys sulcatus from the Paleocene (Danian).

See the Fossils of NJ web site for more information: fossilsofnj.com/coppermine/displayimage.php?pid=39

______________________________________________________________________________________

Echinocystitoida // Orde van de subklasse Perichoechinoidea —> klasse echinoidae

http://en.wikipedia.org/wiki/Echinocystitoida

( order Echinocystitoida) // Proterocidaris belli (Kier, 1959); USNM 144189. Marble Falls Formation, Lower Westphalian, Upper Carboniferous, Bluff Creek, Texas, USA. Apical view, from Kier, P. M. 1965. Evolutionary trends in Paleozoic echinoids. Journal of Paleontology 39, 436-465, pls 55-60.

Diameter of test 160 mm. (NH UK )

________________________________________________________________________________________

°
Echinodermata 2 3 4

–> stam (phylum) van de Eumetazoa.

–> Groep I van de zogenaamde mesofossielen ( -methode )

Echinodermata.
De Echinodermata = Echinodermen = Stekelhuidigen zijn veelal vrij goed te herkennen door hun gelijkenis met recente vormen. Alle soorten van deze stam zijn marien.
Al in het Paleozoïcum kwamen er veel Echinodermen voor. In het Perm stierven er veel soorten uit. In Trias en Jura waren ze nog zo algemeen, dat ze dikke lagen kalksteen vormden. In het Krijt nam hun belangrijkheid af.

De stam Echinodermata werd vroeger verdeeld in 2 substammen.
— Pelmatozoa = gesteelde = vastgehechte stekelhuidigen.
— Eleuterozoa = Echinozoa = Homalozoa = vrijlevende stekelhuidigen.

Nu hanteren we een verdeling in 4 substammen:
a. Homalozoa.
b. Crinozoa = zeelelieachtigen.
c. Asterozoa.
d. Echinozoa = zeeegelachtigen.

echinodermata 1.docx (3 MB) <–

ZEE- EGELS ECHINOIDS →

zeelelies →

ZEESTERREN →

Echinodermata /Echinodermen

Echinodermata of stekelhuidigen vormen een stam binnen de Deuterostomia. Stekelhuidigen zijn mariene dieren en hebben een skelet dat uit kalkplaatjes bestaat. De meeste Echinodermen zijn te herkennen aan een vijfstralige symmetrie. De Echinodermata omvat onder meer de:

Blastoïden (Blastoidea): een uitgestorven groep;
Crinoiden (Crinoidea): zee-lelies en haarsterren, een bestaande groep (Ordovicium – heden);
Cystoideeën (Cystoidea): een uitgestorven groep (Ordovicium – Devoon);
Ophiuroidea: bestaande groep met de slangsterren en brokkelsterren;
Asteroidea: bestaande groep met de zeesterren en kussensterren (Ordovicium – heden);
Holothuroidea: bestaande groep met de zeekomkommers (Siluur – heden);
Echinoidea: bestaande groep met de zee-egels.

Geocoma, een slangster uit het Jura van Duitsland

Echinoderm: meaning “spiny skinned”, names any member of Phylum Echinodermata; a large group of primarily pentamerally radially symmetrical exclusively marine metazoans with internal calcite skeletons and hydrostatic vascular system. Includes crinoids (sea lilies), echinoids (sea urchins, sand dollars, sea biscuits), holothurians (sea cucumbers), asteroids (starfish), ophiuroids (brittle star), and many exclusively Paleozoic groups such as blastoids, edrioasteroids, carpoids, and others. (University of Arizona Geosciences 308 Paleontology glossary) More

________________________________________________________________________________

°
Echinoid: Subphylum Echinozoa, Class Echinoidea. Sea urchins and their relatives. Echinoderms with spherical or flattened bodies, often protected by long spines, like starfish they move about on tube feet. Very common as fossils, especially in the Cretaceous and Tertiary. Ordovician – Recent (rare prior to the Jurassic). (MAK)

Echinoidea // ZEEËGELS

Meer afbeeldingen <—

Zee-egels en zeeappels zijn stekelige, ongewervelde waterdieren. Ze vormen de klasse van de Echinoidea die behoort tot het fylum van de Echinodermata. Wikipedia

http://en.wikipedia.org/wiki/Sea_urchin

Echinoidea

Zee-egels (Echinoidea) behoren tot het Phylum stekelhuidigen (Echinodermata). Net als andere Echinodermen hebben ze een vijf stralige symmetrie. Het lichaam bestaat uit vergroeide kalkplaten. De stekels waren beweeglijk en zaten vast op de kalkplaten. Zee-egels leven op de bodem van de zee.

Van zee-egels blijft meestal de schaal goed bewaard, omdat deze van Calciet is opgebouwd. De stekels vallen er meestal af en worden vaak los gevonden. Zee-egels komen voor sinds het Ordovicium tijdperk.

Voorbeeld van regulaire zee-egels

Zee-egels zijn onder te verdelen in regulaire en irregulaire zee-egels. De regulaire zee-egels zijn geheel vijfstralig symmetrisch en hebben hun anus aan de bovenkant en hun mond aan de onderkant. Irregulaire zee-egels hebben hun mond en anus vaak allebei aan de onderkant. Deze zee-egels hebben ook een minder regelmatige vorm.

Foto’s

Echinoidea Leske, 1778

ZEE- EGELS ECHINOIDS →

http://en.wikipedia.org/wiki/Sea_urchin —>

Klik om toegang te krijgen tot timetree-chap38-35341.pdf

Echinoida 2

Subclasses
Phylum:	Echinodermata
Subphylum:	Echinozoa
Class:	Echinoidea Leske, 1778
Subclass Perischoechinoidea Order Cidaroida (pencil urchins) Subclass Euechinoidea Superorder Atelostomata Order Cassiduloida Order Spatangoida (heart urchins) Superorder Diadematacea Order Diadematoida Order Echinothurioida Order Pedinoida Superorder Echinacea Order Arbacioida Order Echinoida Order Phymosomatoida Order Salenioida Order Temnopleuroida Superorder Gnathostomata Order Clypeasteroida (sand dollars) Order Holectypoida

Echinoidea =Echinoidea. Ordovicium – recent. // De klasse Echinoidea = Zeeëgels omvat met zijn meer dan 1000 soorten wellicht de bekendste stekelhuidigen. Hun vorm is meestal rond, maar soms vijfzijdig of hartvormig. Ze bezitten een schaal =kalkskelet, waarop beweeglijke stekels zijn geplaatst. Deze dienen als bescherming, maar ook als middel voor verplaatsing over de zeebodem. Bij het fossiel is de bevestigingsplaats van de stekels waar te nemen. Soms zijn deze zelf ook fossiel bewaard gebleven.

Op de schaal zijn radiaal rijen waar te nemen van paren poriën, die ambulacraalvelden begrenzen. Tussen deze velden liggen de interambulacraalvelden.

_______________________________________________________________________________________
°

Echinolampas : Irreguliere zeeegels / IRREGULARIA : (orde Cassiduloida), Eoceen-recent.

Echinolampas Gambieri

Echinolampas morgani

Echinolampas osterocrassa curtata

Echinoneina 2 //Gnathostomata met de orde: Holectypoida —> en de suborde:Echinoneina,

Conulus, Krijt. Komt veel voor in het Krijt van Engeland.

http://www.thefossilforum.com/index.php?/topic/17178-conulus-echinoid/ Afbeeldingen van conulus fossil

°
Echinothuroida //orde van de Diadematacea

°
Echinozoa 2 3 (echinodermata ) –>een onder de vier onderstammen der (verouderd )Eleuterozoa = Echinozoa = (modern ) Homalozoa —-> vrijlevende stekelhuidigen. Afbeeldingen van homalozoa

Zeelepelachtigen : Carpoidea was een kleine, veelvormige groep, die leefden van het Cambrium tot het Devoon. Hun skelet bevatte wel de karakteristieke bestanddelen van calciet, maar had verder geen gemeenschappelijke kenmerken met de vijfstralige symmetrie der stekelhuidigen. … Wikipedia

http://www.ucmp.berkeley.edu/echinodermata/homalozoa.html
Zeelepelachtigen of Homalozoa is een uitgestorven onderstam van de stekelhuidigen. De dieren leefden in zee, van het Cambrium tot en met het Devoon (ca. 540-360 miljoen jaar geleden).

Zeelepelachtigen hadden een afgeplat lichaam met één arm en/of een steel. Geleerden denken dat de arm en/of steel werd gebruikt bij het eten. Hoewel de huidige stekelhuidige radiaire symmetrie vertonen, waren de zeelepels asymmetrisch. De zeelepelachtige worden nog niet zo lang bestudeerd. Over hun levenswijze is weinig bekend. Er gaan stemmen op dat de zeelepelachtigen verwant zou kunnen zijn aan de Hemichordaten.

Tot op heden zijn er 12 families en 60 geslachten bekend. Hieronder worden enkele klassen besproken. Deze zijn uiteraard voortgekomen uit fossielvondsten.
- De gewone zeelepel (klasse Homoiostelea) had een afgeplat, asymmetrisch lichaam met één arm en een steel.
- De armloze zeelepel (klasse Homostelea) leefden minder lang, ongeveer 540-500 miljoen jaar geleden. In tegenstelling tot de gewonde zeelepel hadden zij geen arm, maar alleen een steel.
- Steelloze zeelepels (klasse Stylophora) hadden zoals de naam al zegt, geen steel. Echter ze hadden wel één goed ontwikkelde arm.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Zeelepelachtigen

_____________________________________________________________________________________

Ectoproct 2 3 //Bryozoa = Ectoprocta = Mosdiertjes.

Ediacaran: most recent period of the Proterozoic era, characterised by the appearance of both enigmatic Vendobionta and trace fossils that seem to pertain to more conventional organisms. The term Ediacaran was replaced for a while by Vendian, but now it seems that Ediacaran is back in fashion. (MAK)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Ediacarium

Eon	Era	Periode	Ouderdom Ma
Fanerozoïcum	Paleozoïcum	Cambrium	later
Proterozoïcum	Neoproterozoïcum	Ediacarium	635 – 541
		Cryogenium	850 – 635
		Tonium	1000 – 850
	Mesoproterozoïcum	Stenium	1200 – 1000
		Ectasium	1400 – 1200
		Calymmium	1600 – 1400
	Paleoproterozoïcum	Statherium	1800 – 1600
		Orosirium	2050 – 1800
		Rhyacium	2300 – 2050
		Siderium	2500 – 2300
Archeïcum	Neoarcheïcum		vroeger
Indeling van het Proterozoïcum volgens de ICS.^[1]

Ediacaran biota: enigmatic life forms from the Ediacaran period; the first large to appear. Their affinities remain highly controversial; they have been interpreted as the first representatives of current animal phyla (Cnidaria, Annelida, Arthropoda, etc), as sister group to all metazoa more derived than sponges, as a totally distinct kingdom (Vendobionta, Vendozoa), and even as marine fungi and giant Rhizarian protists. Each hypothesis has advantages and disadvantages going for it. (MAK)

Afbeeldingen van Ediacaran fossils <—

Ediacaran mountain

http://www.sciencedaily.com/releases/2014/10/141016100317.htm
Roots of the ancient mountain range, long since eroded, were found in Northeast Brazil.
Credit: Carlos Ganade de Araujo

°
– Edichnia
–Epichnia
– Exichnia = in het onderste grensvlak van de laag liggend. /drie van de vier ichnofossiele boorgaten en graafgangen klassen volgens de methode van Martinson (1970), vooral bedoeld voor geologen en sedimentologen
: Onderscheidt vier groepen. :
–– Epichnia = op de laag liggend.
— Endichnia = in de laag liggend.
— Hypichnia = in het onderste grensvlak van de laag liggend.
— Exichnia = onder de laag liggend, maar wel in contact ermee.
Ze gaan uit van de ligging van de sporen t.o.v. een belangrijke laag of bank in een ontsluiting, waarin levenssporen( voornamelijk boorgangen ) zichtbaar zijn.
De namen geven dus aan, of de sporen op, in of onder de laag liggen, of dat ze het grensvlak van de laag snijden.

_______________________________________________________________________________________

Edrioasteroidea //Cambrium – Onder-Carboon. uitgestorven klasse van de echinodermata ( vroeger = Echidozoa )
Komen voor in een beperkt aantal soorten. Ze zijn schijfvormig en hebben verhoogde, stervormige groeven. Ze lijken op zeesterren met een balvormig lichaam. Afbeeldingen van Edrioasteroidea

http://en.wikipedia.org/wiki/Edrioasteroidea

Growing on this Ordovician brachiopod, at the lower right, is a round organism with five rays, looking suspiciously like a starfish. It is in fact Isorophus, a member of the extinct echinoderm class Edrioasteroidea. Although superficially like starfish, edrioasteroids were sessile – attached to a substrate by a short thick stalk covered with plates. Their ambulacra – the five radiating feeding grooves in the upper part of the organism, covered by large plates – grew in a curved, often spiral or nearly spiral pattern

http://www.ucmp.berkeley.edu/echinodermata/edrioasteroidea.html

________________________________________________________________________________________

Eéncelligen // verouderde term van Ernst Haeckell , maar wordt nog gebruikt in de paleontologie
Eénzaadlobbigen

_______________________________________________________________________________________

Eerste halswervel ; Atlas—> De atlas is de bovenste wervel van de wervelkolom. De bovenkant van de wervel zit met een gewricht vast aan de schedel. Zie ook de lijst met soorten botten van gewervelden.

_________________________________________________________________________________________Elasmobranchia //

Elasmobranchia met de orden Cladoselachii, Selachii = haaien, Batoida= roggen en zaagvissen,Bradyodonti.

Haaien en Roggen zijn bekend vanaf het Devoon. Het skelet van kraakbeen is zelden bewaard gebleven. Fossiel vinden we vrijwel alleen de scherpe tanden, soms in grote aantallen. Dat komt, doordat één haai vele honderden tanden oplevert. Vondsten van grote hoeveelheden haaientanden zijn b.v. bekend uit het Krijt, uit het Tertiair van Twente en Achterhoek en uit het Eoceen van Antwerpen, Gent en Cadzand.// Haaientanden zijn populair bij verzamelaars en worden over de gehele wereld gevonden

–> De tanden van roggen zijn plat met richels, waarmee ze schelpen kunnen vermalen.

Roggentand

Elasmobranchii : De Elasmobranchii vormen een groep binnen de Chondrichthyes of kraakbeenvissen, en omvat de haaien, roggen en vleten. Fossiele vertegenwoordigers zijn gekend vanaf het Siluur. Aangezien het skelet van deze dieren grotendeels uit kraakbeen bestaat, blijft het moeilijk bewaard. Desalniettemin zijn complete fossiele kraakbeenvissen van deze groep gekend uit tal van Lägerstatten, waaronder deze van Solnhofen, Duitsland en uit Libanon. Tanden en kauwplaten blijven wel zeer goed bewaard en worden plaatselijk gemakkelijk gevonden.In het determinatiesysteem is deze groep opgedeeld in de Batoidea, waarbinnen de roggen en vleten ondergebracht zijn, en de overige Elasmobranchii (voornamelijk haaien).Losse tanden worden vaak gevondenGoed bewaarde complete specimens, zoals deze uit Libanon, zijn uitzonderlijk Foto’s of locaties voor Batoidea bekijken Foto’s of locaties voor overige Elasmobranchii bekijken
← HAAIEN

___________________________________________________________________________________

Ellepijp : Ulna —> De ulna is ellepijp in de onderarm van gewervelden. Deze loopt vanaf de humerus (opperarmbeen) tot aan de carpalia (handwortelbeentjes), parallel aan de radius (spaakbeen).Zie ook de lijst met soorten botten van gewervelden.

______________________________________________________________________________________

Eleuterozoa //(= vrijlevende stekelhuidigen.) verouderde naam voor een (van de vier ) onderstam(men) der echinodermata : Homalozoa

_________________________________________________________________________________________

Entelophyllum. // Siluur. Gotland. // een van( de als voorouderlijke beschouwde )kolonievormende koralen van de subklasse Rugosa

Entelophyllum, een rugose koloniekoraal met een compacte bouw waarbij de afzonderlijke woonbuizen elkaar aan alle zijden raken. Rugose koralen zijn de voorlopers van onze huidige rifkoralen. Zwerfsteen van Groningen.

Rugose koloniekoralen komen in een aantal soorten voor. Het meest gevonden zijn die van Entelophyllum. De kolonies zijn meest struikvormig vertakt. In elk van de woonbuizen leefde een anemoon-achtige koraalpoliep. Zwerfsteen van Groningen.

____________________________________________________________________________________

Entoprocta = Kamptozoa.

_____________________________________________________________________________________

Eocene: An epoch of the early Tertiary period, spanning the time between 55.5 and 33.7 million years ago. Its name is from the Greek words ἠώς (eos, dawn) and καινός (kainos, new)). It was a period of global greenhouse climate and lush forests, in which small to large archaic mammals, large reptiles, and giant flightless birds all flourished. (USGS Paleontology glossary, MAK, Perseus Digital Library) Moderate, cooling climate. Archaic mammals (e.g. Creodonts, Condylarths, Uintatheres, etc) flourish and continue to develop during the epoch. Appearance of several “modern” mammal families. Primitive whales diversify. First grasses. Reglaciation of Antarctica and formation of its ice cap; Azolla event triggers ice age, and the Icehouse Earth climate that would follow it to this day, from the settlement and decay of seafloor algae drawing in massive amounts of atmospheric carbon dioxide, lowering it from 3800 ppmv down to 650 ppmv. End of Laramide and Sevier Orogenies of the Rocky Mountains in North America. Orogeny of the Alps in Europe begins. Hellenic Orogeny begins in Greece and Aegean Sea. (Wikipedia) More

Epibiont = levend op een ander levend wezen.

Epibiont / Epibionten //Een epibiont is een organisme dat leeft op een ander organisme (levend of dood).Kokerworm als epibiont op een zee-egel.

Epifauna: Those organisms that live attached to other, larger organisms. Examples include the corals, bryzoa, worms and bivalves that are found attached to echinoids of the chalk.

Brachiopods with bryozoan epifauna Strophodonta sp
Middle Devonian

Brachiopod with at least 3 types of epifauna (including a bivalve)
Middle Devonian

_______________________________________________________________________________________

Erratic: Rocks of pebble size or above that have been transported from their original source and often end up out of context with the geology of the area that they were transported to. In Britain, erratics are usually the legacy of glaciers.

_________________________________________________________________________________________

Epifyt : een niet -parasitaire plant, levend op bovengrondse delen van een andere plant. Bijvoorbeeld veel orchideeen en bromelia’s Afbeeldingen van epifyten

________________________________________________________________________________________

Epistropheus = De epistropheus ofwel axis is de tweede halswervel ofwel draaier bij gewervelden. //Zie ook de lijst met soorten botten van gewervelden

°_____________________________________________________________________________________

Epizoair = een organisme, levend op een dier. (bijvoorbeeld zeepokken op een walvis / zeeanemoon op een heremietkreeft )

Heremietanemoon (Calliactis parasitica); l’anémone solitaire; hermitcrab anemone; Einsiedler-Seerose oder Schmarotzerrose.

. De wetenschappelijke soortnaam sugereert dat er sprake is van parasitisme, maar het is eerder mutualisme. De anemoon biedt bescherming en profiteert zelf van voedselresten. Soms probeert ze levende krabben te verschalken; krabben jagen soms ook op zeeanemonen.

____________________________________________________________________________

Equisetophyta = Lycopsida = Paardenstaarten = Sphenopsida = Equisetales (verouderd).

________________________________________________________________________________________

Erfelijkheidsleer : Genetica // De genetica of erfelijkheidsleer is de tak van de wetenschap die een verklaring biedt voor de genetische overerving van eigenschappen. Gregor Mendel wordt algemeen gezien als de grondlegger van de genetica, en de wetenschap heeft een enorme maatschappelijke relevantie gekregen sinds de ontdekking van DNA en de ontwikkeling van analytische technieken die onderzoek op moleculair niveau toelaten.Samen met de evolutietheorie vormt genetica het tweeluik dat de ontwikkeling van leven op Aarde kan verklaren. Tag : GENETICA, <—

GENETICA

ERV’S and HERV’S →

FENOTYPE en GENOTYPE →

FOX P2 GEN →

FYLOGENETICA → MICROBIEELE ZWARTE MATERIE →

GENETICA BRONMATERIAAL →

← GENEN

Genetische code →

Genetische erosie ( genetic drift ) →

GENETISCHE MANIPULATIE →

GENETISCHE SCHAKELAARS →

genetische bewijzen gemeenschappelijke afstamming →

GENETISCHE REPARATIES → DNA schade herstel →

GENKAPITAAL en verschillende GENOMEN →

GIST → artikel GIST <—doc archief

← GORILLA GENOME

GULO-gen →

HOX GENEN →

JUNK DNA -Doc archief

KNOCK OUT MUIZEN → Knock out <—doc WP

MENDEL <—

________________________________________________________________________________________

Eukaryoot / Eukaryoten //Eukaryoten zijn organismen waarvan de cel een celkern bevat. In de taxonomie zijn de Eukaryoten een domein.

_________________________________________________________________________________________
Eurypterid: colloquially known as “sea scorpions”, these were medium-sized to gigantic, marine to freshwater to amphibious Paleozoic chelicerates, include the largest arthropods ever to live (up to 2.5 meters long).Ordovician to Permian, most common during the late Silurian and early Devonian, although also flourished in Carboniferous swamps. (MAK)

Zeeschorpioenen zijn een groep uitgestorven geleedpotigen, behorend tot de Chelicerata, die leefden van 500 tot 245 miljoen jaar geleden. Wikipedia

Afbeeldingen van zeeschorpioenen

EUTHYCARCINOIDS

http://www.fossilmall.com/Cambrian_Shadows/euthycarcinoid.htm

The euthycarcinoids

are poorly understood and highly enigmatic arthropods that have at various times been assigned to nearly all major clades of Arthropoda. Vaccari (2004) notes that recent work has supported a placement with crustaceans or a myriapod-hexapod assemblage, a basal position in the Euarthropoda, or a placement in Hexapoda or a hexapod stem group. The near future may better define the elusive euthycarcinoids, as phylogenetic studies unveil the genes involved in arthropod evolution (Schram, 2001).The euthycarcinoids are known from 13 species from Upper Ordovician or Lower Silurian-Middle Triassic from Western Australia, Europe (e.g., the Rhynie chert) and the Mazon Creek in Illinois. In all cases the depositional characteristics suggests freshwater or brackish water environments. Recently, Vaccari (2004) described Apankura machu from a 38 mm holotype coming from late Cambrian of Argentina that occurs along with footprints and tail-drag trackways conspicuously similar to those of Protichnitesfrom the Krukowski quarry. This finding pushes back the groups origin by some 50 million years. Since the Krukowski quarry is probably an older Cambrian assemblage, the Krukowski ichnofauna be the earliest arthropod fossils in the fossil record that are associated with land-based footprints. The trackways in the formation strengthen the theory that similar traces of subaerial origin from Cambro-Ordovician such as the Cambrian Krukowski quarry and the Ordovician Kingston formation in Ontario, Canada (MacNaughton, 2002) were made by euthycarcinoids. I am also struck that this arthropod has similarities to Fuxianhuia protensa, a basal arthropod from the Chengjiang Lagerstatte of China.

Euthycarcinoid reconstruction

Above: Reconstruction of the Rhynie chert euthycarcinoidHeterocrania rhyniensis (scale bar = 2mm) (Anderson & Trewin 2003).

http://www.abdn.ac.uk/rhynie/euthy.htm

http://www.hornissenschutz.de/euthycarcinoid.htm

Euthycarcinoida : tegenwoordig geklasseerd bij de crustaceeen

The Cambrian euthycarcinoid Mosineia macnaughtoni from the Elk Mound Group, Blackberry Hill, central Wisconsin. Cambrian euthycarcinoids such as this one may have been the first animals to walk on land.

http://en.wikipedia.org/wiki/Euthycarcinoidea

________________________________________________________________________________________

Exoskelet / Exoskeletten

Een exoskelet is een uitwendig skelet wat voorkomt bij bepaalde ongewervelde dieren. Dit in tegenstelling tot de gewervelden waar het skelet aan de binnenkant zit. Het bied stevigheid, en in veel gevallen ook bescherming tegen aanvallers. Voorbeelden van dieren met een exoskelet zijn arthropoda (o.a. kreeften en insecten), Mollusca (vb. slakken en ammonieten) en echinodermata (vb. zee-egels).

Het exoskelet kan bestaan uit chitine zoals bij insecten, maar ook uit kalk zoals in gastropoden of kiezel zoals bij diatomeeën.

Deze libel kwam uit zijn larve stadium, die een tijd leeft onder water en later op de wal is gekropen om te ontpoppen.
De libel lag helemaal opgerold en opgesloten in deze larve en barstte via de rug naar buiten

wat achterblijft is het afgedankte overblijfsel van het lege exoskelet van de ontpopte larve

Filed under evodisku E, fossielen, GEOLOGIE, Paleontologie Tagged with EVOLUTIE, evolution, Geologie, inhoudstabel evodisku WP

Verklarende woordenlijst Paleontology D

februari 10, 2014 1 reactie

Geologie trefwoord D →

← INHOUD O/P / PALEONTOLOGIE

EXTERNE LINKS & bronnen

–> Nederlands WOORDENLIJST

http://www.fossiel.net/information/article.php

–> English

http://palaeos.com/paleontology/glossary.html

A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Paleontological glossary (Choose the first letter of the the term you’re interested)

in: | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |

_________________________________________________________________________________________

Verklarende woordenlijst Paleontologie

Dactylioceras ….Ammonieten,uit het Midden- en Onder-Jura. o.a. bekend uit Holzmaden in Duitsland.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Dactylioceras

Dactylioceras sp.

Dactylioceras sp. / A fossil Ammonite, Dactylioceras sp., from the Jurassic (Toarcian) Shale of Holzmaden, Germany.

http://de.wikipedia.org/wiki/Posidonienschiefer-Formation

Lias Holzmaden

Decapoda …. voorbeeld : Meyeria (klasse Malacostraca, orde Decapoda, onderorde Pleocyemata). Een kreeft. Bekend uit het Onder-Krijt van Bentheim en van het isle of wight

http://palaeo.gly.bris.ac.uk/Palaeofiles/Fossilgroups/Decapoda/fossilrecord.html

- Photo COPYRIGHTED ! anomura (germany )

_____________________________________________________________________________

Demospongiae //Demosponzen // —

Demospongiae =Demosponzen = ‘gewone sponzen’ met een skelet van hoornachtig materiaal =spongine, of van kiezelzuur zonder spongine.

This phylogenetic tree uses biological systematics. All of the shown genera and species belong to the class Demospongiae as well as the order Homoscleromorpha based on 28S rDNA analyses.

http://bioweb.uwlax.edu/bio203/2011/pluym_conn/phylogeny.htm

Calcareous skeletons apparently evolved independently within three classes of sponges—Calcarea, Demospongiae, and Archaeocyatha.

Class Demospongea

Sponges with skeletons of spongin, spongin and siliceous spicules, or a skeleton of fused opaline silica.

When present, spicules are commonly monaxon, tetraxon, or polyaxon, but never triaxon.

Nomenclature of Common Megascleres & Microscleres in Fossil and Modern Sponges

Modified from Boardman et al (1987)

Here is an example of a modern demosponge with spongin.

Here is a good example of a fossil demosponge.

Note in this specimen the canals in the siliceous walls.

http://paleo.cortland.edu/tutorial/Protista/porifera.htm

Note that calcification also occurs in demospongiae

________________________________________________________________________________________

Dendrieten // PSEUDOFOSSIELEN …. op gesteenten kunnen soms dendrieten voorkomen —> op boomtakken of mos gelijkende afzettingen van mangaan- of ijzerverbindingen. (dendron = boom.)

Afbeeldingen van Dendrites(crystal)

Manganese dendrites on a limestone bedding plane from Solnhofen, Germany. Scale in mm.

http://en.wikipedia.org/wiki/Dendrite_(crystal)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Dendriet_(kristal)

°
Dendrietisch //Als een dalstelsel in een homogene ondergrond ongestoord en volledig tot ontwikkeling kan komen, dan vormt er zich een dendrietisch = boomvormig dalstelsel. NB. Dendron = boom. Zo’n stelsel omvat veel kleineeinddalletjes = brondalletjes, die zelf geen zijdalletjes meer hebben. Ze worden dalletjes van de eerste orde genoemd. Deze stromen uit in dalen van de tweede orde, die in dalen van de derde orde, enz. Hethoofddal is het dal van de hoogste orde. De verhouding van het aantal dalen van opeenvolgende orde noemt men de bifurcation ratio = de vertakkingfactor van het dalstelsel of deel daarvan.
Er bestaan allerlei wetmatigheden; waaraan de omstandigheden binnen een dalstelsel voldoen. Ze zijn vastgelegd in de Wetten van Horton.

________________________________________________________________________________________
Dendrograptus // —-> Dendrograptus is an extinct genus of Graptolite from the Lower Ordovician.

http://fossiilid.info/9947

Leaflet

Dendrograptus sp.: 15 specimens
Dendrograptus vulgaris Obut, 1953: 2 specimens

GIT 539-48-1 Dendrograptus sp.
INFO | IMAGE

GIT 539-48-2 Dendrograptus sp.
INFO | IMAGE

Dendrograptus vulgaris Obut, 1953, GIT 119-19

GIT 119-19 Dendrograptus vulgaris Obut, 1953
INFO | IMAGE

____________________________________________________________________________________

DENTALIUM Dentalium

Mollusca (Weekdieren) Klasse: Scaphopoda (Tandschelpen) Orde: Dentaliida http://nl.wikipedia.org/wiki/Dentalium

Antalis vulgaris

Antalis vulgaris (o Dentalium vulgaris): ) // Dentalium is een geslacht van weekdieren, dat fossiel bekend is vanaf het Ordovicium. Tegenwoordig bestaan er nog enkele soorten van dit geslacht.

Fossil scaphopod (tusk shell), Dentalium; middle Miocene (c. 15 my old), Mornington, Victoria
Photographer: John Broomfield / Source: Museum Victoria

°

Dentalium Scaphopod from in the Eocene.

Specimens found in the Stone City Formation (aka Whiskey Bridge) of Brazos River, near Bryan, Texas.

_________________________________________________________________________________________

DEVOON

Devoon

The Devonian Period: The Age of Fish

Devonian —> A period of the Paleozoic era, spanning the time between 410 and 360 million years ago. It is named after Devonshire, England, where rocks of this age were first studied. (USGS Paleontology glossary)

First clubmosses, horsetails and ferns appear, as do the first seed-bearing plants (progymnosperms), first trees (the progymnosperm Archaeopteris), and first (wingless) insects.

Strophomenid and atrypid brachiopod,rugose and tabulate corals, and crinoids are all abundant in the oceans. Goniatite ammonoids are plentiful, while squid-like coleoids arise.

Trilobites and armoured agnaths decline, while jawed fishes (placoderms, lobe-finned and ray-finned fish, and early sharks) rule the seas.

First amphibians still aquatic.

“Old Red Continent” of Euramerica. Beginning of Acadian Orogeny for Anti-Atlas Mountains of North Africa, and Appalachian Mountains of North America, also the Antler, Variscan, and Tuhua Orogeny in New Zealand. (Wikipedia) More

The Devonian Period of the Paleozoic Era lasted from 417 million years ago to 354 million years ago. It is named for Devon, England where the old red sandstone of the Devonian was first studied.

The Continents of The Devonian
During the Devonian there were important changes in the land masses on the globe. North America and Europe had collided forming a large continent called Euramerica. This caused the formation of the Appalachian Mountain Range. The other large land mass was Gondwana. It was made up of South America, Africa, Antarctica, India and Australia. These two large land masses lay close to one another near the equator.

Devonian Continents

The two continents were moving toward each other throughout the Devonian Period. The waterway between the two continents covered a subduction zone. This is an area where one plate is moving underneath the other. Eventually this would mean that the two continents would collide to form the supercontinent Pangea in the Permian Period. That event is more than 64 million years later.

Plants Cover The Land
Laying so close to the equator meant that the climate of the Devonian was warm. The warm temperatures made life on land particularly good for the plants. They developed vascular tissues to carry water and food through roots and leaves. The most important development was the seed. Now plants were not dependent on the presence of water for reproduction and they could move further inland. Ferns and the first trees began to cover the land.

Insects and Other Animals Find Homes On Land
The plant-covered lands made a good home for the first wingless insects and spiders. Even a primitive vertebrate, the tetrapod or four-footed vertebrate, developed the ability to live outside the water and move on land.

The Age of Fishes

Devonian: Age of fishes <–Wikipedia
http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Devonian_fish

THE FISHES

Spindle diagram for the evolution of fish and other vertebrate classes.^[2]Conventional classification has living vertebrates as a subphylum grouped into eight classes based on traditional interpretations of gross anatomical and physiological traits. In turn, these classes are grouped into the vertebrates that have four limbs (the tetrapods) and those that do not: fishes. The extant vertebrate classes are:^[3]

Fish:

jawless fishes (Agnatha)
cartilaginous fishes (Chondrichthyes)
ray-finned fishes (Actinopterygii)
lobe-finned fishes (Sarcopterygii)

Tetrapods:

amphibians (Amphibia)
reptiles (Reptilia)
birds (Aves)
mammals (Mammalia)

In addition to these are two classes of extinct jawed fishes, the armoured placoderms and the spiny sharks.

The Devonian is known as the Age of Fishes. It is famous for the thousands of species of fish that developed in Devonian seas. We know this because of the fish fossils found in Devonian rocks. When fish first started to develop, they had no jaws and the support structure was made of cartilage. This material doesn’t fossilize well, so the earliest fossils were of fish whose outside skin was protected by scales and plates made of boney tissue. These fish were called Ostracoderms. Their name means “shell-skins.” These animals appear in rock from the late Silurian and early Devonian periods.

Fish with Jaws
The next development was the fish with jaws, gills and paired fins. The Placoderms were the first fish to have all three of these characteristics. They still had the “shell skin” of the Ostracoderms, but it mainly covered the head and neck area. The largest of the Placoderms was the Dunkleosteus. It was a huge predator in the Devonian seas. It could be as long as 10 meters. Instead of teeth, it had large boney plates that stuck down in the front of its mouth opening. The powerful jaws were deadly to other fish, sharks and even other Dunkleosteus.

Ancient Sharks
Sharks, or Chondricthyes, developed during the Devonian also. Sharks are thought to be descendents of the large Placoderms, but they lost the ability to form the boney armor on the outside of the body and were unable to form bones on the inside also. Their body is supported by cartilage. Because of the skeletons of cartilage, very little fossil evidence is available. They did leave behind their teeth. Much of the information we have about ancient sharks comes from the many different types of fossil teeth that have been found. Sharks first appear during the middle of this period.

The Bony Fish; Osteichthyes

Afbeeldingen van devonian bone fishes

The bony fish appear during the Devonian Period. The first of these are the lobe-fins. These fish have pairs of fins with fleshy lobes at the base and more typical fin membranes at the ends. The lobes contain jointed bones. These lobe-fins are thought to have evolved into “legs” and eventually into amphibians that spend their lives both in and out of the water.

The coelacanth is a lobe-fin fish that developed during the Devonian. For years it was thought to have gone extinct at the end of the Mesozoic Era along with the dinosaurs, but in 1938 a living coelacanth was caught. Since then coelacanths have been seen from time to time in the Indian Ocean.

The Lung Fish
The Dipterus was a lungfish that developed at this time. In many ways it looked like the lobe-fins with bony flesh at the base of its fins. But the Dipterus had lung sacks branching off of its throat that got air from the gills. During the Devonian Period, there were huge swings of floods and drought. During drought times, when lakes turned into ponds, the plants used all the oxygen in the little water that remained. A Dipterus that was stranded in such a pool could stick its head out of the water and get the air it needed to stay alive.

The Reef Builders
The reef building work of the sponges and corals went on through the Paleozoic Era. They built some of the largest reefs in the world. Invertebrates grew well in Devonian seas too, so many new species developed. The ammonite is one of these.

Mass Extinction Ends The Period
Species had begun to branch out and include both land and water habitats. The Devonian Period ended with a mass extinction. The Devonian extinction hurt the water habits much more than those on land. The sponges and corals were the most affected. No major reef building happened again for thousands of years.

Life of the Devonian

Change in the Devonian Seas

The Devonian seas were dominated by brachiopods, such as the spiriferids, and by tabulate and rugose corals, which built large bioherms, or reefs, in shallow waters. Encrusting red algae also contributed to reef building. In the Lower Devonian, ammonoids appeared, leaving us large limestone deposits from their shells. Bivalves, crinoid and blastoid echinoderms, graptolites, and trilobites were all present, though most groups of trilobites disappeared by the close of the Devonian.

The Devonian is also notable for the rapid diversification in fish. Benthic armored fish are common by the Early Devonian. These early fish are collectively called “ostracoderms“, and include a number of different groups. By the Mid-Devonian, placoderms, the first jawed fish, appear. Many of these grew to large sizes and were fearsome predators. Of the greatest interest to us is the rise of the first sarcopterygiians, or the lobe-finned fish, which eventually produced the first tetrapods just before the end of the Devonian.

Change in the Devonian Landscape

By the Devonian Period, life was well underway in its colonization of the land. Before this time, there is no organic accumulation in the soils, causing these soil deposits to be a reddish color. This is indicative of the underdeveloped landscape, probably colonized only by bacterial and algal mats.

By the start of the Devonian, however, early terrestrial vegetation had begun to spread. These plants did not have roots or leaves like the plants most common today, and many had no vascular tissue at all. They probably spread largely by vegetative growth, and did not grow much more than a few centimeters tall. These plants included the now extinct zosterophylls and trimerophytes. The early fauna living among these plants were primarily arthropods: mites, trigonotarbids, wingless insects, and myriapods, though these early faunas are not well known.

By the Late Devonian, lycophytes, sphenophytes, ferns, and progymnosperms had evolved. Most of these plants have true roots and leaves, and many are rather tall plants. The progymnosperm Archaeopteris, whose leaves are shown at right, was a large tree with true wood. In fact it is the oldest such tree known, and produced some of the world’s first forests. By the end of the Devonian, the first seed plants had appeared. This rapid appearance of so many plant groups and growth forms has been called the “Devonian Explosion”. Along with this diversification in terrestrial vegetation structure, came a diversification of the arthropods.

Devonian Times presents oodles of information about early forests and the first vertebrates on land. The information is based on findings at Red Hill, Pennsylvania, USA.

Read about the Devonian Mass Extinction at the Hooper Virtual Paleontology Museum.

Find out more about the Devonian paleontology and geology of North America at the Paleontology Portal.

_________________________________________________________________________________________

Diagenesis:

*The process during which sediments are compacted and/or cemented, to become rocks.

*All chemical, physical, and biological modifications undergone by a sediment after its initial deposition

Diagenese ; Diagenese is een proces dat zorgt dat gesteente minerale veranderingen ondergaat nadat het is afgezet. Diagenese vindt plaats bij relatief lage temperatuur en druk. Het gesteente hoeft hiervoor dus niet diep begraven te zijn in de aardkorst.
Als het gesteenteveranderd doordat het aan een hoge temperatuur en druk wordt blootgesteld is er sprake van metamorfose. Of er diagenese plaatsvindt, en in welke mate hangt sterk af van de samenstelling van het gesteente en de chemische samenstelling van het grondwater. Als er zeer oplosbare mineralen in een gesteente aanwezig zijn zoals in kalksteen of evaporiet, dan zal er veel eerder diagenese plaatsvinden.Een voorbeeld van diagenese is cementatie. Hierbij slaan opgeloste mineralen uit het grondwater neer in het gesteente. Dit kan ook onderzee plaatsvinden. De dichtheid van het gesteente neemt hierbij toe, en de porositeit neemt af. Het gesteente gaat hierbij ook meer een vast geheel vormen.Een andere vorm van diagenese is compactie. Door het gewicht van bovenliggende pakketten sediment wordt de afzetting samengedrukt. Ook kan er drukoplossing plaatsvinden doordat korrels waar de meeste druk op staan eerder kunnen oplossen in het grondwater. De opgeloste mineralen slaan vervolgens weer neer in de poriën. De dichtheid neemt hiermee verder toe.Een derde vorm van diagenese is uitloging. Door bepaalde chemische samenstelling van grondwater kunnen ook mineralen uit een afzetting oplossen en met grondwaterstromingen verdwijnen uit de afzetting.In kalkhoudende fossielen kan door diagenetische processen rekristallisatie optreden waarbij het fossiel wordt omgezet naar meer stabiele vormen van kalk. Bijvoorbeeld omzetting van aragoniet naar calciet.
Fossielen (vooral die van aragoniet) kunnen ook geheel oplossen. Als later door diagenese de holte weer wordt opgevuld door een ander mineraal kunnen steenkernen ontstaan.
Kalksteen wordt soms ook door diagenese omgezet in dolomiet. Fossielen gaan hierbij vaak verloren of worden aangetast.
Diagenese speelt ook een rol bij de verandering van organische stoffen in sedimenten. Denk bijvoorbeeld aan de vorming van steenkool, olie en gas.

____________________________________________________________________________________

Differential erosion/weathering: Caused by differences in the resistance of rocks and particles within rocks. This can be applied on a small scale e.g. a fossil weathering out of its surrounding matrix, a large scale e.g. valleys naturally cutting through less resistant rocks, and any other scale in-between.

______________________________________________________________________________________

Diagnostische eigenschap(pen) …Een diagnostische eigenschap is een eigenschap op basis waarvan een taxonomische groep onderscheiden kan worden van andere groepen.

Diamant (Diamanten)

____________________________________________________________________________________

Diapsida (Diapsiden)De Diapsida zijn een groep gewervelde dieren met oorspronkelijk twee gaten achter de oogkas. Bij sommige groepen zijn later in de evolutie deze gaten weer verloren gegaan, maar ze behoren nog wel tot diapsida op grond van hun afstamming. Tot de diapsida behoren:
- Squamata (Hagedissen, slangen, mosasauriërs, …)
- Sauropterygia (Plesiosauriërs, Nothosauriërs, …)
- Ichthyosauria (Ichthyosauriërs)
- Crocodilomorpha (krokodilachtigen)
- Pterosauria (Pterosauriërs)
- Dinosauria (dinosauriërs)
- Aves (vogels)
De eerste diapside is de Petrolacosaurus uit het boven Carboon van Noord AmerikaIn het Mesozoicum waren de diapsida dominant.

Petrolacosaurus kansensis

Petrolacosaurus kansensis, from the Late Pennsylvanian of Kansas. Drawing from Diapsid characters, from Benton 2000.

Life restoration of Petrolacosaurus kansensis, the earliest known diapsid, from the Late Carboniferous of Kansas. Illustration by Nobu Tamura (Wikipedia)

http://palaeos.com/vertebrates/diapsida/araeoscelida.html

____________________________________________________________________________________

Diatomee /Diatomeeën /Diatomophyceae : De Diatomophyceae of Bacillariophyceae vormen een klasse van algen, welke als microfossielen aangetroffen worden sinds hetJura tijdperk. De meeste soorten zijn slechts 10 tot 100 micrometer groot. Deze soortenrijke groep wordt veel gebruikt in onderzoek naar de stratigrafie. Diatomeeën hebben een extern kiezelskeletje van kiezel—> (Kwarts, SiO2) .Diatomeeën of kiezelwieren, ook wel diatomen genoemd, vormen een stam binnen de supergroep Chromalveolata van eencellige wieren met een extern skelet van kiezel. Ze behoren tot de eukaryote algen of tot het fytoplankton. Wikipedia // http://en.wikipedia.org/wiki/Diatom Evolutionary history diatomaceous powder /sand (magnified ) = Fossil Shell Flour:
This is the result of the fossilization of microscopic unicellular phytoplankton shells that once lived in the oceans and lakes that covered several times many regions of the Earth.
Meer afbeeldingen

Diatoms: Microscopic, unicellular (single celled), golden-brown algae. They are found practically everywhere, including marine, brackish, fresh water, soil, and ice environments. They are characterized by a ‘pill box’ style skeleton (frustule) composed of opaline silica. The opaline silica is unstable and begins to convert to cristobalite as the diatom-bearing sediment is buried and temperatures rise. The frustule is dissolved and the record of the organism is lost.

Veel plankton komt voor in het noordelijk deel van de Atlantische, de Indische en de Pacifische Oceaan. Het fytoplankton daar bestaat vooral uit geweldige hoeveelheden diatomeeën, waarvan de naar de bodem zinkende skeletdeeltjes het hoofdbestanddeel vormen van het sediment. Dit diatomeeënslik ligt als een brede gordel om o.a. het gehele Antarctische continent.

_____________________________________________________________________________________

Dijbeen :De femur is het dijbeen in gewervelde dieren. Deze zit vast aan de pelvis (bekken) aan de bovenkant, en loopt tot aan de knie. …… Zie ook de lijst met soorten botten van gewervelden.

___________________________________________________________________________________

Dimorfie ; Seksuele dimorfie is het verschil tussen mannetjes en vrouwtjes van een organisme. Niet alle organismen hebben deze verschillen, en eventuele verschillen kunnen behoorlijk uiteenlopen. Niet alleen dieren hebben seksuele dimorfie, maar het komt ook bij sommige planten voor.
DIMORPHISM :

Where one species is found in two distinctly different forms,

Sexual dimorphism exists in both humans and ammonites, but while human males are typically larger, male ammonite fossils are much smaller than females.Here, a small human female (Beth Kaminsky) with a small male ammonite, and a big human male (Alaskan artist Ray Troll) poses with a big female ammonite.

–> for instance when the male of an ammonite species is smaller than the female.

Figure 6.2 Sexual dimorphism in ammonites, the Jurassic Kosmoceras. The larger shell (macro conch )(a) was probably the female, the smaller(micro conch ) (b) the male. (Courtesy of Jim Kennedy and Peter Skelton.)

Claire Still and Rowan Lockwood looked at the relationship between sexual dimorphism in ammonoids and how long a taxon survives. Ammonoids were shelled cephalopods (squid) that first show up (I think) in the Devonian, and reached incredible levels of diversity in the Mesozoic before finally going extinct at the end of the Cretaceous. Many ammonoids are notable for being sexually dimorphic, meaning the sexes are different sizes and/or shapes, as in Didymoceras below (specimen from the Wyoming Dinosaur Center):

Still and Lockwood found that sexually dimorphic taxa tended to survive for longer than monomorphic taxa. It’s not clear why this is the case, as modern birds seem to show the opposite pattern.

https://gsa.confex.com/gsa/2010NE/finalprogram/abstract_170226.htm http://vmnhpaleontology.wordpress.com/2010/03/16/gsa-day-3/

–> dimorphism in other fossils

canine teeth of Amphicyon

Figure 3. Right lower canine teeth of Amphicyon longiramus from Thomas Farm demonstrating sexual dimorphism in body size. A, UF 271019, male; B, UF 154301, female.

http://www.flmnh.ufl.edu/vertpaleo/fossilspeciesAmphicyonlongiramus.htm

—> Extant “great apes ” skulls also show clearly dimorphismal traits

Bornean orangutan male (left) and female skull showing sexual dimorphism

_________________________________________________________________________________________

Dinocyst: A resting stage or reproductive stage in the life cycle of a dinoflagellate. (USGS Paleontology glossary)

Fossil dinoflagellate cyst

http://www.nhm.ac.uk/nature-online/virtual-wonders/det_vrconfocal.html

Modern dinoflagallates, found off the shore of South Africa, viewed by light microscopy. light microscope image of dinoflagellate

A Confocal Laser Scanning Microscope was used to image this microscopic animal. Very thin optical sections (images) are taken, as in computer tomography (CT scans). These images are then re-composed on a computer to produce a 3D reconstruction. The movie is not complete because ‘depth’ information is limited to the optical section width and is therefore of low resolution.

Dinoflagellates are microscopic unicellular algae (plants), which populate the sea in huge numbers. They mostly belong to the phytoplankton, which live in the surface waters of the ocean and photosynthesise (like land plants). Hence they belong to the important group of ‘primary producers’ at the beginning of the food chain, serving as food for many larger creatures.

These cysts give a continuous abundant fossil record from many sedimentary rocks from the Upper Triassic Period onwards, so we know they have existed for more than 200 million years.

–>Moreover, the dinoflagellate cysts changed quickly during the Mesozoic Era and Cenozoic Era. They are therefore very good guide fossils and much used for age dating of sedimentary rocks (a technique called biostratigraphy). Dinoflagellate cyst biostratigraphy is especially widely used in exploration for oil or gas reservoirs.

Links

Dinoflagellate: Small organisms with both plant-like and animal-like characteristics, in earlier taxonomies usually classified as algae (plants). They take their name from their twirling motion and their whip-like flagella.(USGS Paleontology glossary);

found as fossil from the mid Triassic to the present. Modern dinoflagellates are often responsible for the phosphorescence of the sea and toxic red tide. Fossil dinoflagellates are used to date and correlate rocks from the Triassic to the Quaternary. (Amateur Geologist Glossary) —->

Dinoflagellaten 2 Deel van het phytoplankton ….= ééncellige algen. .
Sommige van deze organismen leven in kolonies van ééncelligen.

Vb. ééncellige algen.
Dinoflagellate Digoflagellate

Earliest miocne flagellate

Earliest Miocene dinoflagellate

Deflandrea…

Dracodinium…

Pyxidinopsi…

Charlesdown…

Wetzeliella…

Afbeeldingen van dinoflagellates fossils

http://www.ucmp.berkeley.edu/protista/dinoflagfr.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Dinoflagellate

http://nl.wikipedia.org/wiki/Dinoflagellaten

Evolutionary history

_____________________________________

Dinosauria Dinosauriër Dinosauriërs —>

De superorde Dinosauria, ofwel dinosauriërs vormen een bekende groep binnen de klasse van de reptielen (Reptilia). De dinosauriërs ontstonden in het Trias tijdperk sommige groepen, met name de vogels (Aves), komen voor tot vandaag. De overige groepen, ook wel gemakshalve niet-vogelachtige dinosauriërs genoemd, stierven uit bij de massa-extinctie aan het einde van hetKrijt. Een meteroietinslag op het huidige schiereiland Yucatan lag wellicht aan de basis van deze extinctie, waarbij ook vele andere iconische taxa zijn uitgestoreven, waaronder de ammonieten, belemnieten en pterosauriërs.

De dinosauriërs kunnen worden onderverdeeld in de Saurischia en de Ornithischia die zich onderscheiden met een andere vorm van de pelvis en het schaambeen (pubis). Binnen de Saurischia hebben zich vanuit de Theropoden de vogels ontwikkeld. Recente ontdekkingen van dinosaurus- en vogelfossielen in Chinese Lägerstatten hebben aangetoont dat vele groepen een lichaamsbedekking van veren hadden, die soms een uitgesproken ornamentele functie hadden. Andere dinosauriërs hadden een huid met schubben, vergelijkbaar met reptielen vandaag. Dit blijkt uit verschillende vondsten van gemummificeerde specimens, en specimens die huidafdrukken hebben nagelaten in het omliggend gesteente.

Er bestonden zowel herbivoren als carnivoren binnen de dinosauriërs. Ze hadden een terrestrische levenswijze. Dinosauriërs zijn een zeer diverse groep die veel verschil vertoont in grootte en lichaamsbouw. Dinosauriërs legden eieren en hadden in sommige gevallen broedzorg. Of dinosauriërs warmbloedig of koudbloedig waren zijn wetenschappers het nog niet over eens, maar het is zeer waarschijnlijk dat er ook in dit opzicht variatie bestond tussen de verschillende groepen.

Er zijn inmiddels resten van vele (ruim 1300) soorten dinosauriërs gevonden. Enkele bekende soorten zijn de Tyrannosaurus, Allosaurus, Triceratops, Spinosaurus en Iguanodon. Zeereptielen zoals de Mosasaurus en de vliegende Pterosauriërs behoren niet tot de dinosauriërs, maar ze leefden wel in dezelfde periode.

Dinosaurussen spreken tot de verbeelding (Foto Michael Gray)

Dinosauriërs spreken erg tot de verbeelden, niet in het minst door de vormvariaties binnen en tussen de groepen, en de enorme groottes die sommige genera konden bereiken. In dat opzicht kunnen ze een belangrijke rol spelen in het loswekken van intresse van mensen voor de geschiedenis van het leven op aarde en fossielen. Vaak zijn Dinosauriërs de eerste uitgestorven diergroep waar mensen -niet zelden als kind- mee in aanraking komen. Als geen andere heeft deze groep kunstenaars, film- en documentairemakers en schrijvers geïnspireerd. Dinosauriërs zijn publiekstrekkers waarmee musea bezoekers en fondsen kunnen verwerven. Dit uit zich helaas ook in de -vaak illegale- internationale handel in fossiele resten van dinosauriërs.

Het monteren van een Iguanodon uit Bernissart

Binnen de Benelux zijn verschillende vondsten van dinosauriërs gedocumenteerd. De meest iconische hiervan is ongetwijfeld de vondst in 1878 van een hele kudde Iguanodons en geassocieerde fauna in een steenkoolmijn in de omgeving van Bernissart, België. Maar zelfs in de mariene krijtafzettingen rond Maastricht zijn botresten van Dinosauria aangetroffen. Het gaat hier om resten die toendertijd door rivieren vanuit het vasteland naar het mariene milieu zijn getransporteerd.

Foto’s of locaties voor Dinosauria bekijken

← DINOSAURICON INHOUD

__________________________________________________________________________________

Diploria: A genus of coral that first appeared in the Late Cretaceous, and is still extant (Phylum Cnidaria, Class Anthozoa, Order Scleractinia, Family Faviidae). Component of modern reefs in the Caribbean and Florida.

Afbeeldingen van fossil diploria

http://en.wikipedia.org/wiki/Diploria

Fossil Brain Coral – Diploria strigosa

_______________________________________________________________________________________

Dipnoi // De Dipnoi of longvissen vormen een onderklasse binnen de Sarcopterygii (Kwastvinnigen). Ze komen voor in het fossielenbestand van het Devoon tot heden. Ze zijn aangepast om om te gaan met tijdelijke droogte. Hiervoor bezitten ze een soort longen waarmee ze lucht kunnen happen, en het vermogen zich in te graven om de droge periode uit te zitten. Deze aanpassingen kwamen al vroeg in de evolutionaire geschiedenis van deze groep voor, zo blijkt onder andere uit de positionering van de neusgaten bij fossielen vertegenwoordigers.

Afbeeldingen van dipnoi

°Meer afbeeldingen

Longvissen zijn onder de vissen waarschijnlijk het nauwst verwant aan de viervoeters zoals kikkers, krokodillen en apen. Zij worden ingedeeld bij de kwastvinnigen. Dipnoi verschenen voor het eerst in het vroege Devoon. Wikipedia

longvis en evolutie <— doc

http://en.wikipedia.org/wiki/Lungfish#Timeline_of_genera

Some Lungfish are able to survive when their pools dry up! they can burrowing into the mud and seal themselves in a mucous-lined burrow, to help keep moist. During this time, they breathe air through their swim bladder instead of through their gill. These fish will even drown if they are kept underwater and not allowed to breathe air!
Fossilized lungfish burrows have been found in rocks as old as the Permian peiriod.
There are seven families of fossilized lungfish known, only two survived into the Triassic and those two are still alive today!

_____________________________________________________________________________________

Distaal : Distaal is een anatomisch begrip; een lichaamsdeel dat zich verder van het midden van het lichaam bevindt. Het tegengestelde isproximaal.

Dorsaal : Dorsaal betekent aan de rugzijde van een organisme.

____________________________________________________________________________________

Draadwormen Ronde– of Draadwormen Afbeeldingen van draadwormen

Rondwormen zijn een grote groep van zeer algemeen voorkomende wormen. Er zijn meer dan 25.000 beschreven soorten. Ook de aaltjes behoren tot de nematoden. Nematologie is de wetenschap die de nematoden bestudeert. Wikipedia

http://en.wikipedia.org/wiki/Nematode

The nematodes or roundworms are one of the most common phyla of animals, with more than 20,000 described species. They inhabit freshwater, marine, and terrestrial environments, where they often outnumber other animals in both individual and species counts, and are found in locations as diverse as Antarctica and oceanic trenches. Further, there are a great many parasitic forms, including pathogens in most plants and animals, humans included. Only Phylum Arthropoda exceeds Nematoda in diversity.

Nematodes are unsegmented, bilaterally symmetric, have triploblastic protostomes, and possess a complete digestive system. Nematodes are believed to be related to the arthropods and priapulids and grouped with them in the Ecdysozoa (the molting animals), the evolutionary is unresolved.

Because most living forms are microscopic, the discovery of their ancient ancestors as fossils is unlikely.

However, one species of extant parasitic nematode can reach 13 meters in length. lacking notable mineralized body parts, chances for fossilization of soft tissues is rare, and require special circumstances as existed for the specimens from the Cambrian Chengjiang fossils shown below, which also suggest their evolutionary appearance in the Precambrian.

Lobopodians


Cricocosmia jinningensis Early Cambrian Chengjiang Biota, China	Maotianshania cylindrica Early Cambrian Chengjiang Biota, China	Paleoscolex sinensis Early Cambrian Chengjiang Biota, China

Nematode fossils have been found in amber. —-> Afbeeldingen van nematode in amber

This piece of Baltic amber contains a spider (Araneida) and a fly. Apparently in the death throws of the fly, there were 5 Nematodes that decided to “abandon ship”. They apparently came out of the abdominal area and tried their best to get away from the dying fly. Needless to say, their fate was sealed 45 million years ago. They could not get out of the sticky resin and found the same death trap that the fly did.

_________________________________________________________________________________________

Filed under evodisku D, evodisku PQ, evolutie, evolution, fossielen, Paleontologie Tagged with EVOLUTIE, evolution, Geologie, inhoudstabel evodisku WP

Verklarende woordenlijst PALEONTOLOGY B

februari 1, 2014 2 reacties

INHOUD G → zie onder Geologie /PALEONTOLOGIE

← INHOUD O/P / PALEONTOLOGIE

—> DINOSAURICON B

EXTERNE LINKS & bronnen

–> Nederlands

http://www.fossiel.net/information/article.php WOORDENLIJST

–> English

http://palaeos.com/paleontology/glossary.html

A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Paleontological glossary Choose the first letter of the the term you’re interested in: | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |

_________________________________________________________________________________________________

BAARDWORMEN /

Baardwormen = (Pogonophora ) –> Siboglinidae //

Siboglinidae

ook bekend als baardwormen, is een familie van borstelwormen uit de orde van de Sabellida

. In het verleden werd Pogonophora binnen het dierenrijk als een aparte stam onderscheiden –> is nu onderdeel van de familie siboglinidae

http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Borstelworm

http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=129096

Onderrijk:	Eumetazoa (Orgaandieren)
Superstam:	Lophotrochozoa
Stam:	Ringwormen (Annelida)
Klasse:	Borstelwormen (Polychaeta)siboglinidae
Onderklasse:	Canalipalpata
Orde:	Sabellida Afbeeldingen van sabellida

Wikipedia

Pogonophora

http://www.bumblebee.org/invertebrates/POGONOPHORA.htm

Pogonophora books.google.be/books?isbn=3110006510 – Karl E Johannsson – 1968

Afbeeldingen van siboglinum

A colony of tube worms, some as long as 1.5 m, clustered around an ocean floor hot spring. (Photograph by Daniel Fornari, Woods Hole Oceanographic Institution.) Visueel vergelijkbare afbeeldingen

Wikipedia

Meer afbeeldingen

°, Kolonie van reuzenkokerwormen , waaronder enkelen 1.5 m groot kunnen worden .rondom een vulkanische diepzee schouw

. Volgens de meest gangbare verklarende hypothesen is onderstaande concretie : een ” ichnofossiel” dat wijst op de “Pogonophora” of de “baardwormen.”

(Antwerpse schelde zanden en brakke schorren )

http://scheldeschorren.be/cms/vroeger-en-nu/galgeschoor/tasselia-ordamensis

http://scheldeschorren.be/cms/index.php?page=tasselia-ordamensis

Species : Tasselia ordamensis

In 1965 publiceerde R. Van Tassel van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen te Brussel een wetenschappelijke bijdrage over deze concreties:

Merkwaardige konkreties in de Pleistocene mariene afzettingen van Antwerpen, verslagboek van het 4e Internationale havencongres, Antwerpen 1964.

” ….Deze konkreties werden opgemerkt tijdens de graafwerken van de Boudewijnsluis, het zevende havendok, het kanaaldok B1 en de Zandvlietsluis. Ze zijn bijzonder talrijk in de streek van de Ordampolder te Oorderen; meer bepaald ten zuiden van het Fort van Oorderen ongeveer waar zich nu de oostelijke spooroprit van de Lillobrug bevindt.

Tasselia werd beschreven in de Zanden van Merksem (Ordampolder bij Antwerpen, Oud-Pleistoceen), maar werd ook herkend in de Zanden van Oorderen (Plioceen) en de Zanden van Deurne (Boven-Mioceen) De concreties in die laatste zijn meer uit zandsteen opgebouwd i.p.v. ijzercarbonaat (sideriet) en calciumfosfaat (apatiet).

Hun afmetingen zijn sterk uiteenlopend: lengte van 3 tot 30cm, doormeter van 2 tot 10cm en met een gewicht tot 4kg.Deze konkreties staan bijna allen uitsluitend rechtop. Ze komen alleen en groepsgewijs voor, in het laatste geval zijn ze soms samengegroeid met 15 stuks of meer. ”

Wanneer deze konkreties aan verwering blootgesteld worden, dan vallen ze uiteen in schijfjes. Hierbij valt dan heel duidelijk de centrale buis op. Deze centrale buis is scherp omlijnd, heeft een diameter van +2,5 mm. Deze buis verloopt rechtlijnig en heeft geen vertakkingen.

De kleur van deze konkreties is binnenin lichtgrijs en wordt naar buiten toe bruin.
Het lichtgrijs bestaat hoofdzakelijk uit calciumfosfaat (apatiet). Het donkere deel bestaat voornamelijk uit ijzercarbonaat (sideriet).
De geleidelijke overgang van calciumfosfaat naar ijzercarbonaat wijst erop dat deze knollen vroeger fosfaathoudend waren; m.a.w. ze bevatten ooit levend materiaal.

Onderaan de gevonden konkreties bevond zich steeds een platte kamer.

Fossiele kokerworm ringen

Afkomstig van wormgangconcreties

De conische structuren zijn vingerdik tot nog forser. Er is een opbouw van gestapelde ringen; vergelijk het met het Michelinmannetje).

Centraal is veelal een klein gaatje van circa twee milimeter doorsnee aanwezig.

De zandkleurige vormen zijn deels dikker en minder extreem gebandeerd; de gaatjes zijn daar verstopt. Ze zijn niet kegelvormig, maar spoelvormig

Tasselia ordamensis

Er wordt gesteld dat het gaat om de graafgang van een baardworm, behorend tot de Pogonophora. De worm zelf is echter nooit gefossiliseerd aangetroffen , alleen de sporen van het dier zijn bekend, een zogenaamd ichnofossiel.

http://www.fossiel.net/forums/viewtopic.php?TopicID=18844

Beklemishevites grandis is hitherto known only from an erratic boulder of the Ordovician age, found in
Pleistocene glacial deposits of Poland near Mochty (Valley of the Vistula River).

–>Is bekend van een zwerfsteen daterend uit het

Ordovicium

(en gevonden in de glaciale afzettingen van het Pleistoceen in Polen (Mochty: vallei van de Vistula)

The holotype represents a fragment of unflattened tube, 18 mm long and 0.4 mm in diameter.

The remaining fragments vary from 1 to 8 mm in length and 0.3 to 0.4 mm in diameter. Some tubes are
strongly flattened. Tubes black, with mat, rough and unornamented outer, and smooth and shiny inner surface.SEM studies show laminar structure of the wall. However, the micrographs obtained did not give any additional information on the nature of the laminae. Electron micrographs obtained with the use of TEM clerly show that the laminae are built of characteristic parabolic fibres, forming the so-called “Bouligand pattern”. This suggests that the tube of B. grandis was built of chitin-protein complex. The total tube length of B. grandis remains unknown but it may be assumed that they were about dozen or so cm long.

(The Recent species Siboglinum cinctum Ivanov is characterized by tubes of a similar diameter, 0.3-0.4
mm, and up to 15 cm long.

–> De vrij recente species siboglinum cinctum Ivanov bezit kokers met een gelijkaardige 0.3-04 mm diameter en kunnen tot 15 cm lang worden )

SEM micrograph displaying lamellar structure
of the living tube of Beklemishevites grandis.
From P. Mierzejewski.

A “Bouligand pattern” made of chitin-protein
complex in the living tube of
Beklemishevites grandis, as seen in
transmission electron microscope.

Meer afbeeldingen

Evolution

__________________________________________________________________________________________________

Background extinctions –> are those extinctions that occur continually throughout time. These extinctions are caused by small changes in climate or habitat, depleted resources, competition, and other changes that require adaptation and flexibility. Most extinctions (perhaps up to 95 per cent of all extinctions) occur as background extinctions.

_________________________________________________________________________________________________

BACTERIA Bacteria are one-celled, microscopic organisms that live all over the world. They are important in the decay of organic material and in the fixing of nitrogen.

bacteriën

°
Bactrites worden beschouwd als voorlopers van de Ammonieten.Goede gidsfossielen

Bactrites is een uitgestorven geslacht van weekdieren, dat leefde van het Ordovicium tot het Perm.

Deze koppotige had een in doorsnede afgeronde, rechte en slanke schelp met een ventraal gelegen sipho. De suturen (naden tussen verschillende windingen) waren zeer eenvoudig en hadden een kleine ventrale lob. De lengte van de schelp bedroeg ± 3¾ cm.

http://en.wikipedia.org/wiki/Bactritida

Bactrites, genus of extinct cephalopods (animals related to the modern squid, octopus, and nautilus) found as fossils in marine rocks from the Devonian to the Permian periods (between 408 and 245 million years ago). Some authorities have identified specimens dating back to the Silurian Period (beginning 438 million years ago), but their classification is uncertain. The shell consists of a linear series of chambers, each successively occupied by the body of the animal. Bactrites fed on animals it caught in its tentacles. It is possible that Bactrites gave rise to more advanced cephalopods of later geologic periods, notably the ammonoids and the belemnoids.

Bactrites arkonensis (Whiteaves 1898). Up to 2cm. long. Found on the floor of the south pit at Hungry Hollow, On., Canada. Arkona Shale Formation,

http://www.thefossilforum.com/index.php?/topic/41290-found-in-jacksboro/

http://kuscholarworks.ku.edu/dspace/handle/1808/3777

BACULITES Baculites (which means “walking stick rock”) was a genus of ammonite that lived during the late Cretaceous period. It was heteromorphic: in its juvenile stages it had a coiled shell; as an adult, it was straight-shelled, tube-like, and about 2 m long (but some later forms had a cork-screw shape). Baculites was a wide-spread marine cephalopod mollusk that may have lived in colonies on the sea floor. Baculites species are very widespread, so they are used as an index fossil. Baculites was named by the French paleontologist Alcide Dessalines d’Orbigny in 1850

color photo of staight-shelled Baculites, roughly the diameter of a cigarette

Baculites is a common, straight-shelled ammonoid. These specimens are from the Pierre Shale of Logan County, Kansas. They are Upper Cretaceous in age.

color photo of large Baculites, showing intricate suture lines

The convoluted sutures are easy to see in this fossil fragment of the genus Baculites, from the Beecher Island Shale Member of the Pierre Shale in Cheyenne County, Kansas. Note the relatively large size of this Cretaceous-aged ammonoid.

Baculites are of the class cephalopoda, which means, “head-foot”. Almost oval, their ornamentation consists of ribs and tubercles. Only the very earliest part of the shell remained coiled. The latter part grew into a straight shaft. Baculites can occur in vast numbers at some localities, often to the virtual exclusion of other species and could grow to over 39 inches in length. The mode of life of these straight ammonites is controversial. Some paleontologists believe that they lived upright in the water, with the tentacles on the seabed foraging for food. Others feel that they had horizontal orientation and lived nearer the surface of the sea. .

Meer afbeeldingen

Baculites is een uitgestorven geslacht van mollusken dat leefde tijdens het Laat-Krijt.

Wikipedia

BALUCHITHERIUM Baluchitherium (now called Indricotherium) is a large, extinct, hornless rhinoceros. It was one of the largest land mammals. Adults were about 26 feet (8 m) long, 18 feet (5.5 m) tall, and weighed about 17 – 18 tons (16 tonnes). The skull was 4.25 feet (1.3 m) long. This herbivore ate leaves and twigs from the tops of trees. It had four teeth; two tusk-like front teeth in the top jaw, pointing down and two on the bottom pointing forwards. This extinct ungulate (hoofed mammal) had three toes on each foot and lived from the Oligocene to the early Miocene in central Asia (Pakistan, Mongolia and China). Classification: Order Perissodactyla (odd-toed ungulates), Family Hyrachyidae (odd-toed ungulates between tapirs and rhinos).

BARBOUROFELIS Barbourofelis (meaning “Barbour’s cat”) was a carnivorous (meat-eating) mammal, an early cat with long incisors – it was not a dinosaur. This lion-sized cat was the last of the family Nimravidae (false-saber-tooth cats) and lived during the late Miocene, about 15-7 million years ago. Fossils have been found in North America, Turkey, and Spain. Classification: Class Mammalia (mammals), Order Carnivora, Superfamily Feloidea (cats, mongooses), Family Nimravidae (false-saber-tooth cats, early cats), Genus Barbourofelis.

°Katten

____________________________________________________________________________________________________

BASILOSAURUS Basilosaurus was an Archaeoceti whale, a primitve, extinct whale from the Eocene epoch, 50 million of years ago.

Duidelijke overgansvormen werden voor het eerst gevonden onder de Basilosauridae

Basilosaurus.

http://daley.med.harvard.edu/assets/Willy/Basilosaurus.jpg
Basilosaurus skeleton at Smithsonian

walvissen evolutie →

——————————————————————————————————————————–

Batoidea

Binnen de Elasmobranchii vormen de Batoidea een superorde waarin de roggen, zaagvissen en gitaarroggen worden ondergebracht. Fossiele vertegenwoordigers zijn gekend vanaf het vroege Trias. Het zijn kraakbeenvissen, waardoor de meeste skeletonderdelen relatief moeilijk bewaard bleven. Enkel in zgn. lägerstatten worden complete specimens aangetroffen.

In de Benelux worden fossiele Batoidea voornamelijk aangetroffen in de vorm van tandplaten en huidstekels, onder meer in het Neogeen van Antwerpen en Noord-Brabant.

Complete specimens, zoals deze uit Libanon, zijn uitzonderlijk

————————————————————————————————————————————

BAVARISAURUS

Bavarisaurus was a small, fast-moving, ancient lizard (it was not a dinosaur) that lived during the Jurassic period. A partially digested, fossilized skeleton of a Bavarisaurus was found inside a Compsognathus (a small, meat-eating dinosaur) fossil in Bavaria, Germany

–

Afbeeldingen van bavarisaurus http://www.palaeocritti.com/bavarisaurus Bavarisaurus: Bavarisaurus macrodactylus (originally Homoesaurus macrodactylus Wagner, 1852), Range: Late Jur of Europe (Solnhofen limestone of Bavaria, early Tithonian) Phylogeny: Scincogekkonomorpha 😦Eichstaettisaurus + Ardeosaurus + (Scandensia + Liushusaurus + Scleroglossa)) + *. Comments: The only known specimen (right) reveals that these animals were among the prey of small coelurosaurs. Like Ardeosaurus and Eichstaettisaurus, Bavarisaurus was at first classified as a gekkotan, in this case on the basis of its amphicoelous vertebrae, but subsequent analyses have shown it to be a more basal form (Evans et al 2004).

–

This reptile was about 20 cm in length Link: Archaeopteryx and Bavarisaurus – Dinosaur art, Michael Skrepnick Compsognathus' last meal Graphic: 1903 illustration by Franz Nopcsa showing Bavarisaurus in the stomach region of Compsognathus, public domain, from Wikipedia. MAK101106 __________________________________________________________________________________________________

bedding plane: A surface separating layers of sedimentary rocks and deposits. A bedding plane marks termination of one deposit and beginning of another of different character, such as a surface separating a sandstone bed from an overlying mudstone bed. Rocks tend to breaks or separate along bedding planes.

___________________________________________________________________________________________________

Belemnoidea

De Belemnoidea vormen een uitgestorven groep binnen de subklasse Coleoidea van de Cephalopoda. Een belemniet zoals we deze fossiel vinden is een onderdeel van het inwendig skelet van deze inktvisachtige (die wel wat weg had van een pijlinktvis). Belemnieten zijn opgekomen en terug uitgestorven gedurende het Mesozoïcum en komen het meeste voor in het Jura en Krijt tijdperk.

Schematische reconstructie met voornaamste onderdelen van een belemniet

Voorbeeld van het rostrum van een Belemniet.

Doorgaans wordt enkel het –meestal kogelvormige- achterste deel aangetroffen, het zgn. rostrum. In dit rostrum bevindt zich een kegelvormige uitholling, de alveole. Hierin bevond zich bij leven een gekamerde schelp, homoloog aan de schelpen van andere cephalopoden als nautilussen en ammonieten. Bij goed bewaarde exemplaren kan dit phragmocoon aangetroffen worden. Sommige soorten bezaten als actieve jagers tentakels met puntige haken. Ook deze worden sporadisch fossiel aangetroffen. Exemplaren met bewaring van de weke delen zijn gekend uit verschillende konservat-lägerstatten, waaronder de lithografische kalksteen uit de omgeving van Solnhofen in Duitsland.

Belemniet met deel van het phragmocoon op de oorspronkelijke plaats.

Foto’s of locaties voor Belemnoidea bekijken

Belemnieten 2

Fig.57. Belemnitella mucronata (SCHLOTHEIM), Boven-Krijt, Westfalen. (naar Zittel, 1915) Belemnieten behoren tot een uitgestorven groep cephalopoden. Ze zijn vooral belangrijk in Jura en Krijt. Belemnon = werpspeer. We vinden als fossiel gewoonlijk alleen het rostrum = het achterstuk = een deel van de inwendige schelp. Nauwkeuriger gezegd: een belemniet is het rostrum van een inktvissoort. Op een breuk ziet men in het rostrum een radiale = straalvormige structuur van calcietvezels. Het holle gedeelte aan de voorkant heet de alveole. Hierin past een ander deel met kamers van de schelp = het fragmocoon. Belemnieten komen in het Limburgse Krijt in zeer grote aantallen voor in een z.g. ‘belemnietenkerkhof’. Waar zo’n laag dagzoomt kan man ze bij honderden aantreffen.

Fossil belemnite. Rostrum and phragmocone; normal sections of a rostrum (see the radial-concentrical structure of calcite fibers). belemniet 405075 (1) <—pdf

Belemnieten zijn een uitgestorven groep tienarmige inktvissen die erg veel leken op de huidige pijlinktvissen en verwant waren aan de zeekatten.Wikipedia

Meer afbeeldingen —>

Symbool van: Delaware

Belemnieten <—Doc Belemnite fossils

The rostrum of belemnites is the part most frequently preserved (left). At right, a long belemnite rostrum in a block containing other marine fossils. Basic belemnite anatomy Fig. 305. Belemnite restored: a, cephalic tentacles; b, siphon; e, ink-bag; d, e, section of shell. The outline exhibits the fin-like expansions of the integument. Read more: http://chestofbooks.com/animals/zoology/Anatomy/Cephalopoda-Cuvier-Part-18.html#.UtMDU3mA3cc#ixzz2qDjLuxe0

Belemnite: a Mesozoic to early Tertiary cephalopod mollusc with an internal cone-, bullet-, or cigar-shaped shell. In life a squid-like animal, along with their cousins the ammonites they were important members of the Mesozoic marine ecosystem.

_________________________________________________________________________________________________

Bellerophon. Gastropode uit het Siluur – Trias.° Afbeeldingen van bellerophon fossil <–

Bellerophon (geslacht), een geslacht van uitgestorven gastropoden http://en.wikipedia.org/wiki/Bellerophon_(genus)
Bellerophon sp. Breathitt Formation, Magoffin Member, Hazard, Kentucky

Figure 1 – Fossil Bellerophon shell sample of the numerous types in Breedon Hill

http://louisvillefossils.blogspot.be/2010/08/bellerophon-percarinatus.html Fig. 53 Fig. 53.—Different views of Bellerophon Argo, Trenton Limestone, Canada. (After Billings.) http://www2.cddc.vt.edu/gutenberg/1/4/2/7/14279/14279-h/14279-h.htm

________________________________________________________________________________________________

benthic: term used to designate aquatic organisms that are bottom dwelling. * Benthos: Those organisms that live on the surface or in the top few centimetres of the sea floor.

Marine Benthic Communities play an important role in nutrient recycling.

Interaction of nutrients and other gases between the benthos and other organisms in the water column

The conditions of benthic organisms, especially the burrowing forms (infauna), are sessile and therefore, indicative of time-integrated effects of various kinds of environmental stress. Since relatively sessile, the status of well being of Marine Benthic Communities can be used to reflect environmental conditions, e.g., eutrophication, or effects of man-made perturbations, e.g., dredging operations. Soft sediments support a wide range of community types and standing crops, and have long been recognized as valuable feeding areas as they are major food source for demersal fisheries. Some of the benthic species are unique and of particular conservation value. The cephalochordate Branchiostoma belcheri (Amphioxidae) found in sandy seabed in Hong Kong, for example, is regarded as a living fossil link in the evolution of marine invertebrates to vertebrates.

__________________________________________________________________________________________________

BEENVISSEN –>BONE FISHES

Fish of the class Osteichthyes, characterized by a skeleton composed of bone in addition to cartilage, gill covers, and an air bladder.

Ruim 90% van alle extante soorten vissen behoort tot deze groep.

Veel beenvissen blijven klein, maar er zijn er die behoorlijke afmetingen kunnen bereiken.

Hun skelet is in ieder geval gedeeltelijk opgebouwd uit been en ze hebben een zwemblaas waarmee ze hun drijfvermogen kunnen regelen.

https://tsjok45.wordpress.com/2012/12/06/beenvissen-evolutie/

Afbeeldingen van Beenvissen

Anatomie van een beenvis (Lampanyctodes hectoris). 1. kieuwspleet, 2. zijlijn, 3. rugvin, 4. vetvin, 5. staartwortel (achterlichaam), 6. staartvin, 7. anaalvin, 8. lichtgevende cellen, 9. buikvin (zijvin), 10. borstvin. Niet aanwezig: baarddraad (langwerpig draad-achtig tastorgaan bij de bek)

Het skelet van de baars. Bij de baars en vele andere vissen zijn de buikvinnen naar voren verplaatst zodat ook de botten van de lendengordel vlak achter de kieuwdeksels te vinden zijn.

________________________________________________________________________________________________

bilateral symmetry: The condition, found in many organisms, where one half of the body or structure is the mirror image of the other.

Bilateral symmetry

(Science: biology) describes an organism which is divisible into equal mirror halves in one plane only.

http://www.math.brown.edu/~banchoff/Yale/project04/bio.html

______________________________________________________________________________________________

bilaterians: A clade of animals whode members share: bilateral symmetry, are triploblastic (three tissue layers: ectoderm, mesoderm, endoderm), and with HOX genes in one or more clusters with the genes within a cluster arranged in the same order as the body parts they affect.

De Bilateria vormen een onderdeel van het onderrijk Eumetazoa (minstens twee weefselstucturen ) van de dieren, waar bijna alle dieren toe behoren. De bekendste groepen dieren die hier niet toe behoren zijn de sponzen en de neteldieren. Wikipedia

http://palaeos.com/metazoa/bilateria/bilateria.html

________________________________________________________________________________________________

biological species concept: The concept of species, according to which a species is a set of organisms that can interbreed among each other. Compare with cladistic species concept, ecological species concept, phenetic species concept, and recognition species concept.

________________________________________________________________________________________________

BioluminescenceThe production of light by living organisms

____________________________________________________________________________________________________

Bioclastic: Applicable to sediments composed of broken fragments of organic skeletal matter e.g.

Bioclastic Limestones

Bioclastic limestones are as diverse as the fossils and fossil pieces that make them up. Some are dominated by sand-sized grains of finely broken up fossil debris. Others preserve whole communities of ancient life forms in remarkable detail. Many include a substantial fraction of very fine-grained material (micrite).

This fossiliferous limestone is dominated by crinoids (which look like little buttons) and bryozoans (the branched pieces). There are also a few brachiopod shells in this nice sample.
The big fossils here are brachiopod shells. You can see other bioclastic debris elsewhere in this sample. The matrix that holds it all together is micrite. Thus, these fossils were preserved in carbonate mud.
Here again we see bioclastic debris preserved in ancient lime mud. Most of the dark fossils are brachiopods in various states of preservation. The pair of light gray fossils that taper to one end are snail fossils cut through the middle by erosion.
This bioclastic limestone preserves the remains of the world’s first attempts at reefs. The light gray fossils are archaeocyathids of Early Cambrian age (~540 Myr). They were probably similar to sponges, but they were only briefly successful in the history of life. They went extinct by the end of the Middle Cambrian.
This bioclastic limestone is packed with fusulinids. These single-celled creatures reached sizes of 1 to 2 cm in this rock .

Return to Image Archive Home Page

Belgische hardsteen http://en.wikipedia.org/wiki/Bioclastic Bioclast Sediment bestaande uit gebroken fragmenten van organische exo- ,en /of endo -skeleten bijvoorbeeld : bioclaste steen ____________________________________________________________________________________________________ * Biocoenosis: A fossil assemblage that has been buried during conditions of low energy deposition i.e. in an environment with very weak currents. These assemblages contain fossils that were closely associated in life. E.g. the Wenlock Limestone. http://en.wikipedia.org/wiki/Much_Wenlock_Limestone_Formation http://www.wenlock.ukfossils.co.uk/Wenlock-Fossils-Geology/fossil-photos.htm

(Brachiopod – possibly Dolerorthis rustica)

(Bryzoan)

(Coral – Favosites gothlandicus)

(Coral – Favosites gothlandicus internal structure)

(Coral – Halysites catenularius)

(Coral) (Fossiliferous limestone – crinoid pieces, coral pieces, bryz) (large gastropod – Poleumita discors)

(Many crinoid pieces in limestone – a common fossil)

http://www.birmingham.ac.uk/facilities/lapworth-museum/collections/palaeontology/wenlock-reef.aspx

–

Wenlock Limestone 420 million years ago England and Wales were part of a large land mass located about 25 degrees south of the Equataor. Tropical reefs occurred in the warm shallow seas off the coastline and the remains of many organisms living in and around the reef eventually created the rock formation known today as Wenlock Limestone. This limestone is found today in some regions of Central England and the Welsh Borders especially around Wenlock Edge, Shropshire and Dudley, West Midlands. Below is a photo of Wenlock Limestone which contains various species of brachiopod – Atrypa sp, Sphaervnchia sp, Dolerorthis sp, Gypidula sp together with a species of coral called Favosites. The rock also contains Bryozoa (sea-mats), Polyzoa and crinoid (sea-lily) fragments. Bryozoans first appeared in the Ordovician and are still found today. All species are aquatic and many live in shallow seas although a few can be found in freshwater. The tiny animals with calcium carbonate skeletons are colonial, filter feeding animals. Wenlock Limestone : formed 420 million years: it demonstrates some of the different organisms living TOGETHER at one particular moment in time. http://www.ukfossils.co.uk/shropshire.htm

____________________________________________________________________________________________

Biofacies: A unit of rock that contains a fossil assemblage indicative of one particular environment. —> PALEO(BIO)GEOGRAPHY

Devoon periode http://www.trilobites.info/trilopaleogeo.htm

(Krijt periode ) http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0002-70142007000100004

____________________________________________________________________________________________________

° Biozone: Rocks deposited during the life-span of one particular species. http://nl.wikipedia.org/wiki/Biozone zie ook

biostratigrafie —> Stratigraphic colum .Biostratigraphy // The branch of geology concerned with the separation and differentiation of rock units by means of the study of the fossils they contain

gidsfossiel

ecozone

Figure 2. Stratigraphic column, species ranges, and biozones of the Gualcamayo Formation at Corridita Creek.

http://insugeo.org.ar/libros/cg_18/9.htm

______________________________________________________________________________________________

bioturbation: disturbance of sediment layers due to biological activity. This is a significant process in the marine environment where many animals such as worms exist by consuming organic matter trapped between sediment grains. Animals like clams burrow through sediment to hide from predators swimming or crawling above the ocean floor. The activity of the animals sedimentary features.

____________________________________________________________________________________________

BIVALVIA

Bivalvia

De klasse Bivalvia behoort tot het phylum van de weekdieren (Mollusca). De Nederlandse naam voor Bivalven is Tweekleppigen. De kleppen van de schelp zelf zijn asymmetrisch, maar de linker en rechterklep zijn in veel gevallen ruwweg elkaars spiegelbeeld. Sommige schelpen bestonden uit aragoniet (snel oplosbare kalk) en fossiliseren matig. Vaak blijft dan alleen de steenkern bewaard. Andere bivalven bestaan uit calciet en fossiliseren goed. Fossiele bivalven komen zeer algemeen voor. Bivalven kwamen reeds vroeg in de evolutionaire geschiedenis voor, en worden in het fossielenbestand aangetroffen vanaf het vroege Cambrium tot heden. Hun diversiteit heeft gedurende het Mesozoïcum een toename gekend.

Voorbeeld van een bivalve. De schelp zelf is niet symmetrisch.

Voorbeeld van een bivalve die als steenkern bewaard is.

Een opmerkelijke groep van inmiddels uitgestorven, rifbouwende bivalven zijn de Rudista (rudisten).

Foto’s en locaties voor rudisten bekijken

Foto’s of locaties voor bivalven bekijken

A mollusk having two shells hinged together, as the oyster, clam, or mussel; or any animal with two halves to its shell such as an ostracode or brachiopod

Bivalve: names any a mollusc that is a member of Class Bivalvia, a clade characterised by having two shells hinged together, as the oyster, clam, scallop, or mussel. The term is sometimes also used to refer to any animal with two halves to its shell such as an ostracod or brachiopod. Here Bivalve is used to refer specifically to the molluscan class. In contrast to brachiopods, the plane of symmetry is primitively between the valves (the two shells), although many types, for example oysters, developed different sized valves. The second largest class of mollusc, after gastropods. Common as fossils, especially during the Mesozoic and Cenozoic, and these animals remain an important element in marine ecologies, especially in the littoral region. (MAK)

Graphic A variety of bivalve fossil, After C. L. Fenton and M. A. Fenton, The Fossil Book, Doubleday, 1958., original url)

Bivalves - from Fention & Fenton

° Bivalven 2 Bivalvia 2 Bivalvia =Bivalven = Lamellibranchiata = Tweekleppigen –> Plaatkieuwigen = Pelecypoda De klasse telt 20.000 soorten, waarvan een enkele tot 1.30 m lang. Ze omvatten globaal kokkels, mantelschelpen, mesheften, oesters en mossels. De twee kleppen zijn meestal symmetrisch. O.a. oesters vormen hierop een uitzondering, ze zijn ongelijkkleppig. De kleppen scharnieren om de slotlijn. Aan de randen zijn soms tanden aanwezig. Binnen in de schelp is meestal een spieraanhechting te zien Fig.54. a: Nucula strigilata GOLDFUSS, Trias, Tirol Gezien het grote aantal soorten noemen we weer slechts enkele zeer bekende voorbeelden: Nucula. Devoon – recent. Behoort tot de orde der Paleotaxodonta.Klein, ovaal. Massaal in Oligocene klei in Limburg, de Nuculaklei, o.a. ontsloten bij Kleine-Spauwen bij Tongeren in België. Ook in de Septariënklei uit het Oligoceen van Twente en de Achterhoek.

Nucula is een geslacht van weekdieren, dat fossiel bekend is vanaf het Siluur. Tegenwoordig bestaan er nog tal van soorten van dit geslacht, die in de loop der tijden vrijwel geen verandering hebben ondergaan. Wikipedia

http://naturalhistory.museumwales.ac.uk/britishbivalves/Browserecord.php?-recid=283

Nucula lunulata		Fossiel	Balegem
Nucula placentina		Fossiel	Hatzokli Kefalonia
Nucula mixta		Fossiel	Damery
Nucula nitidosa	Driehoekige parelmoerneut	Recent	Playa de Cabopino Costa del Sol
Nucula nitidosa	Driehoekige parelmoerneut	Fossiel	Den Briel Kalkoven (Westerschelde)
Nucula nucleus	Parelmoerneut	Fossiel	Den Briel Kalkoven (Westerschelde)
Nuculana deshayesiana		Fossiel	Steendorp
Nuculana westendorpi		Fossiel	Dingden
Nuculana westendorpi		Fossiel	Winterswijk Miste
Nuculoma laevigata		Fossiel	Den Briel Kalkoven (Westerschelde)
Nuculoma laevigata Antwerpen Fordfabrieken

Afbeeldingen van nucula

___________________________________________________________________________________________________

Blastoidea

De familie Blastoidea is een uitgestorven groep binnen de stekelhuidigen (Echinodermata). Blastoïden zijn ontstaan in het Ordovicium tijdperk en uitgestorven aan eind van het Perm tijdperk. De meeste soortenrijkdom was er in het Carboon tijdperk. Waarschijnlijk stammen de blastoïden af van de cystoïdeën.

Net zoals andere echinodermen bestaat het skelet van de blastoïden uit kalkplaatjes en heeft het lichaam een vijfstralige symetrie. Net zoals crinoïden bestaat het uit een lichaam die verbonden is met een steel aan een hard oppervlak op de zeebodem. Het dier zeefde zijn voedsel uit het zeewater. Het verschil met de crinoïden zit hem in de andere opbouw van het skelet.

BLASTOIDEA

° — Blastoidea= Knopstralers.

Het zijn bloemknopvormige fossielen, hebben een bolle vorm met langwerpige groeven. Ze leven aangehecht in ondiepe zeeën en ze zijn maar klein.

Vb. Pentremites uit het Carboon. Ze komen voor in verkiezende kalkstenen in Noord-Nederland.

http://en.wikipedia.org/wiki/Pentremites

http://museumvictoria.com.au/melbournemuseum/discoverycentre/600-million-years/timeline/carboniferous/pentremites/

Carboniferous

______________________________________________________________________________________________

BLAUWWIEREN

De Prokaryoten van het rijk Monera staan aan de basis van de ontwikkeling van alle levende organismen. Ze zijn fossiel aangetoond in gesteenten in West-Australië van ca. 3.5 miljard jaar oud. Dus in het Precambrium. De voedingswijze was autotroof. We moeten dus denken aan bacterieachtige organismen. Hieruit zijn ca. 2.3 miljard jaar geleden de cyanobacteriën = blauwwieren ontstaan als pioniers van de zuurstofrevolutie.

We verdelen het Rijk Monera in twee divisies: — Schizophyta, waartoe de virussen en de bacteriën worden gerekend. — Cyanophyta = cyanobacteria = blauwgroene algen = blauwgroene wieren = blauwwieren. ← ZUURSTOF

__________________________________________________________________________________________________

° * Bone bed:

A rock that has a relatively high quantity of bone pieces, teeth, scales etc. in its composition. Columbus Limestone/ Devonian Bone Bed This piece is small but loaded! It has countless teeth and countless bone fragments, all identified by their orange color. Of note are a couple larger pieces of bone, and several needle like teeth, one is 9 mm in length. The Devonian Columbus Limestone has several bone bed layers, however this one is the most impressive. The bone bed layers are thought to be formed along a marine shoreline, with pieces of freshwater, brackish, and marine fish all broken up by wave action, then deposited all together. Identification is difficult, many of these are ancient fish, described by Newberry, but are only known by these fragments

_____________________________________________________________________________________________

Bone breccia:

A mass of bones, teeth etc, usually encountered in terrestrial caves. The organic material is cemented by calcium carbonate and does not contain bedding. 20 Bone breccia (coarse-grained sedimentary rock with bone fragments embedded) Phosphate Mine – Wellington, NEW SOUTH WALES

cast of “Little Foot” Australopithecus within breccia matrix John A Forbes

________________________________________________________________________________________________

Bony Fishes / (BEENVISSEN ) Fish of the class Osteichthyes, characterized by a skeleton composed of bone in addition to cartilage, gill covers, and an air bladder.

_________________________________________________________________________________________________

BOORGATEN

Boorgaten in de bodem, sporen van borende organismen (–> ichnofossielen -) . Ze worden o.a. gemaakt door sponsen, bryozoën, slakken, mossels, zeeëgels, zeepokken, borstelwormen en ringwormen. De borende organismen kunnen ook plantaardig zijn, b.v. algen. Recente en fossiele voorbeelden: Lithophaga lithophaga =Zeedadel = de ‘steeneter‘. Pholadidae = Pholas dactylus. Teredinidae: Teredo navalis = Paalworm. NB. Is géén worm! Rogerella, een zeepok. Cliona, een spons. Polydora = een worm, die lusvormige buisjes boort in o.a. kalkzwerfstenen aan het zeestrand. Zeer algemeen langs de gehele Oostzeekust. Arenicola, een borstelworm. Borende algen in schelpen uit het Siluur vormen een voorbeeld van plantaardige borende organismen

__________________________________________________________________________________________________

BOORMOSSELS Een belangrijke groep boorders zijn de Boormossels. Wat verwantschap betreft vormt deze groep geen eenheid.

Petricolidea: Petricola pholadiformis = Amerikaanse boormossel.

Ruwe boormossel

De Amerikaanse boormossel is een exoot die de lokale soort grotendeels heeft weten te verdringen. Pas sinds 1906 komt de soort voor in de Waddenzee en de oorspronkelijke witte boormossel is sindsdien met sprongen achteruit gegaan in aantallen. De Amerikaanse boormossel is een niet geheel sluitende schelp, tweekleppig en bevindt zich vaak in hout of turfafzettingen. Het vermoeden bestaat dat de soort is meegekomen met de Amerikaanse oester die in Zuid-Engeland werd uitgezet voor consumptie. Sindsdien heeft de soort zich over de Noordzeekusten verspreid. http://nl.wikipedia.org/wiki/Witte_boormossel

Barnea candida : Vindplaats : Duinbergen. Tot 7,5cm Witte boormossel: Dunwandige schelp,de kleppen sluiten niet helemaal op elkaar (ze gapen) komt ook fossiel voor

Zirfaea Crispata ; ruwe boormossel tot 9cm groot vindplaats Belgische kust. Het gaat hier meestal om fossiele schelpen uit het (pleistoceen) Pholas Dactylus (Linnaeus, 1758) grote boormossel tot 12cm groot Vindplaats : Zeebrugge Fossiele boormossel ; deze specie leefde in een warmere periode, tussen de laatste twee ijstijden in de Eemientijd ongeveer 100.000 jaar geleden, deze boormossel is 10,5cm groot en is zeldzaam als strandvondst.

________________________________________________________________________________________________

° ° Boulder: *A rock that is over 256mm in size. *a large “wandering” rock that was made and transported by some (now melted down ) ice-time gletcher shield = an ” ice time “and/ or former gletcher-shield indicator

Boulder clay:

Material left behind by glacial and fluvio-glacial conditions. It has a clayey matrix which contains rocks varying in size from the sub-millimetre to boulder size. zie ook Gletcher Morene

Boulder clay (moraine): a mixture of clay, pebbles and large rocks left by a glacier

Glacial beds at Happisburgh Box-stones: Hollow concretions.

________________________________________________________________________________________________

BRACHIOPODS

A group of clam-like marine invertebrates separated into the Articulata and the Inarticulata based on shell morphology. (Cambrian to Recent)

Brachiopod: meaning “arm foot”, names any member of a major phylum of marine organisms with bivalved shell, in contrast to molluscan bivalves the plane of symmetry is through the mid-line of the shell, not between the valves. Filter feeding by means of a specialised organ called a lophophore. Abundant during the Paleozoic (most especially from the Ordovician to the Devonian), where, along with corals, they make up the majority of invertebrate fossils. Less common in the Mesozoic, and even less frequent in the Cenozoic. Cambrian-Recent. (MAK)

Brachiopoda

Tweekleppige schelp waarvan de afzonderlijke kleppen bilateraal symmetrisch zijn. De twee kleppen zijn verschillend van elkaar. Een van de kleppen bevat een opening of gleuf (foramen) waarlangs een voet naar buiten stak, waarmee het dier zich aan het substraat hechtte. Ze leefden op die manier vastgehecht aan de zeebodem (soms ingegraven, vb. Linguloidea), waar ze voedsel uit het zeewater filterden. Ze komen voor in afzettingen vanaf het Cambrium tijdperk tot recent, maar waren het meest talrijk in het Paleozoicum.

Voorbeeld van een brachiopode uit het boven-Krijt van België. De schelp is symetrisch, maar de twee schelphelften niet.

Atrypide brachiopode uit het midden-Devoon van België met goed bewaarde schaal.

Stukje zeebodem uit het onder-Devoon van België met verschillende soorten brachiopoden die als steenkern bewaard zijn gebleven.

________________________________________________________________________________________________

° Breccia:

A rock composed of varyingly sized, angular fragments, which have been cemented together

Rock formed similarly to conglomerate, except that breccia’s rock fragments are very sharp and angular. These irregular rock fragments have not been transported by water, wind, or glaciers long enough to be rounded and smoothed as in conglomerate. The cementing agents silica, calcite (CaCO3), and iron oxides are the same as in conglomerate

Breccia Conglomeraat van brokjes gesteente in natuurlijk cement.

http://82.161.106.104/~herman/informatie/sedimenten.html

” ……De meeste sedimentaire gesteenten worden gevormd wanneer erosie-producten worden afgezet in lagen, en uiteindelijk verhard tot gesteente. Erosie-producten is het materiaal wat vrijkomt door afslijting van gesteenten door water, ijs, wind en dergelijke. Zo ontstaan bijvoorbeeld conglomeraat (grindsteen), zandsteen en schalie (klei steen)….. ….Een conglomeraat is een ‘grindsteen’ met afgerond grind in een fijnere matrix. Het grind is volgens de definitie van 2 millimeter tot 4 meter groot! …. ….Een Breccie is in principe hetzelfde als een conglomeraat, maar in een breccie zijn de componenten hoekig in plaats van afgerond( rolkeien )in een conglomeraat ….

breccia

Other specimens – Click the thumbnails to enlarge

Angular grains – the rock name is breccia

Conglomerate is made up of rounded pebbles embedded fine-grained rock. It is formed when shingle is buried by other sediments.

Round Grains – the rock name is conglomerate

http://en.wikipedia.org/wiki/Breccia http://geology.com/rocks/breccia.shtml http://flexiblelearning.auckland.ac.nz/rocks_minerals/rocks/breccia.html

° BRECCIE

Breccie : Uit hoekig materiaal samengesteld sediment gesteente/Puinlaag

(v. Ligurisch woord dat ‘gebroken steen’ betekent), sedimentgesteente bestaande uit grofkorrelige, hoekige fragmenten, die door een bindmiddel zijn samengeklit …

————————————————————————————————————————————————————–

Brickearth: Loess material that has been reworked by fluvial action. °

_________________________________________________________________________________________

BRYOPHYTES Bryophytes comprise the mosses (Class Musci), as well as liverworts (Class Hepaticae) and hornworts (Class Anthocerotae).

http://en.wikipedia.org/wiki/Bryophyte

Classification and phylogeny

They are believed to have been the first true plants, evolving from charophytes almost 500 million years ago.

Unlike other plants, bryophytes do not have true organs, such as leaves, stems, or roots. In place of roots, most bryophytes have thin, hairy tubes called rhizoids that provide anchorage and nutrient uptake from the soil. The bryophyte life cycle is unique in having a dominant gametophyte generation. The actual green plant in mosses and worts is the gametophyte plant, while the sporophyte consists of simply an enclosed sporangium, typically atop a stalk.

Fig. 2. Simplified phylogeny of the land plants, showing the reconstruction of presence of vegetative desiccation tolerance (in at least some members of indicated clade) in black, non-tolerance in white, and equivocal reconstruction by hatching. The arrow marks where the ancestral condition can unequivocally be reconstructed as non-tolerant. Branching topology based on Shaw and Renzaglia, 2004; Pryer et al., 2004; Kelch et al., 2004; distribution of desiccation-tolerance based on Wood and Peng (2005) and Proctor and Pence, 2002

FOSSIL RECORD

The first evidence marking the emergence of bryophytes appears in rocks collected from Argentina that date to the early part of the Ordovician Period (488 million to 444 million years ago). More specifically, this evidence, which occurs as fossils of liverwort cryptospores (sporelike structures) that span several genera, was found in rocks laid down between 473 million and 471 million years ago. The cryptospores are considered to be the first known terrestrial plants, and some scientists contend that the diversity of fossil cryptospores found in the rocks suggests that plants invaded the land perhaps as early as the late Cambrian Period (some 499 million to 488 million years ago).

Other bryophyte fossils are contemporaneous with the earliest vascular plants of the Late Devonian Epoch (about 385 million to 359 million years ago). These fossils structurally resemble gametophores of the liverwort order Metzgeriales. Indeed, fossil material of the Carboniferous Period (359 million to 299 million years ago) also is structurally similar to genera of Metzgeriales. The specimens are surprisingly well preserved and show considerable cellular detail.

The most elegantly preserved bryophyte fossils are those in amber of the Eocene Epoch (55.8 million to 33.9 million years ago).

Liverwort (Bryophyte ): Eocene Formation: : Baltic Coast, Russia

Branching Bryophyte in Dominican Amber : oligocene

More fossil bryophytes from Baltic amber – Jan-Peter Frahm

http://www.jan-peter-frahm.de/Archive/Archive%20159.pdf‎

Bryophytes from Baltic amber. ARCHIVE FOR BRYOLOGY 159 (2013). 1. More fossil bryophytes from Baltic amber. Jan-Peter Frahm & Carsten Gröhn. Abstract: …

The detailed cellular structure and morphology of the gametophore make the determination of the genus reasonably secure. The genera are still extant, although not where the fossil material was found, and even the species relationships can be suggested.

For mosses, the earliest material that appears unambiguous is from the Permian Period (299 million to 251 million years ago), and the detailed relationships are not clear. The subclass Bryidae is most likely, but more precise attribution is difficult.

Well-preserved material of mosses and liverworts appears in the Paleogene and Neogene periods (65.5 million to 2.6 million years ago), and most of the main evolutionary lines are represented. Fossils of the Neogene (23 million to 2.6 million years ago) are relatively numerous, and subfossil material of the Quaternary Period (2.6 million years ago to the present) can be determined with confidence as modern species. Mosses are most richly represented in this material, and species of wetland habitats predominate in the record.

________________________________________________________________________________________________

Bryozoa: meaning “moss animal”, is a phylum of exclusively aquatic and mostly marine colonial organisms. At one time thought to be related to brachiopods because of the common possession of a lophophore, this is now considered the result of convergence. Ordovician-Recent. (MAK)

____________________________________________________________________________________________________

Burgess Shale: Konservat-Lagerstätten from the Middle Cambrian of British Columbia, preserves carbonised films which give a unique preservation of soft-bodied organisms and soft parts of hard-shelled organisms, provides an important window on the Cambrian explosion. The inspiration for Stephen Jay Gould’s book Wonderful Life.

Filed under evodisku B, GEOLOGIE, Paleontologie Tagged with EVOLUTIE, evolution, Geologie, inhoudstabel evodisku WP

VERKLARENDE WOORDENLIJST PALEONTOLOGIE A

februari 1, 2014 2 reacties

INHOUD G → zie onder Geologie /PALEONTOLOGIE

← INHOUD O/P

zie ook ← GEOLOGIE IN TELEGRAMSTIJL A

EXTERNE LINKS & bronnen

–> Nederlands

http://www.fossiel.net/information/article.php WOORDENLIJST

–> English

http://palaeos.com/paleontology/glossary.html

A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Paleontological glossary Choose the first letter of the the term you’re interested in:| A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |

_________________________________________________________________________________________________

Verklarende woordenlijst Paleontologie

DINOSAURICON A ← DINOSAURICON A

In het Nederlands

*Aanhechtingssporen (holdfast trace-fossil )

Aanhechtingssporen van organismen zijn b.v. bekend van oesters, die zich vasthechten aan gesteenten en vancrinoïden in Silurische kalkstenen.
Verder van zeepokken en ook oesters, gehecht aan andere organismen.
Veel organismen hechten zich aan schelpen of skeletten van andere organismen, die dood of levend kunnen zijn.
Epibiont = levend op een ander levend wezen.
Epizoair = een organisme, levend op een dier.
Epifyt = een plant, levend op een plant.
Epilithe = een organisme, levend op een gesteente.

Crinoid Holdfast in Waldron Shale

Unidentified crinoid holdfast embedded in Waldron Shale of Clark County, Indiana. Fossil dates to Middle Silurian Period.

Crinoid holdfasts and bryozoans on a cobble from the Ordovician of northern Kentucky.

Ediacaran holdfasts

http://ediacaran.blogspot.be/2011/04/mopping-up-some-ediacaran-enigmatics.html

Aspidella is the holdfast of a sea pen-like organism, which had a large bulbous holdfast buried in the sediment, with a stalk and frond rising up into the water column. So the organism has some elements (the holdfast) below the bacterial mat, and some (the frond) above the mat.In this configuration, the frond will be subject to water currents. What is though to have happened is that strong currents carrying the sand that will eventually overlay the organisms has hit the frond and basically dragged the whole organism including the holdfast, in the direction of the palaeocurrent. As the holdfast is under the mats, this dragging has uprooted the holdfast and dragged it through the microbially bound mat layer. The parallel lines represent torn-up bits of mat which were attached to the top of the holdfast. Lumpy margins of the ‘mops’ are probably caused by small lumps of sediment trapped next to the holdfast.

Formation of “mops”. A: Normal conditions. B: Current drag. C: Current induced structures.
D: Sand deposition. E: Preservation. (Tarhan et al. 2010)

This explanation can explain a number of structures seen in Ediacaran rocks.

____________________________________________________________________________________________________

ABAXIAAL

abaxiaal / bijv.naamw. [plantkunde]

…..aan de zijde die van de as is afgekeerd

…..Van de as afgekeerd ….van de hoofdas weggekeerd (cf. adaxiaal)

¨¨¨Aan de kant die van de hoofdas afgekeerd is. Alternatieven: abaxiale

*Spelling’abaxiaal‘ komt NIET voor in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie en de spellingwoordenlijst van OpenTaal. Dit wil niet zeggen dat het fout gespeld is. …

Abaxial … A term used to describe the lower surface of an organ/organism; more specifically for plants it describes the side away from the axis of the plant (especially denoting the lower surface of a leaf).

__________________________________________________________________________________________________

ABYSSAAL …..heeft betrekking op alles wat voorkomt in de diepzee, dieper dan 1000 meter. De Diepzee betreffende / Meer dan 1000 meter diepgaand in zee / Uit de diepe aardkorst / Uit de diepste zee / Zeer diepgaand

ABYSSALE ZONE —> De Abyssale zone of abyssopelagische zone is dat deel van de oceaan dat tussen 4000 en 6000 meter diep is. De abyssale zone ligt hiermee dieper dan bathyale dieptes, maar minder diep dan diepzeetroggen. Het woord “abyssaal” is afgeleid van ἄβυσσος, Grieks voor “bodemloos”. = Op deze diepte dringt geen licht van het oppervlak door … http://nl.wikipedia.org/wiki/Abyssale_zone

° In English Please Abyssal Zone ….The abyssal zone is a very deep part of the ocean (6000–8000 m water depth).

__________________________________________________________________________________________________

ACANTHODIANS

A primitive group of Silurian to Permian jawed bony fishes, bearing bony spines in front of all but their caudal fins.

http://www.bloggen.be/evodisku/archief.php?ID=2447359

In het Nederlands *Acanthodii

De Acanthodii zijn de oudst bekende vertebraten, die zowel kaken met tanden als vinnen bezaten. Er wordt verondersteld, dat deze kaken zijn ontstaan uit de eerste kieuwbogen van hun voorouders, die bestonden uit scharnierende stukjes kraakbeen. Wikipedia ….Voor de vinnen ( behalve de staartvinnen ) staan gewoonlijk beenderige stekelachtige structuren

Climatius

Abbreviated Dendrogram

Gnathostomata
|--Placodermi
`--o Eugnathostomata (=Acanthodii)
   |--Ptomacanthus
   |--+--Climatiiformes
   |  `--Chondrichthyes
   `--Teleostomi
      |--+--Ischnacanthiformes
      |  `--Acanthodiformes
      `--Osteichthyes
         |--Actinopterygii
         |  |--Cladistia
         |  `--Actinopteri
         |     |--Chondrostei
         |     `--Neopterygii
         `--Sarcopterygii

Acanthodii: Acanthodus.

reconstructions of three acanthodians

Range: Ordovician to Early Permian. Phylogeny: Teleostomi: Osteichthyes + *: Climatiiformes + (Ischnacanthiformes + Acanthodiformes).http://palaeos.com/vertebrates/acanthodii/acanthodii.html

Climatius (top left; Lower Devonian), Diplacanthus (top right; Middle Devonian) and Acanthodes (center; Lower Permian) ©

http://www.devoniantimes.org/who/pages/acanthodians.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Acanthodii http://prehistorischedieren.vindhetviahier.nl/acanthodii-en-placodermi.html

_________________________________________________________________________________________________

Acervularia. Siluur. Gotland. —> zie ook anthozoa

Acervularia ananas, a colonial rugose coral from the Silurian of Wenlock

http://palaeo.gly.bris.ac.uk/palaeofiles/fossilgroups/anthozoa/record.html

__________________________________________________________________________________________________

Actinopterygii

Afbeeldingen van actinopterygii

http://nl.wikipedia.org/wiki/Straalvinnigen

http://www.fossiel.net/id_system/fossil_id_search.php?cat=54

De Actinopterygii of straalvinnige vissen vormen een klasse binnen de beenvissen (Osteichthyes). Beenvissen bezitten, in tegenstelling tot kraakbeenvissen, een skelet dat volledig verbeend is. Binnen de beenvissen worden naast de straalvinnige vissen ook de kwastvinnige vissen (Sarcopterygii) ondergebracht.

Diplomystus, een zeer goed bewaarde straalvinnige vis uit het Eoceen van Wyoming, VS

Foto’s of locaties voor Actinopterygii bekijken

___________________________________________________________________________________________________

ACNIDARIA —> RIBKWALLEN —> CTENOPHORA

–> De ribkwallen vormen een stam van het dierenrijk. Tot deze stam rekent men zeedieren die gelijkenis hebben met neteldieren, maar geen netelcellen bezitten. De naam “ribkwal” slaat op de gekamde ribben op het lichaam. Wikipedia

5 Evolutionary history

http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Fossil_Ctenophores

ORDOVICIAN CTENOPHORE

Phylum Ctenophora /Geological Time: Lower Ordovician/Size (25.4 mm = 1 inch): Fossil is 20 mm diameter on a 120 mm by 30 mm matrix / Fossil Site: Fezouata Formation, Zagora, Morocco

In English Please Comb jellies derive their name from the groups of cilia that allow them to move through the water column. They are known as far back in time as the Cambrian of
Chengjiang, the Burgess Shale of Canada, and the Wheeler Shale of Utah. Due to the fact that they are wholly soft-bodied, they are rarely seen as fossils, even from those well-known largerstatte, making this example most unusual as it comes from the younger Ordovician deposits of Morocco. Note the smaller second example in the background.

Bathocyroe fosteri a common but fragile deep-sea lobate, oriented mouth down $Light diffracting along the comb rows of a Mertensia ovum. The right lower portion of the body is regenerating from previous damage.$

http://www.fossilmall.com/EDCOPE_Enterprises/invertebrates/invert92/Invfossil92.htm

ANCESTORS ?

“CREATIONISTS, please note,” says Simon Conway Morris of the University of Cambridge. Beautifully preserved fossils of soft-bodied animals found in China show that the origin of phyla, the broadest category in the classification of animal life, is less mysterious than was thought.

Gaps in the fossil record mean that animal groups sometimes seem to pop up without having obvious ancestors. One example is the comb jellies or ctenophores, soft-bodied animals that live throughout the world’s oceans.

Now, with the discovery of eight fossils, (reported 2006) palaeontologists think its ancestors came from the Ediacaran biota, the planet’s first large complex creatures.

The animal has been named Stromatoveris , for “mattress spring” – it lived attached to the seabed by a stalk. The fossils were found in deposits in Chengjiang in Yunnan province, and are about 515 million years old. This means the animal lived in the midst of the Cambrian explosion …

http://scienceblogs.com/pharyngula/2006/05/08/stromatoveris/

_________________________________________________________________________________________________

ACROSALENIA (orde Salenoida), Jura. Heeft een afgeplatte schaal met grote knobbels. ZEE- EGEL

Acrosalenia L. Agassiz, 1840, p. 38

[= Plesiosalenia Valette, 1906, p. 275 (subjective); = Perisalenia Valette, 1906, p. 276 (subjective).

See also Acrosalenia (Milnia) Haime, 1849]

Diagnostic Features	Apical disc not raised above the corona; smooth; hemicyclic (the posterior two oculars reaching the periproct). Periproct displaced towards posterior along anterior-posterior axis. One or more suranal plates incorporated into the disc. Ambulacral plating trigeminate adorally and usually throughout; granulation developed between the two columns of primary tubercles. Single primary tubercle to each interambulacral plate; all tubercles perforate and crenulate. In type species primary tubercles decrease in size adapically. Primary spines relatively stout and fusiform, with cortex.
Distribution	Lower Jurassic (Hettangian-Sinemurian) to Lower Cretaceous (Valanginian); Europe, Former Soviet Republic, North Africa; Middle East.
Name gender	feminine
Type	Acrosalenia spinosa L. Agassiz, 1840, by original designation.
Species Included	A. spinosa L. Agassiz, 1840; Bathonian of western Europe A. loweana Wright, 1856; Bathonian of England A. hemicidaroides Wright, 1851; Bathonian of Europe [includes bouchardi Desor, 1856] A. pustulata Forbes, 1852; Bathonian, Europe [includes lamarckii Desor, 1856, bradfordensisCotteau, 1884] A. chartroni Lambert, 1904; Hettangian-Sinemurian of France [non Vadet & Rigollet (1995), =Eodiadema sp.] A. jaisalmerensis (Sahni & Bhatnagar, 1955); Callovian, India ?A. lycetti Wright, 1851; Bajocian of England and France ?A. miliaria Talbot Paris, 1908; Aalenian, England. A. (Milnia) angularis Agassiz, in Agassiz & Desor, 1847; Oxfordian-Kimmeridgian, Europe. A. (Milnia) patella (Agassiz, 1846); Valanginian, Europe. A. marratensis Kier, 1972; Toarcian, Saudi Arabia. ?A. radians Agassiz, in Agassiz & Desor, 1847); Callovian, France. plus numerous others…
Classification and/or Status	Calycina, Salenioida (stem group). Presumed paraphyletic.
Remarks	This genus, as redefined here, is presumed to represent the earliest stem group members of the Salenioida. Milnia is separated here as a monophyletic subclade distinguished by having a very slender, strongly U-shaped posterior genital plate (genital plate 5). Metacrosalenia differs in having simple ambulacral plating from the ambitus adapically. Eodiadema has a similar tuberculation, and a hemicyclic apical disc, but the disc has a smoothly rounded periproctal opening and there is no evidence for there having been suranal plates. A. chartroni has a hemicyclic apical disc and integrated suranal plates that give the inner edge of the apical disc an angular appearance. A. lycetti Wright, 1851 differs from true Acrosalenia in having a monocyclic rather than hemicyclic apical disc. It deserves separation at generic level. Agassiz, L. 1840. Description des Échinodermes fossiles de la Suisse. Partie 2, Cidarides.Mémoires de la Société helvétique des Sciences naturelles, 4, 107 pp., 11 pls Vadet, A. 1985. Oursins fossiles du Boulonnais. Memoires de la Societe academique du Boulonnais 1, 60 pp.

Acrosalenia (Milnia) Haime, 1849, p. 217

[=Thylosalenia Pomel, 1883, type species Hemicidaris patella Agassiz, 1840, by original designation]

Diagnostic Features	Periproct displaced towards posterior along anterior-posterior axis. Apical disc not raised above the corona; smooth. One large suranal plate plus smaller ones. Posterior genital plate strongly U-shaped; bounded by posterior ocular plates, genital plate 5 and suranal plates. Ambulacral plating trigeminate throughout; granulation developed between the two columns of primary tubercles. All tubercles perforate and crenulate.
Distribution	MiddleJurassic (Callovian) to Lower Cretaceous (Valanginian); Europe.
Name gender	feminine
Type	Milnia decorata Haime, 1849 [=Acrosalenia angularis Agassiz, in Agassiz & Desor,1847], by original designation.
Species Included	M. angularis (Agassiz, in Agassiz & Desor, 1847); Oxfordian-Kimmeridgian, Europe. M. guittoni Vadet, Nicolleau & Pineau, 1996; Callovian, France. M. patella (Agassiz, 1846); Valanginian, Europe.
Classification and/or Status	Calycina, Salenioida (stem group) Presumed monophyletic.
Remarks	Differs from Acrosalenia in having a slightly stronger posterior elongation of the apical disc opening and a more slender and much more strongly U-shaped posterior genital plate. Haime established this genus on the specimen illustrated here. As Wright (1856) documented, this was very quickly treatred as a synonym of Acrosalenia. Haime, J. 1849. Observations sur le Milnia decorata. Annales des Sciences naturelles, (3) 12, 217-240. Wright, T. 1857-1878. Monograph of the British fossil Echinodermata of the Oolitic Formations: Volume 1. The Echinoidea. Palaeontographical Society Monographs, London. i-xviii + 1-371, pls 1-80. 1-154, pls 1-10 (1857); 155-302, pls 11-22 (1858); 303-390, pls 23-36 (1859); 391-468, pls 37-43 (1861); 469-481 (1878).

Afbeeldingen van acrosalenia <–

________________________________________________________________________________________________

ACROTRETIDA Cambrium tot recent. Brachiopoda ( Nota : Isocrania bekend uit het Krijt van Zuid-Limburg.)

http://en.wikipedia.org/wiki/Acrotretida

Afbeeldingen van acrotretida

Acrotretida: Oval or round shaped.

Below: Example of Order Acrotretida

For more information:

http://www.ucmp.berkeley.edu/brachiopoda/lingulata.html

http://palaeo.gly.bris.ac.uk/Palaeofiles/Fossilgroups/Inarticulate/index.html

http://www.palaeos.com/Invertebrates/Lophotrochozoa/Brachiopoda/Linguliformea/Lingulida.html

_________________________________________________________________________________________

AREAAL ; verspreidingsgebied ( som van verschillende leefgebieden en niches van een (meestal opportunistische ) soort )

°Aerial Living above the surface of the ground or water (as in aerial roots).

* Structuren ( van planten ) die leven boven het wateroppervlak(waterplanten –> bloemen ) of bovengronds (luchtwortels)

LUCHTWORTELS

Waringinboom met veel luchtwortels.Volgens de gids een Tarzanboom.

Indonesische Waringinboom met veel luchtwortels.
Volgens de gids een Tarzanboom.

obligate epiphyte orchideen met luchtwortels

______________________________________________________________________________________________

AEROBES Organisms that require free oxygen (O²). See Aerobic.

AEROOB (microbiologie ) –> Rotting heeft plaats, als het milieu aëroobis = als er voldoende zuurstof aanwezig is. Als dit niet het geval is, dan kan er door anaërobe bacteriën (= geen zuurstof nodig hebbende bacteriën, )stinkend H₂S=zwavelwaterstof worden gevormd.

°Aerobic …..Requiring free oxygen (O₂).

http://en.wikipedia.org/wiki/Aerobic_organism

(Microbiology )

aerobes-anaerobes

_________________________________________________________________________________________

aff.

De uitdrukking aff. wordt gebruikt in de wetenschappelijke naamgeving om te duiden op het mogelijk taxonomisch verband tussen een nieuwe soort en een gekende soort. Het kan met andere woorden gelezen worden als ‘gelijkend op’.

Bijvoorbeeld een trilobiet beschreven door Morzadec als ‘Heliopyge aff. helios’ geeft aan dat het om een soort gaat die sterk gelijkt op H. helios, maar desalniettemin eventueel ook nog een andere soort zou kunnen zijn

________________________________________________________________________________________

*Afzettingen /sediments

– Fossielhoudende ( Afzettings)gesteenten zijn verreweg de belangrijkste Matrix-materialen voor een paleontoloog…

Sedimentaire fossielhoudende gesteenten kunnen de basis vormen van sommige morfogenetische gesteenten ( =bijvoorbeeld blauwe hardsteen ) deze kunnen ook ( meestal kleinere ) fossielen bevatten

Oudste Sedimentair archief = oudste leven <–klik

*Afzettings gesteenten /Sedimentary rock

http://skywalker.cochise.edu/wellerr/rocks/sdrocksL.htm

Weathering decomposes bedrock

Flowing water,wind,gravity,and glaciers then erode the rock,transport it downslope,and finally deposit
it on thesea coast or in lakes and river valleys.Finally,the loose sedi-ment is cemented to form hard sedimentary rock.
Sedimentary rocks make up only about 5 percent of the Earth’s crust.However,because they form on theEarth’s
surface,they are widely spread in a thin veneer over underlying igneous and metamorphic rocks.
As a result,sed-imentary rocks cover about 75 percent of continents.Many sedimentary rocks have high economic
value.Oiland gas form in certain sedimentary rocks.Coal,a major energy resource,is a sedimentary rock.Limestone
is an important building material,both as stone and as the primary ingredient in cement.Gypsum is the raw material
for plas-ter. Ores of copper,lead,zinc,iron,gold,and silver concen- trate in certain types of sedimentary rocks

____________________________________________________________________________________________________

Age of Mammals:

term found in popular books on evolutionary systematics for the Cenozoic era, beginning with the Paleocene Epoch when following the K-T (end Cretaceous) mass extinction, mammals underwent a huge evolutionary radiation and thus replaced reptiles as the dominant life on Earth. Paleontologist Björn Kurtén wrote a popular intelligent layperson book with the same title. The Age of Mammals is also the name of a mural by Rudolph Zallinger for the Yale Peabody Museum (link), which follows his earlier and better known The Age of Reptiles. The Age of Mammals has in turn been replaced by the Anthropocene or Age of Man, (Holocene) when humans dominate every conceivable environment and most other life forms (apart from weedy species) are suffering a mass extinction (Yes I know humans are also mammals, so technically speaking this is still the age of mammals, but I tend to think of age of mammals as a period of flourishing biodiversity). (MAK)

Tijdperk der zoogdieren —> quartair

Age of Reptiles: term found in popular books on evolutionary systematics for the Permian through to Cretaceous periods (but obviously originating with Victorian discoveries of “antediluvian monsters”), when reptiles(first mammal-like reptiles, then archosaurs and marine reptiles) were the dominant life on Earth. Paleontologist Edwin Colbert wrote a popular intelligent layperson book with the same title. The Age of Reptiles was followed by the Age of Mammals. (MAK).

The Age of Reptiles is also the title of a 110-foot (30 meter) mural painted by Rudolph Zallinger depicting the time from the Devonian to the Cretaceous and featuring dinosaurs and other prehistoric animals (His The Age of Mammals mural is similar and covers the Cenozoic). The fresco sits in the Yale Peabody Museum in New Haven, Connecticut, and was completed in 1947 after three years of work. The Age of Reptiles was at one time the largest painting in the world, and depicts a span of nearly 350 million years in Earth’s history. Painted in the Renaissance fresco secco technique, The Age of Reptiles was an important cultural influence during the 1950s-60s, images of which are often found in earlier books on paleontology, and was also the model for dinosaur toys. Despite its somewhat outdated view of dinosaurs (presenting them as slow, sluggish creatures), The Age of Reptiles is still notable for its historical and artistic merit and as the largest natural history painting in the world. It has been an inspiration to many visitors including both Robert Bakker and Peter Dodson, who credit it with influencing them to become paleontologists. Dodson was nearly moved to tears upon first seeing it as a college senior. (Wikipedia).

Editors note: In my own case, a photo of this mural in a book (I no longer remember which one) when I was still a young child (maybe 10 or so) exerted a huge influence on me, like a revelation, and for the first time gave me a visual appreciation of deep time in terms of succession and transformation of various forms of plant and animal life. To this day, this mural, along with a spindle diagram of vertebrate evolution in G.G. Well’sScience of Life, have been the two central influences that determined the way I think about deep time and the evolution of life on Earth. I think of Palaeos com as in many ways simply an extension, update (in keeping with more recent discoveries) and commentary on this magnificent work.

(MAK)

Link – Age of Reptiles at the Yale Peabody Museum

Tijdperk der reptielen –> Mesozoicum

Age of the fishes

Tijdperk der vissen —> devoon

Aglaspids

A group of arthropods which are of uncertain affinities, but look superficially like horseshoe crabs.

Beckwithia typa
Weeks Formation
Millard County, Utah

Aglaspid – Beckwithia Late Cambrian, Utah, USA

Cambrian aglaspid arthropod. Despite a superficial resemblance, aglaspids are NOT trilobites. This 0.5″ creature is actually related to eurypterids and horseshoe crabs. They are primarily found in the Late Cambrian, but are very rare anywhere they are found.

the Aglaspids remain enigmatic arthropods. Once placed with chelicerates, most workers now consider them incertae sedis, as the early arthropod phylogeny remains a highly confounded arena. The enigmatic group of early arthropods are possibly closely related to trilobites, and possibly link the trilobites with the Chelicerata. Hoxie (2005) has proposed aglaspids as among the key candidates for Protichnites trackmakers. Aglaspid fossils are found in many Cambrian and Ordovician fossil sites throughout the world. These arthropds had eight to twelve pairs of appendages, and a wide range of sizes from an inch long to nearly a foot. It is almost certain that the aglaspids did not live on land, but perhaps came ashore to mate and lay eggs, as horseshoe crabs do today. Or they may have been escaping
predators that by the late Cambrian consisted of some scary creatures such as anomolacaris. Or, perhaps microbial mats along the shoreline provided an abundant and easy food source. Regardless, it was a paramount event for life on earth when thethe first attempts at land colonization were made. Morphologically, aglaspids appear similar to the modern-day pill bug (or rolly polly), except, like some trilobites, often had a prominent cephalon and tail appendage or telson. Their legs, designed for strolling the seafloor, probably would not have enabled
much speed during land locomotion.

http://en.wikipedia.org/wiki/Aglaspidida

http://www.fossilmuseum.net/fossils/aglaspida.htm

The Aglaspida (Aglaspids) are an unranked (incertae sedis) clade of early arthropods that due to their resemblance to horseshoe crabs were once believed to ancestral horseshoe crabs, and were included with the chelicerata. Most recently, aglaspids are held to be distinct group, possibly closely related trilobites, and possibly linking the trilobites with the Chelicerata. Although aglaspid fossils are distributed worldwide, they are relatively uncommon in the fossil record. They are, in fact, one of the largest non-trilobite arthropod groups in the fossil record.

Aglaspids had 8 to 12 pairs of appendages and a prominent telson. These morphological characteristics have caused considerable support for Aglaspids being the maker of Protichnites ichnofossils. Protichnites of the Upper Cambrian Mount Simon Sandstone in Wisconsin have been suggested as the first footprints on land in the fossil record, possibly marking the transition to terrestrial life that took tens of millions years more to complete.

Unknown Aglaspid Arthropod
Weeks Formation
Millard County, Utah

Hesselbo S.P. (1989) The Aglaspidid Arthropod Beckwithia from the Cambrian of Utah and Wisconsin, Journal of Paleontology, 63(5) 636-642
Hesselbo S.P. (1992) Aglaspidida (Arthropoda) from the Upper Cambrian of Wisconsin. Journal of Paleontology, 66:885-923.

http://www.indiana9fossils.com/Arthropods/Aglaspids.htm

Leptoglaspis schmidti: Ordovician : Fezouata Formation / Mecisri – Zabora Area, Morocco N. Africa

A new aglaspidid arthropod, Chlupacaris dubia gen. et sp. nov., is described from the Pusgillian (lower Ashgill, Upper Ordovician) Upper Tiouririne Formation near Erfoud, southeastern Morocco. Although disarticulated, careful documenting of the tergites allows a reconstruction of the exoskeleton to be made. Although somewhat trilobite-like in appearance, the lack of facial sutures, a well-defined axis with articulating half-rings and a pygidium clearly prove Chlupacaris gen. nov. is not a trilobite. An interesting feature is the presence of a hypostome in this non-trilobite arthropod. In contrast to other aglaspidids usually considered to be carnivorous, a filter-feeding mode of life is proposed for Chlupacaris gen. nov., based on the strongly vaulted cephalon, subvertical orientation of the hypostome and less strongly vaulted trunk. Chlupacaris gen. nov. is probably most closely related to the atypical aglaspidid Tremaglaspis unite from the Tremadoc (Lower Ordovician) of the U.K., but it can also be tentatively linked to the problematic Lower Cambrian arthropods Kodymirus vagans and Kockurus grandis from the Czech Republic. The relevance and validity of previous definitions and of possibly significant characters used for identifying aglaspidids are evaluated, and as a result, a new combination of characters diagnosing Aglaspidida is proposed. Contrary to previous reports, it is suggested that aglaspidids are probably more closely related to trilobites than they are to chelicerates. This notion may be supported by the shared possession of a mineralised cuticle, a possibly similar number of cephalic appendages, and the presence of a hypostome in some forms, although this last character may alternatively be homoplastic.

Chlupacaris dubia: Ordovicianl: Tiouririne Formation: Oued Draa Valley, Morocco N. Africa

http://www.paleodirect.com/pgset3/crus026.htm

____________________________________________________________________________________________________

*Agnatha 2

Kaaklozen

Tot de klasse Agnatha behoren ca. 45 soorten, waarvan de meeste uitgestorven. Een voorbeeld is de recente Lamprei. De uitgestorven pantservissen kwamen voor in Siluur en Devoon.

Meer afbeeldingen

De kaakloze vissen vormen een parafyletische groep binnen de Chordata. Ze worden vaak onderscheiden van de andere, ‘echte’ vissen, die dan behoren tot de Gnathostomata. Wikipedia

…….De agnatha of kaakloze vissen vormen een superklasse binnen het phylum Chordata. Recente vertegenwoordigers zijn onder meer de Prikken (vb. de Beekprik Lampetra planeri). De vroegste fossiele vertegenwoordigers zijn gekend van het Cambrium, waarmee dit één van de eerste groepen binnen de Chordata is in het fossielenbestand.

Binnen de Benelux kunnen kaakloze vissen onder meer aangetroffen worden in het Devoon van zuid-België, waar het erg zeldzame verschijningen zijn. Zo is onder meer Pteraspis rostrata beschreven uit het Devoon van de omgeving van Bergen (Mons).

Agnatha: name given to what was previously considered a class of jawless fish, including both Paleozoic ostracoderms and extant lampreys and hagfish. With the cladistic revolution, the term has been replaced by more phylogenetically accurate terms such as “basal vertebrate” (MAK)

Evolution of jawless fishes

Afbeeldingen van fossil agnatha

The Agnatha are the jawless fish, and the extant varieties are the last survivors of the world’s first vertebrate animals. Jawless fishes diverged from other fish during the Cambrian some 500 million years ago, and lack scales, paired fins, and jaws. They instead have a circular toothed outgrowth used to latch on to the side of another fish in order to feed on its blood. Agnatha were prominent among primitive fishes of the early Paleozoic. Haikouichthys and Myllokunmingia are notable agnathans from the Chengjiang biota of China.

Another putative agnathid from Chengjiang is Haikouella. The Agnatha larvae are filter feeders, a characteristic that betrays their evolutionary kinship with invertebrate chordates. Many Ordovician, Silurian, and Devonian agnathans were heavily armored with bony, spiked plates. The Ostracoderms were the first armored agnathans, ancesctors of the bony fishes and thus to tetrapods, including humans, beings) that are are known from the middle Ordovician. Agnathans never recovered from a decline during the Devonian.

Haikouella fossil from Chengjiang biota The Agnatha are the jawless fish, and the extant varieties are the last survivors of the world’s first vertebrate

__________________________________________________________________________________________________

ALGAE

Algen of wieren zijn een verzamelnaam van een diverse groep relatief eenvoudige organismen die plantaardig zijn en dus aan fotosynthese doen. Zowel eencellige algen in het water als meercellige zeewieren behoren tot deze groep. Deze groep heeft geen wortels, bladeren en bloemen die de later ontstane hogere planten wel hebben. Fossiele algen zijn al bekend vanaf hetPrecambrium tijdperk.

Onder andere de stam Chlorophyta (Groenwieren) behoort tot de algen.

—> Photosynthetic, almost exclusively aquatic, nonvascular plants that range in size from simple unicellular forms to giant kelps several feet long. They have extremely varied life cycles and first appeared in the Precambrian.

What are Green Algae? Green algae belong to the group Chlorophyta, named for the green pigment (chlorophyll) these protists use to photosynthesize. This is the same green pigment used by plants. Both unicellular and multicellular forms can be found in marine and freshwater environments.

The fossil record of green algae may extend back into the Precambrian, with fossils of freshwater chlorophytes from Australia. Dasycladacean green algae first appear in the Cambrian, while other types of green algae make their first appearances in the fossil record throughout the Phanerozoic.

First known fossil occurrence: Precambrian.

Last known fossil occurrence: Quaternary. This group has living relatives.

Cool Green Algae links:

Search for images of Green Algae on Google

Receptaculites
From the Ordovician in Nevada

stromatolite
From the Precambrian in British Columbia

Afbeeldingen van fossil algae

http://www.paleoportal.org/index.php?globalnav=fossil_gallery&sectionnav=taxon&taxon_id=100

See Green Algae from the:

		Quaternary
		Tertiary
		Cretaceous
		Jurassic
		Triassic
		Permian
		Carboniferous
		Devonian
		Silurian
		Ordovician
		Cambrian
		Precambrian

___________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________

*AMMONIETEN Leefden in het Paleozoïcum en vooral in het Mesozoïcum. Ze zijn kenmerkend voor de periode van Devoon t/m Krijt. Ze hadden een wereldwijde verspreiding en ze zijn van groot belang voor datering binnen het Mesozoicum. Ze lijken op platte Gastropoden.

Typisch is de sifo = een buis, die langs de buikzijde van de winding door alle kamers, waaruit een ammoniet is opgebouwd, heenloopt.

Fig.56. Anarcestes (Anarcetes) lateseptatus plebeius (BARRANDE), Devoon, Böhmen. (naar Zittel, 1915)
Ammonieten kunnen worden ingedeeld naar hun voorkomen in geologische perioden of zelfs in tijdvakken

Voorbeelden:

Goniatites. Devoon – Perm. Bij ons in het Onder-Carboon, in zwerfstenen of los als zwerfsteen.
Reticuloceras. In schalie uit het Boven-Carboon o.a. bij Epen.
Gastrioceras. Boven-Carboon.
Ceratites. Trias.
Dactylioceras. Midden- en Onder-Jura. o.a. bekend uit Holzmaden in Duitsland.
Phylloceras. Onder-Jura – Boven-Krijt.
Asteroceras Jura.
Hamites. Krijt.
Rhyncolites, een bovenkaakdeel, misschien behorend tot Nautilus. Boven-Maastrichtiën.

Ammoniet
- Lijst van ammonieten

ammonieten en aanverwanten.docx (3.3 MB)

Een ammoniet is een fossiele schelp uit het Paleozoïcum en Mesozoïcum. De diergroep is aan het eind van het Krijt uitgestorven. Slechts het spiraalgewijs gewonden uitwendige skelet is fossiel bewaard gebleven. Deze fossielgroep is van groot belang voor datering van Mesozoïsche laagpakketten.

Ammonitida

Een ammoniet is een gekamerde schelp van een uitgestorven inktvisachtige. De orde van Ammonitida behoort tot de klasse Inktvisachtigen (Cephalopoda) en het phylum Weekdieren (Mollusca). De naam is afkomstig van de Egyptische god Ammon. Sommige ammonieten lijken immers op de opgekrulde ramshorens waarmee Ammon werd voorgesteld.

De schelp was meestal van aragoniet, wat slecht fossiliseert en soms alleen de steenkern overlaat. Waar de schaal wel bewaard is, kunnen in sommige gevallen lagen parelmoer voor een spectaculair kleurenpalet zorgen. Wel worden kleinere ammonieten vaak gevonden in gepyritiseerde vorm. Ammonieten waren zwemmende dieren die hetzij traag zwemmen door bewegingen met hun tentakels, maar snel konden wegschieten door met kracht water uit een kanaal te persen, zoals huidige inktvissen dit doen. Verticale bewegingen door de waterkolom werden gedaan door stikstofgas in oude kamers te pompen. De kamers zijn onderling door een buis (sipho) verbonden zodat het gas vanuit de lichaamsvloeistof van het dier getransporteerd kon worden. Bij ammonieten loopt deze sipho of siphonaal kanaal langs de ventrale zijde (buitenzijde). De laatste, meest recente kamer omvat vaak meer dan de helft van een volledige winding, huisvest het lijf van het dier en wordt woonkamer genoemd.

Voorbeeld van een ammoniet (Pleuroceras)

De grootte van de ammonieten varieert van minder dan een centimeter tot meer dan 2,5 meter doorsnee. Er kwamen vele soortenen variëteiten ammonieten voor. De meeste soorten waren spiraalvormig opgerold, maar er kwamen ook ontrolde vormen voor (‘Heteromorf’). Ammonieten met bewaring van de weke delen zijn tot nu toe nog niet gevonden, waardoor reconstructies in zekere mate speculatief blijven.

Bij deze ammoniet uit het Toarciaan van de Rhône-alpes, Franktrijk, zijn de complexe sutuurlijnen goed zichtbaar

De tussenschotten van de kamers zijn voor ammonieten op een typische manier grillig geplooid, waardoor bij deze fossielen vaak repetitieve boomvormige lijntjes te zien zijn. Dit noemen we “sutuurlijnen”, en ze vormen een belangrijk determinatiekenmerk. De complexiteit van de sutuurlijnen is ook een handige manier om enkele grote groepen van cephalopden van elkaar te onderscheiden (zie afbeelding). Ammonieten leefden vanaf het boven Siluur tot ze, net als de niet-avische dinosauriërs, uitstierven aan het einde van het Krijt.

Impressie van een heteromorfe ammoniet (© F Lerouge)

Ammonieten zijn in de loop van de geschiedenis snel geëvolueerd. Samen met het feit dat ze goed fossiliseren, maakt het een zeer geschikt gidsfossiel. De stratigrafie van het Mesozoicum is grotendeels gebaseerd op het voorkomen van bepaalde soortenammonieten. Vooral in de Jura en het Krijt tijdperk waren ammonieten erg talrijk.

Sutuurlijnen bij nautiloiden, goniatieten, ceratieten en ammonieten

Binnen de Benelux zijn ammonieten gekend uit onder meer het Krijt in de omgeving van Maastricht, en het Jura van het uiterste zuiden van België en Luxemburg.

Foto’s of locaties voor Ammonitida bekijken

AMMONITES // A coiled, chambered fossil shell of a cephalopod mollusc of the extinct subclass Ammonoidea. Traditionally divided into three types, according to suture: goniatites (Devonian to Permian) have simple lobes, ceratites (Triassic) have a saw-toothed pattern, and ammonites proper (Jurassic and Cretaceous) are the most complex, have fractal sutures with rounded lobes and saddles. Ammonoids appear in the Devonian and become very important as fossils from the Carboniferous through to the Cretaceous. There abundance, wide distribution, and short stratigraphic range make them excellent index fossils. (USGS Paleontology glossary)

Graphic: selected ammonites, from Phil Eyden, Ammonites: A General Overview

Ammonite Fossils

a selection of ammonites fossils

Much of what we know or presume about ammonites comes from the study of their only known living relative, thenautilus.

Ammonites are excellent index fossils

____________________________________________________________________________________

*AMFIBIA

Amphibia 2

Amfibie
- Lijst van amfibieën

amfibieen evolutie en geologie <–DoCX

FOSSIELE AMFIBIEEN INHOUD →

Amphibia

De Amphibia of Amfibieën vormen een klasse binnen de gewervelden (Vertebrata). Recente vertegenwoordigers zijn onder meer de kikkers, padden en salamaders. Amfibieën behoren tot de eerste gewervelden die op het land voorkwamen, dit vanaf hetDevoon tijdperk. Ze evolueerden vanuit een groep kwastvinnige vissen.

Amfibieën hebben doorgaans een aquatische of semi-aquatische levenswijze en zijn gebonden aan water voor de reproductie.

Micromelerpeton, een amfibie uit het Perm van Duitsland.

Binnen de Benelux zijn fossielen van amfibieën gekend uit onder meer het Boven-Devoon van zuid-België, waar ze tot de absolute zeldzaamheden behoren.
________________________________________________________________________________________________

AMOEBA A microscopic, one-celled animal consisting of a naked mass of protoplasm.

1. The oldest fossil Protozoa

Vase-shaped microfossils (VSMs) preserved by the billions in carbonate nodules from the ~742-770 Ma Chuar Group, Grand Canyon, Arizona. —> exhibit morphological and behavioral characters strikingly similar to those found in modern testate amoebae, including both arcellid amoebae (part of the Amoebozoa clade together with slime molds) and euglyphid amoebae (part of the Rhizaria clade, together with foraminiferans and radiolarians).

Together with a fossil red, green, and xanthophyte algae preserved in other Proterozoic rocks, VSMs tell us that crown-group eukaryotes had appeared and were diversifying by early Neoproterozoic time, before the onset of worldwide glaciation, and possibly coincident with a rise in atmospheric oxygen.

The VSM species, Bonniea dacruchares, and a modern analog.

Here are some(eventually) side-by-side comparisons of VSMs (on the left) and modern testate amoebae (on the right). Images of modern testate amoebae are courtesy of Ralf Meisterfeld.

VSMs attached at their openings, similar in appearance to modern testate amoebae undergoing asexual reproduction.

<Palaeoarcella athanata,

The VSM species, Palaeoarcella athanata, and the modern analog, Arcella.

Melanocyrillium hexodiadema,

1–9, 11, 13,Melanocyrillium hexodiadema

Melanocyrillium（a, d: M. horodyskii; b: M. fimbriatum; c & f: M. cf. hexodiadema; e: M. sp. A; g: M. sp B

(a, d: 0.041 mm; b-c, e-f: 0.041 mm; g: 0.035 mm）

I. Early Eukaryote Evolution

Fossil evidence suggests that eukaryotes had appeared by ~2700 million years ago, but that they only began diversifying in the Neoproterozoic Era, ~1000 to 542 million years ago (Ma).

Dramatic environmental changes form the backdrop to this diversification, including rising oxygen levels, extreme glaciations, supercontinent breakup and formation, reorganization of the carbon cycle, and, possibly, true polar wander. I am broadly interested in how the evolution of eukaryotes influenced and was influenced by these events.

Note :

Also important is that VSMs represent the earliest body fossil evidence for predators. Some tests even have what appear to be ‘bite marks’—some other organism preying on them? I actually have no idea what these perfectly semi-circular holes are, but have ruled out the possibility that they are test characters or taphonomic artifacts.

If anyone has suggestions or have seem similar features elsewhere, please email me!

This work was funded by NSF.

Publications arising from this work:
Porter and Knoll (2000) Neoproterozoic testate amoebae: evidence from vase-shaped microfossils in the Chuar Group, Grand Canyon. Paleobiology 26(3): 360-385.
Porter et al. (2003). Vase-shaped microfossils from the Neoproterozoic Chuar Group, Grand Canyon: a classification guided by modern testate amoebae. Journal of Paleontology 77(3): 409-429.
Porter (2004). The fossil record of early eukaryotic diversification. Paleontological Society Papers 10: 35-50.
Porter (2006). The Proterozoic fossil record of heterotrophic protists. In Xiao, S., and Kaufman, A.J. (eds.), Neoproterozoic Geobiology. Geobiology Series.

2. The paleontology of the middle Neoproterozoic Chuar Group, Grand Canyon: Biotic turnover prior to Sturtian low-latitude glacation

For her master’s thesis, my former graduate student, Robin Nagy, studied the organic-walled microfossils (acritarchs) preserved in shale from Chuar Group. She uncovered an interesting pattern: diverse acritarch assemblages are present in the lower part of the Chuar Group, but disappear in the upper part, replaced by structures we interpret as Sphaerocongregus variabilis, thought to be the remains of bacterial blooms. Also at this level the first vase-shaped microfossils appear. This pattern does not appear to be controlled by changes in water depth or preservational conditions, and we interpret it to reflect biotic turnover ca. 750 Ma.Interestingly, this same pattern of turnover has been noted in global compilations of organic-walled microfossil diversity, and was thought to be associated with the beginning of low-latitude ‘snowball Earth’ glaciations.The fact that we see this drop in the >742 +/- 6 Ma Chuar Group, many millions of years before the Sturtian glaciation(s) (which occured sometime betweem 726 and 660 Ma [Hoffmand and Li, 2009, doi:10.1016/j.palaeo.2009.03.013]) suggests that the turnover had some other cause. In collaboration with Carol Dehler, and Yanan Shen, we propose that widespread eutrophication may have been the trigger. This work was funded by NSF.

Publications arising from this work:
Nagy et al. (2009). Biotic turnover driven by eutrophication before the Sturtian low-latitude glaciation. Nature Geoscience. doi:10.1038/ngeo525 Robin and I also studied microfossils from the co-eval Uinta Mountain Group, and found assembalges similar to those of the upper Chuar Group (vase-shaped microfossils, Sphaerocongregus variabilis (=Bavlinella faveolata), but no or few acritarchs).Publications arising from this work: Nagy and Porter (2005).Paleontology of the Neoproterozoic Uinta Mountain Group. In Dehler, C.M., Pederson, J.L., Sprinkel, D.A., and Kowallis, B.J. (eds.), Uinta Mountain Geology. Utah Geological Association Publication 33, p. 49-62.
Dehler, et al. 2005. Neoproterozoic Uinta Mountain Group of northeastern Utah: pre-Sturtian geographic, tectonic, and biologic evolution. In Pederson, J., and Dehler, C.M. (eds.), Interior Western United States. Geological Society of America Field Guide 6, p.1-26.
Dehler et al. (2007).The Neoproterozoic Uinta Mountain Group revisited: a synthesis of recent work on the Red Pine Shale and undivided clastic strata, northeastern Utah. Pp. 151-166 in Link, P.K., & Lewis, R. (eds.): Proterozoic Geology of Western North America and Siberia. SEPM Special Publication 86.

3. Rotting protists

Most of the early fossil record of eukaryotes consists of taxonomically problematic fossils – we know they are eukaryotes but that’s about it. It’s usually assumed these fossils are the cysts of green algae because of the assumed degradation-resistance of this group. Julie Bartley and I have decided to test this idea: are green algal cysts more resistant than structures of other protists? We plan to set up experiments to rot several different protists—red algal vegetative cells, green algal cysts and vegetative cells, protozoan cysts, fungal spores, and oomycete filaments—to compare the relative resistance of these structures.

< Hemisphaeriella ornata

Afbeeldingen van Hemisphaeriella ornata

_http://dash.harvard.edu/handle/1/3007648

________________________________________________________________________________________________

Amphicoele wervel

Wervel die aan biconcaaf ofwel beide zijden concaaf (hol) is. Vissen bijvoorbeeld, hebben wervels van deze vorm.

Schematische doorsnede van een amphicoele wervel in vergelijking met andere werveltypen.

______________________________________________________________________________________

Amniota

Taxonomische groep binnen de Chordata die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een vlies rond de eieren, waardoor ze geen water nodig hebben voor de voortplanting. De eerste amniota verschenen in het Carboon tijdperk en kwamen voort uit de Amfibiën.

Anaerobes

Organisms that can live in environments lacking free oxygen (O²). See Anaerobic.

Anaerobic

Occurring in the absence of free oxygen (O²).

Analogous

Structures with a similar function that do not have a common evolutionary history (i.e structures resulting from convergent evolution). The opposite is known as ‘homologous’.

____________________________________________________________________________________

ANAPSIDA

Anapsid skull of Caretta caretta (Loggerhead sea turtle), a Testudine

De Anapsida zijn een uitgestorven groep reptielen die als kenmerk hebben dat de schedel geen openingen heeft achter de ogen. Het is een problematische groep, waarover veel discussie bestaat en de indeling en zelf validiteit onzeker is. Lang werd gedacht dat schildpadden, die anapside schedels hebben, van deze groep afstammen gezien ze anapside schedels hebben. Volgens de laatste onderzoeken zouden de schildpadden echter kunnen thuishoren bij de Diapsida. In deze indeling worden de schildpadden voorlopig nog bij de Anapsida geplaatst, maar dat is dus met een groot vraagteken.

De meeste Anapsida zijn uitgestorven aan het einde van het Perm tijdperk. Enkele van de oudste reptielen behoren tot deze groep zoals de genera Procolophon, Hypsognathus, Eudibamus en Arganacera.

Foto’s en locaties voor Anapsida bekijken

Ancestral : preexisting condition or character state.

____________________________________________________________________________________________________

ANGIOSPERMAE

De Angiospermae of bedektzadigen is een groep landplanten binnen de Tracheophyta. Alle bloeiende planten behoren tot deze groep. Deze planten kunnen zich voortplanten door middel van vruchten die zaden bevatten.

Foto’s of locaties voor Angiospermae bekijken

______________________________________________________________________________________

ANNELIDA

De Annelida of ringwormen vormen een phylum binnen het koningkrijk Animalia. Recente anneliden zijn onder meer regenwormen en borstelwormen of Polychaeta. In deze laatste groep worden onder meer de serpuliden of kokerwormen ondergebracht, welke dank zij een verhard kalkskelet frequent als fossiel gevonden worden.

Fossielen van ‘zachte’ anneliden zijn gekend uit uiteenlopende Lägerstatten, waaruit blijkt dat deze groep reeds vertegenwoordigers had in het Cambrium.

Foto’s of locaties voor Polychaeta bekijken

Foto’s of locaties voor overige Annelida bekijken

Annelids

Annelids are a group of segmented worms that includes earthworms and leeches. Although annelid fossils are rare, the fossil record of the group extends back to the Cambrian period.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Ringwormen

http://en.wikipedia.org/wiki/Annelid

Evolutionary history
- 6.1 Fossil record
- 6.2 Family tree

Annelid Fossils

Because the annelids have soft bodies, fossilization is exceedingly rare. The best-preserved and oldest specimens come from Cambrian Lagerstätten such as the Burgess Shale of Canada, and the Middle Cambrian strata of the House Range in Utah. Putative Annelid ichnofossils are known from the Ediacara Hills of Australia and the White Sea Region of Russia. The Annelids are also well represented among the Pennsylvanian-age Mazon Creek fauna of Illinois.

Dickinsonia costata
Class Polychaeta (?)
Vendian (600 mya)
White Sea, Russia


Annelid (?) Worm Middle Cambrian Wheeler Formation, Utah	Wiwaxia Possible Annelid Ancestor Marjum Formation, Utah	Annelid Predator Worm Middle Cambrian Marjum Formation, Utah

Rhaphidiophorus hystrix
Class Polycheate
Pennsylvanian
Mazon Creek, Illinois


Coprinoscolex ellongimus Actually Phylum Echiura “Oldest Known Leech” Pennsylvanian Mazon Creek, Illinois	Didontogaster cordylina Class Polycheate Pennsylvanian Mazon Creek, Illinois	Astreptoscolex anasillosus Class Polycheate Pennsylvanian Mazon Creek, Illinois

Pieckonia helenae
Class Polycheate
Pennsylvanian
Mazon Creek, Illinois


	Esconites zelus Class Polycheate Pennsylvanian Mazon Creek, Illinois	Fossundecima konecniorum Polychaete Worm with Preserved Jaws Phylum: Annelida; Class Polychaeta CarboniferousMazon Creek, Illinois


Class Polychaete Middle Cretaceous Haqel, Lebanon	Annelida; incertae sedis Class Polychaeta (?) Middle Cretaceous Lebanese Lagerstatt

zie ook ->

http://www.nhm.ac.uk/nature-online/species-of-the-day/evolution/platynereis-dumerilii/

OOGEVOLUTIE →

_________________________________________________________________________________________

ANTHOZOA   = Bloemdieren worden onderverdeeld in de onderklassen:
1.  Rugosa.
2.  Octocorallia.
3.  Scleractinia.

< Rugosa zijn te beschouwen als de voorlopers van de huidige rifbouwende koralen, de Scleractinia.
Rugose koralen kwamen voor in het Paleozoïcum.

Ze omvatten zowel solitaire als kolonievormende soorten.
Bekende vindplaatsen ervan liggen in de Eifel in het Midden-Devoon in de omgeving van Gerolstein.
Op het eiland Gotland in de Oostzee zijn langs de kust heel veel solitaire Rugosa te vinden. Kolonievormende soorten zijn daar in talrijke stromatoporenriffen te vinden.
Voorbeelden van Rugosa zijn:
Acervularia. Siluur. Gotland.
Entelophyllum. Siluur. Gotland.
Cyathophyllum. Midden-Devoon. Eifel en Ardennen.
Hexagonaria. Midden-Devoon. Eifel en Ardennen.
Lithostrotion. Onder-Carboon. Kolenkalk. België.

De Anthozoa, met onder meer de koralen en zee-anemonen, vormen een klasse binnen het Phylum Cnidaria. Fossiele vertegenwoordigers zijn gekend van voor het Cambrium tijdperk. Vooral de koralen worden als fossiel zeer vaak aangetroffen in voormalig (sub)tropische mariene sedimenten. Koralen zijn kolonies van poliepachtige diertjes die voornamelijk in tropische zeeën voorkomen. Door ongeslachtelijke deling ontstaan uit één koraalkelkje gehele kolonies, welke hele riffen kunnen opbouwen. Ook in koudere wateren komen ze voor, maar ze bouwen daar geen riffen op.

Calceola sandalina, een herkenbaar solitair koraal uit het Devoon van België

De meeste fossiele koralen behoren tot de ordes van de Rugose, Tabulate en Scleractine koralen.Tabulate koralen zijn altijd kolonievormend, maar rugosekoralen komen vaak solitair voor. Het skelet bestaat uit calciet (kalk). Vanaf het Ordovicium tot het uitsterven aan het einde van het Perm tijdperk leefden de rugose en tabulate koralen.

De Scleractine koralen ontwikkelden zich vanaf het Midden-Trias en tot op heden zijn zij de voornaamste rifvormers. Hun skelet bestaat uit aragoniet (snel oplosbare kalk) dus vinden we meestal alleen steenkernen en afdrukken. In de fossielen zijn meestal de kamertjes waar de koraalpoliepjes hebben geleefd goed te zien.

Voorbeeld van een rugose koraal

Binnen de Benelux worden koralen in tal van fossielhoudende mariene afzettingen aangetroffen. Het meest prominent zijn de riffen in het Devoon en Carboon van België, welke vaak commercieel worden uitgebaat voor de productie van natuursteen.

Foto’s of locaties voor Anthozoa bekijken

http://palaeo.gly.bris.ac.uk/palaeofiles/fossilgroups/anthozoa/record.html

___________________________________________________________________________________________________

ANURA

Binnen de groep van de Amfibieën (Amphibia) zijn de Anura, oftewel kikkers (en padden) de groep met de meeste soorten. Naast de kikkers omvat de groep van amfibieën ook nog de salamanders en wormsalamanders. Kikkers zijn te herkennen aan het platte lijf en de uitpuilende ogen.

De metamorfose van kikkers vanaf het larve stadium (kikkervisje) tot aan kikker is uniek in de groep van de gewervelde dieren. De oudste kikker stamt uit het onder Trias tijdperk en is zo’n 250 miljoen jaar oud.

De eerste Amfibie voorouders van de kikkers ontstond al in het boven Devoon tijdperk.

___________________________________________________________________________________

*APERTURE

A relatively large opening on the last-formed chamber of a foraminiferal shell

___________________________________________________________________________________________________

APOMORFIE

Een apomorfie is een eigenschap die in een bepaalde taxonomische eenheid (bijvoorbeeld Orde, Familie of Genus) afwijkt van zijn voorouders. Het gaat dus om een nieuw geëvolueerde eigenschap die bij de directe voorouder nog niet voorkwam.

________________________________________________________________________________________

Apoxogenesis …..A type of determinate plant growth that results in a continual decrease in the diameter of the primary xylem in distal parts of the plant, for example, in the Lepidodendrales. The opposite is known as ‘epidogenesis’.

Incomplete development stages in regenerations ( for example in distal leaves )

Plumeria rubra (Apocynaceae: Plumerioideae)

Decent-sized tree clearly showing the characteristic architecture of the species (Leuwenberg’s Model) and also the apoxogenetic leaf development.

___________________________________________________________________________________________________

Arachnids

are a group of invertebrate arthropods belonging to the subphylum Chelicerata. All arachnids are characterized by the possession of jointed appendages and eight legs. They include spiders, scorpions, ticks, mites and harvestmen, among other species.

ARACHNIDA De Arachnida vormen een klasse van Arthropoda waar de volgende groepen onder vallen:

Spinnen
Mijten
Teken
Schorpioenen en Pseudoschorpioenen

Fossiele resten zijn bekend uit lägerstatten en lagen met een meer dan behoorlijke bewaring. Arachnida zijn een oude groep onder de geleedpotigen, met vertegenwoordigers die teruggaan tot het Siluur tijdperk.

Uit de Benelux zijn resten gekend uit onder meer Carboonstorten in Nederland.

Foto’s of locaties voor Arachnida bekijken

____________________________________________________________________________________________________

Arborescent

A term describing “tree-like” structures/in plants & some animals .

Dendronotus arborescens* wax model of whole animal displayed on scallop shell. Hunterian Museum & Art Gallery collections, catalogue number GLAHM 135832

Sketch of 3 types of individuals in a colony of Bowerbankia, an arborescent type of bryozoan. Individuals in arborescent colonies live attached to a common stolon and have chitinous body walls. A. Individual zooid with its lophophore extended for feeding. B. Retracted individual. C. A degrading individual that is brooding an embryo. Redrawn from Barnes, 1980.

Arborescent shell ornamented by areoli: Homotrema rubra (Lamarck), arborescent habit, SEM graphs, Recent, Gulf of Aqaba.
A: overview of arborescent shell, B: detail of a single branch, Note the sponge spicules (ssp) glued into the tubular peristomal extension of the aperture to serve as fishing rods that support filiform pseudopodia extending into turbulent water for the capture of food.
a: aperture; ar: areoli.

__________________________________________________________________________________________________

ARCHAEABACTERIA …De Archaebacteria of Archaea vormen een groep of koninkrijk van eencelligen. De aanwezigheid van Archaea in het fossielenbestand is voornamelijk gekend uit moleculaire analyse van gesteenten, en dateert vanuit het Precambrium tijdperk.

__________________________________________________________________________________

ARCHOSAURS

archosaur (reptile subclass)

archosaur:

_____________________________________________________________________________________________________

Arthropods

Arthropods are a group of animals united by a suite of features including a segmented body with specialised regions (tagmosis), an open circulatory system featuring with a dorsal heart, and an exoskeleton composed of articulated plates which is moulted as the animal grows (ecdysis). The five major groups which make up the phylum Arthropoda are the extinct trilobites, the hexapods (insects and a few smaller groups), the crustaceans (e.g. crabs, lobsters, shrimp, and many more, including woodlice), the myriapods (millipedes, centipedes, and relatives), and the chelicerates (arachnids and horseshoe crabs).

Afbeeldingen van fossil arthropods

Fossil Record of Arthropoda

Soft-bodied relatives of the arthropods, as well as trace fossils that were made by some arthropod-like organisms, appear in the Vendian. However, arthropods underwent rapid evolution in the Cambrian Period; Cambrian localities like the world-famous Burgess Shale in British Columbia are rich in unusual athropods, many of which are not obviously related to the traditional classes of living arthropods. Trilobites were a dominant marine group in the early Paleozoic. The earliest arachnids turn up in the Silurian, and move onto land shortly before the insects appeared in the middle Devonian Period, about 385 million years ago; over the next hundred or so million years both groups radiated into several diverse lineages.

The above image is the head and mouthparts of a fossilized larva of the water bug Schistomerus, found silicified in Miocene deposits (about 15 million years old) near Barstow, California. The actual size of the head is about one millimeter. This photograph was taken with UCMP’s own Environmental Scanning Electron Microscope.

ARTHROPODEN oftewel geleedpotigen is een phylum binnen de Animalia, die zich kenmerkt doordat de dieren een uitwendig chitinepantser hebben. Het lichaam is vaag onderverdeeld in segmenten en de poten hebben gewrichten. De meeste beschrevensoorten op aarde behoren tot de geleedpotigen.

De arthropoden omvatten onder meer de:

Arachnida (spinnen en schorpioenen),
Hexapoda (insecten en springstaartjes),
Trilobita (trilobieten),
Merostomata (zeeschorpioenen en degenkrabben);
Myriapoda (duizend- en miljoenpoten);
Ostracoda (ostracoden)
Crustacea (krabben, kreeften, zeepokken).

Alleen de trilobieten zijn als groep uitgestorven, de overige groepen zijn ook nu nog alom vertegenwoordigd. De oudste groepen arthropoden stammen al uit het Cambrium tijdperk.

Protocallianassa faujasi, een arthropode uit het boven-krijt van Limburg.

_______________________________________________________________________________________________

Artifact

A structure or material not normally present, not naturally occurring, for example, produced by a preparation techniques.

___________________________________________________________________________________________________

Assemblage Zone

In biostratigraphy, a biozone that is characterised by a particular group of organisms rather than a single organism.

__________________________________________________________________________________________________

ASTEROZOA

De Asterozoa vormen een subphylum binnen de Echinodermata. De groep omvat onder meer de zeesterren en slangsterren. Fossiele vertegenwoordigers zijn bekend vanaf het vroege Ordovicium tijdperk.

Foto’s of locaties voor Asterozoa bekijken

ATLAS De atlas is de bovenste wervel van de wervelkolom. De bovenkant van de wervel zit met een gewricht vast aan de schedel.

Zie ook de lijst met soorten botten van gewervelden.

Autecology

Study of the relationship between an organism and its environment.

___________________________________________________________________________________________________

Authigenic Cementation

A type of preservation that involves soft sediment cementation by iron and carbonate compounds (e.g. FCO3 – siderite); resulting replicas of surface features including moulds and casts (e.g. Mazon Creek).

In exceptional circumstances three-dimensional preservation can occur (e.g. Crock Hey Pit, Coseley).

___________________________________________________________________________________________________

Autotroph

A form of metabolism in which the organism synthesizes its own food from inorganic compounds; photosynthetic and chemosynthetic organisms are examples of autotropy.

Afbeeldingen van Autotroph

Photosynthesis and chemosynthesis are both processes by which organisms produce food; photosynthesis is powered by sunlight while chemosynthesis runs on chemical energy : both are forms of autotrophy

Close up of a tubeworm “bush”, which mines for sulfide in the carbonate substrate with their roots. The sulfide is metabolized by bacteria living in the tubeworms, and the energy produced sustains both organisms. It is a classic symbiotic relationship. Lophelia II 2010 Expedition, NOAA-OER/BOEMRE.

Close up of a tubeworm “bush,” which mines for sulfide in the carbonate substrate with their roots. The sulfide is metabolized by bacteria living in the tubeworms and the chemosynthetic energy produced sustains both organisms. It is a classic symbiotic relationship. Lophelia II 2010 Expedition, NOAA-OER/BOEMRE.

Geologie Trefwoord L

januari 26, 2014 1 reactie

NHOUD G → zie onder Geologie

NEDERLANDSE GEOLOGISCHE VERENIGING

GEOLOGIE IN TELEGRAMSTIJL

door F.C. Kraaijenhagen

Een gezamenlijke uitgave van de
NEDERLANDSE GEOLOGISCHE VERENIGING
en de
NGV afdeling LIMBURG
September 1992

Voor Internet herzien en bewerkt in 2006 door George Brouwers Oisterwijk.

AAngevuld en uitgebreid met

http://www.natuurinformatie.nl/ndb.mcp/natuurdatabase.nl/i000448.html#A

Geologische begrippen

Klik op een begrip voor de definitie. Wil je meer weten over een bepaald begrip, bekijk dan het thema‘De ondergrond van Nederland’, of gebruik de zoekmachine.

De geologische tijdvakken zijn niet opgenomen in deze begrippenlijst. Zie voor de beschrijving van deze tijdvakken het thema ‘Ondergrondse tijdmachine’.

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Laccolith:

An igneous intrusion that has been forced between two layered rock units. The top of the intrusion is arched upwards and the bottom of the intrusion is nearly flat.

Afbeeldingen van Laccolith

<Intruded mass of igneous rock that forces apart two strata and forms a round lens-shaped mass many times wider than thick. The overlying layers are often pushed upward to form a dome. A classic development of laccoliths is illustrated in the Henry, La Sal, and Abajo mountains of southeastern Utah, found on the Colorado Plateau.

Igneous intrusions can be a variety of shapes and sizes. Laccoliths are domed circular shapes, and can be many miles across. Sills are intrusions that flow between rock layers. Pipes or necks connect the underlying magma chamber to surface volcanoes.(Image © RM)

LACCOLITH —> in geology, any of a type of igneous intrusion that has split apart two strata, resulting in a domelike structure; the floor of the structure is usually horizontal. A laccolith is often smaller than a stock, which is another type of igneous intrusion, and usually is less than 16 km (10 miles) in diameter; the thickness of laccoliths ranges from hundreds of metres to a few thousand metres. They can be contrasted with

sills, which are sheetlike intrusions oriented parallel to the bedding of the enclosing rock: a laccolith’s ratio of diameter to thickness should be less than 10; a larger ratio would make the body a sill. Acidic rocks are more common than basic rocks in laccoliths. Although the lower portions of laccoliths are seldom visible, they usually are interpreted as having a relatively small feeder from a magma source below. A well-known example of a laccolith is found in the Henry Mountains, Utah.

Laccolith

An exposed laccolith near the Stillwater igneous complex, Montana, U.S.

James L. Stuby, M.S., P.G.

http://www.britannica.com/EBchecked/topic/327125/laccolith

http://en.wikipedia.org/wiki/Laccolith

http://nl.wikipedia.org/wiki/Laccoliet

Devils Tower, in het oosten van Wyoming, Verenigde Staten. De berg is een monoliet die bestaat uit fonolitische porfier. Er wordt vermoed dat Devils Tower een deel van een laccoliet was, waarvan de rest is weggeërodeerd. Omdat de oorspronkelijke vorm van de intrusie niet bekend is, is het onmogelijk dit met zekerheid vast te stellen.

°Lacustrien is de omgeving en de daarbij behorende omstandigheden van binnenmeren.

________________________________________________________________________________________________

Lahar:

A mudflow composed of water and volcanic ash. Lahars can be triggered by the flash melting of the snow cap of a volcanic mountain or from heavy rain. Lahars are very dangerous because they can occur suddenly and travel at great speeds.

Afbeeldingen van lahar

http://nl.wikipedia.org/wiki/Lahar_(vulkanologie)

Mt St Helens : lahar path (links)

Lahar
(Rechts ) Op 19 maart 1982 veroorzaakte een explosieve uitbarsting van de Mount St.Helens een lahar (de donkere uitstroming in de sneeuw), vloeiend uit de krater de North Fork Toutle River Valley in.
Credit: USGS, Thomas J. Casadevall

Lahars zijn modderstromen, ontstaan door de vermenging van vulkanische deeltjes met water. Vaak veroorzaken deze stromen grote schade aan de omgeving.

Het directe gevaar van een lahar is zijn turbulente stroom, die keien en afgebroken bomen met zich meevoert en alles makkelijk kan meesleuren wat er maar op zijn pad komt.

Zijn kracht is zo groot dat gebouwen en kostbare landbouwgrond helemaal overspoeld kunnen worden door deze cementachtige stromingen die je kunnen meesleuren en verpletteren.

Als je een lahar over je heen krijgt is de kans groot dat je om het leven komt door botbreuken, verdrinking of verstikking.

Image Described in Caption

Lahar at El Palmar, Guatemala (August 14, 1989) — This rapidly moving, hot lahar was generated from eruptive activity at the site of the Santiaguito lava dome. The photo is taken 15 kilometers downstream of the volcano’s summit. Before the lahar arrived the river valley was nearly dry. The event was described by USGS geologist Jeff Marso, who was standing on a bridge overlying the valley: “The lahar passed below us at what seemed an incredible speed (~50 km/hr) and with an overwhelming roar. The front of the flow was approximately 5 m high and filled the river channel. As the hot lahar became larger, small rocks and mud splatter were thrown onto and over the bridge. We decided that we were not high enough and ran for the safety of the far bank. There, ground vibrations made it difficult to stand and we had to shout to be heard over the roar.” Courtesy of Jeff Marso, USGS.

Laminar Flow:

A state of uniform flow within a fluid in which the moving particles travel along parallel paths (compare with Turbulent Flow).

http://nl.wikipedia.org/wiki/Laminaire_stroming

Landslide:

A downslope movement of rock and soil over a failure surface and under the influence of gravity. Slumps, earthflows, debris flows and debris slides are examples.

http://en.wikipedia.org/wiki/Landslide

Computer simulation of a “slump” landslide in San Mateo County, California (USA) in January 1997 Afbeeldingen van landslide

Landijs

Landijs is een dik ijspakket dat onder bepaalde omstandigheden een landgebied van grote omvang overstroomt en bedekt, ongeacht de topografie.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Landijs

Landijs_2

De maximale uitbreiding van het landijs in het Weichselien.

__________________________________________________________________________________________________

Lapilli:

Volcanic rock materials which are formed when magma is ejected by a volcano. Typically used for material that ranges between 2 and 64 millimeters in diameter.

Afbeeldingen van lapilli <–

http://en.wikipedia.org/wiki/Lapilli

<Met lapilli worden in de vulkanologie alle tefradeeltjes bedoeld tussen de 2 mm en 64 mm groot.

Accretionary lapilli on the surface of the Ka`u Desert south of Kilauea caldera.

Rounded tephra balls between 2 and 64 mm in diameter are called accretionary lapilli if they consist of tiny ash particles. Volcanic ash sometimes form such balls in an eruption column or cloud, owing to moisture or electrostatic forces. Lapilli (singular: lapillus) means quot;little stonesquot; in Italian.

1.The lapilli shown in these images formed during explosive eruptions of Kilauea in 1790 A.D. For more information, please see the USGS fact sheet Kilauea’s explosive past. The layer shown in image 2 is one of several found at this location, about 10 km from Kilauea’s summit caldera.

2. Layer of tephra consisting of accretionary lapilli surrounded by wind-deposited ash in the Ka`u Desert, Kilauea Volcano.

Lateral Moraine: An accumulation of till along the sides of a valley glacier that is produced by ice action.

Lateral moraine

Definition: Certain moraines are deposited at the side of the glacier as lateral moraines. Where two lateral moraines combine, a central, medial moraine may be formed.

Lateral moraines are a product of rock fall onto the margin of a glacier. Rock fall is a result of frost weathering of the rock wall and of over-steepening of the cliff by glacial erosion, leading to rock slope failure.

The rock debris is carried along the glacier edge as it moves towards the snout. Melting of the glacier leaves a ridge or bench made of blocky debris on the flank of the valley. Lateral meltwater channels may also be developed.

Lateral moraines occur widely in the Cairngorms. They tend to be quite small features and are often best seen after light snowfalls, sloping down-valley. Good examples occur in middle Glen Feshie and in the Lairig an Laoigh, by Fords of Avon.

Afbeeldingen van lateral moraine definition

Lava: Molten rock material on Earth’s surface.

Afbeeldingen van Lava

Unusual Lava Types

www.geology.sdsu.edu/how…/Unusual%20lava.html‎

One way to classify lavas is by their alkali content, reflected in their weight percent of Na2O + K2O…..

Lava Tube: A tunnel below the surface of a solidified lava flow, formed when the exterior portions of the flow solidify and the molten internal material is drained away.

Afbeeldingen van Lava Tube

Leaching: The removal of soluble constituents from a rock or soil by moving ground water or hydrothermal fluids. Lease Bonus:Money paid to a mineral rights owner in exchange for granting a lease. This payment may be in addition to any rental or royalty payments. Leem –> http://nl.wikipedia.org/wiki/Leem

Oeverzwaluwnesten in een leemwand

Leem is een mengsel van klei, silt en zand, met relatief veel deeltjes met een grootte van 0,002 mm tot 0,063 mm. Zie ook:Klei Löss Lutum Silt Zand

http://en.wikipedia.org/wiki/Loam

Loam Soil, Coorg

Leemgrond

Left-Lateral Fault:

A fault with horizontal movement. If you are standing on one side of the fault and look across it the block on the opposite side of the fault has moved to the left. (Also see Right-Lateral Fault.)

Levee: A long continuous ridge built by people along the banks of a stream to contain the water during times of high flow. Natural levees can also be built along the banks of a stream When the flood water decelerates upon leaving the channel, sediments quickly drop out of suspension and build a ridge over time.

Limb:

One side of a fold. The dipping rock units between the crest of an anticline and the trough of a syncline. Limestone: A sedimentary rock consisting of at least 50% calcium carbonate (CaCO2) by weight. Picture of Limestone. Lineament: A straight topographic feature of regional extent which is thought to represent crustal structure. A fault, line of sinkholes, straight stream stretch or a line of volcanoes can be considered linear features. Liquefied Natural Gas (LNG):Natural gas that has been converted to the liquid state by reducing its temperature. (At standard surface temperature and pressure the liquification temperature is about -260 degrees Fahrenheit.)

°Lithification: The processes through which sediments are converted into sedimentary rock, including compaction and cementation.

Lithogenetische eenheid

Een lithogenetische eenheid is een binnen formaties onderscheiden eenheid op grond van hun ontstaanswijze en samenstelling.

Een lithologische eenheid is een gesteentepakket of deel daarvan, dat op grond van macroscopisch waarneembare eigenschappen als een eenheid beschouwd kan worden en als zodanig in kaart gebracht kan worden.

Lithologie

Lithologie heeft betrekking op het gesteente als zodanig; lithologische kenmerken zijn b.v. korrelgrootte, sedimentaire structuren etc.

Lithology: The study and description of rocks, including their mineral composition and texture. Also used in reference to the compositional and textural characteristics of a rock. Lithosphere: The rigid outer shell of the earth which includes the crust and a portion of the upper mantle.

Lithosfeer

Afbeeldingen van lithosfeer

Lithosfeer en astenosfeer

De aardplaten worden ook wel lithosfeer genoemd, oftewel steenschaal. Dit omvat de aardkorst en het bovenste gedeelte van de aardmantel. De onderliggende astenosfeer is vervormbaar in plaats van keihard. De lithosfeer beweegt over de astenosfeer op weg naar subductie of gebergtevorming.

Dikte

De dikte van de lithosfeer onder de continenten is op sommige plaatsen 95 km dik. Op andere plaatsen is de dikte 81 km. Ook op eilanden in de oceaan is de diepte van de lithosfeer-astenosfeer overgang bepaald met als resultaat ongeveer 70 km. Omdat het een eiland is, is het mogelijk te vergelijken met de dikte van de oceanische plaat. Onderzoek van Kawakatsu en collega’s laat zien dat de dikte van de oceanische plaat toeneemt met de ouderdom: 55 km dik bij een ouderdom van 25 miljoen jaar en 82 km dik voor een plaat van 129 miljoen jaar oud. Dat is niet verrassend. Immers, hoe ouder de plaat, des te meer sediment kan zich opstapelen en vervolgens verstenen. Ook koelt een gedeelte van de astenosfeer af en wordt onderdeel van de lithosfeer.

De lithosfeer is het buitenste deel van de aarde bestaande uit de aardkorst en het buitenste deel van de aardmantel. Zie ook: Asthenosfeer Biosfeer

Lithospheric Plate:

A large slab of the lithosphere that can be moved by convection current motion within the mantle.

Lithostratigrafie

Lithostratigrafie is stratigrafie op grond van de lithologie.

Een lithostratigrafische eenheid is een gedefinieerde en benoemde eenheid, onderscheiden op lithologische gronden; gesteentepakket dat zich onderscheidt door lithologie.

Load:

The total amount of sediment being carried by a stream or a glacier. Includes suspended materials, dissolved materials and materials moved along Earth’s surface. (Also see: bed load, dissolved load, suspended load.) Lode:

A rich accumulation of minerals in solid rock. Frequently in the form of a vein, layer or an area with a large concentration of disseminated particles. (See placer deposit for contrast.) Longitudinal Dune:

A long, narrow sand dune that has its long dimension oriented parallel to the direction of the wind. Afbeeldingen van Longitudinal Dune:

Longitudinal dunefield diagram
When barchan dunes become highly elongated, they may form into longitudinal dunes, also known as linear dunes. In other parts of the world, such as in Africa, great fields of longitudinal dunes can dominate the landscape for hundreds of miles.

Longitudinal Sand Dunes

Image Source

Longitudinal Sand Dunes form in a parallel line, depending on the direction of the wind and velocity. Typically, these sand dunes are up to 4 meters high however, in parts of Arabia and Australia the dunes can reach up to and beyond 250 feet high.

http://scienceray.com/earth-sciences/physical-geography/the-worlds-most-spectacular-sand-dunes/#ixzz2rqe4S0Cq

Longitudinal Profile:

A cross section of a stream or valley beginning at the source and continuing to the mouth. These profiles are drawn to illustrate the gradient of the stream. Longshore Current:

A flow of water parallel to a coastline that is caused by waves striking the coast at an oblique angle. Longshore Drift:

The movement of sediment along a coastline caused by waves striking the coast at an oblique angle. The waves wash sediment particles up the beach at an oblique angle and the swash back to the sea carries the particles down the gradient of the beach. This produces a zig-zag path of particle movement along the beach.

__________________________________________________________________________________________________

Löss

Löss is een door de wind gevormde afzetting, waarvan het overgrote deel van de korrels kleiner is dan 0,063.Zie ook:Klei Leem Lutum Silt Zand

http://nl.wikipedia.org/wiki/L%C3%B6ss

http://www.joostdevree.nl/shtmls/loss.shtml

Löss is een grondsoort dat bestaat uit zeer kleine zandkorreltjes. Deze korreltjes hebben een grote tussen de 2 en 50 µm. De korreltjes zijn zo klein dat het heel gemakkelijk door de wind te verplaatsen is. Löss wordt daarom ook wel een windafzetting genoemd. De geografische benaming voor een windafzetting is een eolische afzetting.

Qua korrelgrootte zit löss tussen de categorie van leem en lutum ( klei ) in. Löss valt zelf onder de categorie Silt, maar niet al het silt is löss. Zodra silt verplaatsbaar is door de wind, spreekt men van löss.

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20030403_loss01

http://helemaalloss.wordpress.com/loss/

Bouwput met löss bij Eckelrade

__________________________________________________________________________________________________

°Lowland:

A relatively flat area in the lower levels of regional elevation. Low-Velocity Zone:

A zone within the upper mantle where seismic wave velocities are relatively low. This zone is located about 35 to 155 miles below the surface.

____________________________________________________________________________________________________

°Lutum

Lutum bestaat uit plaatvormige deeltjes met afmetingen kleiner dan 0,002 mm.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Lutum

http://nl.wikipedia.org/wiki/Klei

Luster:

The manner in which light reflects from a mineral surface.

Metallic, submetallic and non-metallic are the basic types of luster.

Hematite has a submetallic luster in this specimen, although it can also be dull.

http://geology.com/dictionary/glossary-l.shtml

Filed under evodisku L, GEOLOGIE Tagged with Geologie, inhoudstabel evodisku WP

GEOLOGIE TREFWOORD P

januari 6, 2014 1 reactie

INHOUD G → zie onder Geologie

NEDERLANDSE GEOLOGISCHE VERENIGING

GEOLOGIE IN TELEGRAMSTIJL

door F.C. Kraaijenhagen

Een gezamenlijke uitgave van de
NEDERLANDSE GEOLOGISCHE VERENIGING
en de
NGV afdeling LIMBURG
September 1992

Voor Internet herzien en bewerkt in 2006 door George Brouwers Oisterwijk.

AAngevuld en uitgebreid met

http://www.natuurinformatie.nl/ndb.mcp/natuurdatabase.nl/i000448.html#A

Geologische begrippen

Klik op een begrip voor de definitie. Wil je meer weten over een bepaald begrip, bekijk dan het thema‘De ondergrond van Nederland’, of gebruik de zoekmachine.

De geologische tijdvakken zijn niet opgenomen in deze begrippenlijst. Zie voor de beschrijving van deze tijdvakken het thema ‘Ondergrondse tijdmachine’.

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Glossary of Terms for Geology

(From The Earth’s Dynamic Systems, Fourth Edition by W. Kenneth Hamblin. Macmillan Publishing Company, New York, NY. Copyright © 1985)

[A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z ] http://www.evcforum.net/WebPages/Glossary_Geology.html

PAHOEHOE FLOW A lava flow with a billowy or ropy surface. Contrast with aa flow // basaltic lava having a smooth or billowy surface.

Pahoehoe flows differ from ‘a’a flows in almost all ways imaginable.

The first and most obvious difference is that pahoehoe flows are smooth down to a scale of a few mm. Instead of consisting of only 1-2 large flow units, a pahoehoe flow consists of thousands on thousands of small flow units called toes. Each toe is usually <30 cm thick, 1-2 m long, and 30-50 cm wide.

Close-up photo of an active pahoehoe toe.

This toe is about 30 cm wide at its widest. Note how it has erupted out of a crack in a previous toe and is flowing over yet another previous toe (with the ropy texture). Note also that with the sun shining on it, one side of the active toe doesn’t look all that different from the surfaces of the older inactive toes; late afternoon and early morning (and night) are the best times for observing lava flows.

Pahoehoe flows are associated with low-effusion rate eruptions and are emplaced at low volumetric flow rates (2-5 cubic meters per second) and slow flow front velocities (1-10 m/hour) [See the A’a page for a velocity comparison chart]. Pahoehoe flows can be just as long as ‘a’a flows. The longest post-contact flow was also erupted from Mauna Loa in 1859 (forming the second half of the “paired flow”; Rowland & Walker 1990), and is 47 km long. This strongly contradicts the notion that flow length is directly determined by effusion rate.

The low velocity of pahoehoe flows means that the skin that forms by air-cooling is not disrupted during flow and can maintain its smooth, unbroken, well-insulating surface. Thus the temperature and viscosity of lava do not change very much even tens of kilometers from the vent. The advancing front of a pahoehoe flow consists of hundreds or thousands of active toes. Each stops flowing after a few minutes and becomes inflated (with lava) as the eruption continues. Eventually the cooled skin fractures, often at the seam between two toes, and a new toe forms.

Cross-section of a pahoehoe flow exposed in a sea cliff. S

ome of the individual flow units have been outlined in white but you can see many others. Two particularly large ones were probably flowing as small lava tubes; the one labeled ‘d’ drained out at the end of the eruption and the one labeled ‘f’ solidified full. The dashed pink lines mark the top and bottom of the pahoehoe flow; above and below are ‘a’a flows.

http://volcano.oregonstate.edu/book/export/html/131

PALEOCURRENT : ancient current, which existed in the geologic past, with a direction of flow that can be inferred from cross-bedding, ripple marks, and other sedimentary structure

http://en.wikipedia.org/wiki/Paleocurrent

Photo and Graphic combined to show paleocurrent direction

http://www4.uwm.edu/course/geosci697/structures/Ripples.html Afbeeldingen van PALEOCURRENT :

http://www4.uwm.edu/course/geosci697/structures/PrimaryCurrentLineationPage.html

Paleogeografie is de wetenschap die de verdeling van land, zee en gebergten, maar ook het voorkomen van rivieren, delta’s en kustlijnen in geologische perioden van de geschiedenis der aarde behandelt.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Paleogeografie Afbeeldingen van paleogeografie

Pangea paleogeography

PALEOGEOGRAPHY study of geography in the geologic past, including the patterns of the earth’s surface, the distribution of land and ocean, and ancient mountains and other landforms

PALEOLITHICUM is een archeologische periode, Oude Steentijd, die duurde tot ± 8.000 jaar voor Christus.

altamira

http://nl.wikipedia.org/wiki/Paleolithicum Afbeeldingen van paleolithicum

PALEOMAGNETISM The study of ancient magnetic fields, as preserved in the magnetic properties of rocks. It includes studies of changes in the position of the magnetic poles and reversals of the magnetic poles in the geologic past

PALEONTOLOGIE Paleontologie is de wetenschap die zich bezighoudt met fossielen.

PALEONTOLOGY the study of ancient life

PALEOWIND An ancient wind, existing in the geologic past, the direction of which can be inferred from patterns of ancient ash falls, orientation of cross-bedding, and growth rates of colonial corals

A prevailing wind direction in an area, inferred from dune structure or the distribution of volcanic ash for one particular time in geologic history.

PALEOZOIC The era of geologic time from the end of the Precambrian (600 million years ago) to the beginning of theMesozoic era (225 million years ago).

PALEOZOICUM

Afbeeldingen van paleozoicum

http://nl.wikipedia.org/wiki/Paleozo%C3%AFcum

Gedetailleerde geologische tijdschaal van de Purdue universiteit, met veel dateringen. De basis Cambrium ligt op 542 miljoen jaar en de grens tussen Paleozoïcum en Mesozoïcum op 252,1 miljoen jaar. Deze tijdschaal geldt nu als representatief voor namen en dateringen.

Eon	Era	Periode	Ouderdom Ma
Fanerozoïcum	Mesozoïcum	Trias	jonger
	Paleozoïcum	Perm	252,2 – 298,9
		Carboon	298,9 – 358,9
		Devoon	358,9 – 419,2
		Siluur	419,2 – 443,4
		Ordovicium	443,4 – 485,4
		Cambrium	485,4 – 541,0
Proterozoïcum	Neoproterozoïcum	Ediacarium	ouder
Indeling van het Paleozoïcum volgens de ICS.^[1]

PALYNOLOGIE : is de geowetenschap die zich bezighoudt met onderzoek gerelateerd aan pollen, sporen en andere plantaardige microfossielen

Stuifmeelkorrels onder een elektronenmicroscoop.

Afbeeldingen van palynologie

PALYNOLOGY http://en.wikipedia.org/wiki/Palynology

PEDIMENTATION PROCES

aggradation: pedimentation process

Three-phase block diagram of pedimentation of an upland in a desert. The process of scarp retreat and planation is accomplished by sheet wash on non-vegetated surfaces, but it cannot begin until a local base level of erosion-deposition is established. Streams dissecting the upland cannot cut below the level created where deposition of alluvium begins as runoff dissipates. The long-term locus of that deposition established the datum for lateral stream-bank and valley-wall recession at higher elevations.

Encyclopædia Britannica, Inc.

PEILBEHEER is de beheersing van het niveau van oppervlaktewater in een polder.

PERIGLACIAAL is een term die betrekking heeft op het klimaat en de kenmerkende processen en verschijnselen die aanwezig zijn in aan landijs grenzend gebied.

periglaciaal milieu : is een omgeving en de daarbij horende omstandigheden van een gebied dat direct aan het landijsgebied grenst, maar waarin door het ijs zelf afgezette sedimenten ontbreken.

PERM

PERMAFROST is een permanent bevroren bodem, waarbij het bovenste laagje in de zomer kan ontdooien.

PERMEABILITEIT is de doorlatendheid van een gesteente met betrekking tot vloeistoffen en gassen. –> zie ook” porosity”

PETM

Zo’n 55,5 miljoen jaar geleden doorstond het Aardse klimaat een ongeziene crisis.

Het atmosfeer-oceaansysteem kende een massale injectie van koolzuurgas. De schatting is dat 1.500 à 4.000 gigaton koolstof vrijkwam in ‘amper’ 15.000 tot 30.000 jaar, een ware ‘carbon burp’.

Het gevolg was een volledige ontregeling van de koolstofcyclus en een snelle opwarming van het globale klimaat. Wat de ware oorzaak is van deze massale injectie, blijft tot op heden een wetenschappelijk mysterie. De mens zat er alvast toen voor niets tussen!

Wat wel zeker is, is dat deze massale injectie een cascade van positieve terugkoppelingsprocessen op gang heeft getrokken met een volledige ontregeling van het klimaatsysteem tot gevolg.

Verhoogde koolzuurgasconcentraties in de oceanen veroorzaakten een extreme verzuring van de oceanen. Dit leidde tot een massaal oplossen van de kalksedimenten op de diepzeebodem; hierdoor kwam extra koolzuurgas vrij in het atmosfeer-oceaansysteem, met een verdere verzuring tot gevolg.

Maar ook in terrestrische systemen versterken de positieve terugkoppelingsprocessen de toename in atmosferische broeikasgasconcentratie.

Deze cascade aan positieve terugkoppelingsprocessen lag aan de basis van een globale opwarming die nog meer dan 60.000 jaar bleef duren nadat de atmosferische koolzuurgasconcentratie was gestabiliseerd.

Er deed zich een globale opwarming voor van 5 tot 9°C. Dit leidde tot een extreme opwarming van de oceanen; in de tropen tot meer dan 30°C, in de Artische oceaan tot ongeveer 17°C.

De thermische gradient tussen evanaar en polen nam sterk af. Hierdoor werd de globale oceaancirculatie sterk verstoord. Het wegduiken van warm polair oceaanwater veroorzaakte bovendien een opwarming van de diepzee (met ongeveer 5°C). Dit gaf mogelijk aanleiding tot een destabilisatie van gashydraten onder de oceaanbodem, weerom met het massaal vrijkomen van koolzuurgas tot gevolg. De positieve terugkoppelingspiraal leek nog steeds niet doorbroken. Door de verstoring van de globale oceaancirculatie werd er ook minder zuurstof de diepzee ingepompt. Een masaal uitsterven van bentische foraminifera (eencelligen met een kalkskelet) was hiervan het gevolg. Op de continenten verschoven de neerslagpatronen. Neerslag nam toe in gematigde en polaire gebieden. Ook landplaten en zoogdieren vertoonden migraties naar hogere breedteliggingen.

Uiteindelijk zullen de Aardse systemen ‘waker schieten’ en via negatieve terugkoppelingsprocessen het herstel inzetten. Het belangrijkste negatieve terugkoppelingsproces is de continentale verwering. Hoe warmer, hoe gemakkelijker dit proces, hoe meer koolzuurgas uit de atmosfeer weggeplukt wordt. Massale kalksteenafzettingen op de zeevloer in het sedimentarchief zijn hiervan het bewijs. Dit herstelproces heeft zo’n 70.000 jaar in beslag genomen.

Dit is het verhaal van de hyperthermische gebeurtenis die het Aardse klimaat gekend heeft zo’n 55,5 miljoen jaar geleden in de vroeg-cenozoïsche broeikaswereld. We kennen deze gebeurtenis als het paleoceen-eoceen thermisch maximum, kortweg PETM. Deze klimaatsverstoring heeft in totaal zo’n 170.000 jaar geduurd.

Bovendien lijkt het er meer en meer op dat de vroeg-cenozoïsche broeikaswereld meerdere van dergelijke hyperthermische gebeurtenissen heeft gekend.

De parallellen met de huidige klimaatcrisis zijn overduidelijk.

Aan het huidige emissietempo van ongeveer 7,5 gigaton koolstof per jaar zal de mens een vergelijkbare hoeveelheid koolzuurgas in de atmosfeer gepompt hebben als bij de aanvang van het PETM in minder dan 500 jaar!

Het kwaad lijkt dan ook al geschied. Er lijkt geen weg terug.

We staan aan het begin van een hyperthermische gebeurtenis, maar nu een die het gevolg is van een drastische antropogene verstoring van het Aardse klimaatsysteem.

Het PETM leert ons dat het heel wat tijd zal vergen alvorens het Aardse klimaatsysteem zich zal herstellen van deze ‘plotse’ massale injectie van koolzuurgas in de atmosfeer. We spreken niet meer over jaren of decennia, maar over tienduizenden tot honderduizenden jaren.

Dat is wat we leren uit vergelijkbare gebeurtenissen uit het geologische verleden. Het wordt dan ook hoog tijd dat we ons neerleggen bij deze ‘unconvenient thruth’.

Dit artikel is geschreven naar aanleiding van het artikel “Globale temperatuur zal zeker met vier graden stijgen” (De Morgen, 29 november 2010).

Extra lectuur:

On the duration of the Paleocene-Eocene thermal maximum (PETM) – Röhl et al. 2007, Geochemistry, Geophysics, Geosystems, vol. 8, nr. 12, doi: 10.1029/2007GC001784
An ocean view of the Early Cenozoic Greenhouse World – Thomas et al. 2006, Oceanography, vol. 19, nr. 4, 94-103

PETROLEUMSYSTEEM Een petroleumsysteem (<– voorbeelden ) is een combinatie van voorkomens van gesteenten met een oorspronkelijk hoog gehalte aan koolwaterstoffen en reservoirgesteenten waarnaar deze koolwaterstoffen kunnen migreren.

PETROLEUM

PETROLOGIE

(Mt )PINATUBO

Mt Pinatubo had de grootste eruptie in de afgelopen 100 jaar.
—> Het magma was niet zo’n probleem hier, —>het was met name de wolk met hete gassen die funest was voor de mensen.

De reden dat Mt Pinatubo zo bekend en belangrijk is, is dat het tot dusver de enige keer is, dat de wetenschap volledig bovenop de eruptie zaten, en alles van het vroegste begin af aan, hebben kunnen registreren.
Overigens, vulkaanerupties zijn erg belangrijk voor het vruchtbaar houden van het land.

Mount Pinatubo is een actieve vulkaan op het Filipijnse eiland Luzon op de grenzen van de provincies Zambales, Bataan en Pampanga. Tot 1991 was de berg onopvallend en ernstig geërodeerd. Wikipedia

Laatste uitbarsting: 1991

http://pubs.usgs.gov/fs/1997/fs113-97/

The cataclysmic eruption 1991

Hoogte: 1.486 m Prominentie: 1.486 m Bergketen: Zambales Mountains

pingo

Een pingo is een inheemse (Eskimo) naam voor vorstbult of -heuvel in arctische gebieden; een ronde bultvormige heuvel met een diameter van enkele tientallen tot honderden meters, waarvan het inwendige bestaat uit een lensvormige massa ijs.

–> Een pingo is een heuvel die ontstaan is doordat een ondergrondse ijslens de bodem heeft opgedrukt. Zo’n heuvel kan wel zestig meter hoog worden en een diameter hebben van driehonderd meter. Als het ijs smelt ontstaat een pingoruïne, die de vorm van een krater heeft.

Pingo bij de Mackenziedelta in Noord-Canada. Deze pingo is zo’n vijftig meter hoog. Bron Berendesen, http://www.geo.uu.nl/fg/berendsen/photography/alaska

Tegenwoordig zijn nog pingo’s te vinden in koude gebieden als Alaska, Canada, Groenland en Siberië.

PINGORUINE (collapsed pingo)

In de laatste IJstijd, het Weichselien, kwamen PINGO- heuvels ook in Nederland voor. Het Weichselien duurde van 115.000 tot 10.000 jaar voor heden. Pingo’s kwamen in Nederland voor vanaf 13.000 jaar geleden, dus in de laatste fase van de ijstijd, toen het extreem koud was in ons land. Pingoruïnes vinden we voornamelijk terug in het noorden en oosten van ons land.

Pingoruïnes bij Duurswoude. Foto Paul Paris

Pingoruïnes zijn de overblijfselen van een pingo als het ijs in de ondergrond smelt. Er ontstaat dan een ringvormige krater die wordt opgevuld met smeltwater. Dit meertje kan vervolgens in een warmere tijd weer opgevuld worden met organisch materiaal als gevolg van plantengroei. In de loop der tijd vormt zich uit dit organisch materiaal veen. Later is dat veen er door de mens uit gehaald om te gebruiken als brandstof. Hierdoor werd de vorm van de pingo’s weer zichtbaar als ronde meertjes in het landschap. In Nederland vinden we pingoruïnes voornamelijk in het noorden en het oosten van het land. Het Uddelermeer op de Veluwe is een goed voorbeeld van een pingoruïne.

http://www.geologievannederland.nl/landschap/landschapsvormen/pingoruine

http://www.joostdevree.nl/shtmls/pingo.shtml

http://www.kennislink.nl/publicaties/restanten-van-overmaatse-ijsblokjes

PITON DE LA FOURNAISE vulcan

De Piton de la Fournaise is een vulkaan op het eiland Réunion. Deze actieve schildvulkaan is één van de actiefste vulkanen op aarde: sinds 1640 zijn er 153 geregistreerde uitbarstingen geweest. Wikipedia

Hoogte: 2.632 m

(Webcam ) France : Réunion : PITON DE LA FOURNAISE – FournaiseInfo – IPGP –

http://earthquake-report.com/2011/11/15/world-volcanoes-webcam-page/

PLAATTEKTONIEK

De korst van de aarde bestaat uit verschillende stukken die ten opzichte van elkaar bewegen: de ‘platen’.

De verschillende platen bewegen ten opzichte van elkaar en dat kan op drie manieren: uit elkaar, langs elkaar en tegen elkaar.

aardb in nl blokjes

← Plaattektoniek

Plastische deformatie

(Door Leon van den Berg)

Als je wil verklaren waarom iets zich op een bepaald manier gedraagt, bijvoorbeeld waarom het verandert van vorm, van eigenschap, dan dien je het mechanisme te achterhalen dat bij dat gedrag behoort. Dan kan je de invloed van de betrokken parameters beter begrijpen en je kunt er ook wat aan rekenen. Denk bijvoorbeeld aan wolken: de verplaatsing van wolken kan verklaard worden door wind, maar ook door condensatie aan de ene kant en verdamping aan de andere kant van de wolk. Soms zie je in de bergen dat een wolk blijft “kleven” aan een top terwijl je weet dat het daarboven hard waait. In dat geval compenseert het ene mechanisme precies het andere mechanisme.

Gesteente kan breken, het kan, als het heet genoeg wordt, vloeien (lava), het kan zich ook plastisch gedragen.

Dit plastisch gedrag, ook wel plastic behavior, creep (kruip) of ductile behaviour genoemd, is mogelijk als de temperatuur en druk hoog genoeg zijn én de deformatie langzaam genoeg gaat.

Plastisch gedrag kan verklaard worden de verschillende deformatie-mechanismen die daarbij een rol spelen.

Een eeuw geleden zagen geologen al met het blote oog aan stylolieten en aders dat drukoplossing daarbij een rol speelde, waarbij moleculen op de ene plaats oplossen en elders neerslaan.

Rond de jaren 30 van de vorige eeuw ontdekte men dat ook het verplaatsen van dislocaties (‘fouten’) in het kristalrooster een grote rol bij de plastische deformatie spelen.

In feite waren ze al eerder voorspeld, maar zolang de elektronenmicroscoop niet was uitgevonden kon het niet aangetoond worden.
Rond de 50er jaren ontdekte men de dislocation glide en wat later ook de dislocation climb, waarop de steady-state creep gebaseerd was.

Daarna kwamen een paar mechanismes gebaseerd op diffusie zoals de Coble creep uit 1963 waarbij diffusie van atomen langs korrelranden optreedt en de Nabarro-Herring creep uit 1967, waarbij diffusie van atomen door het kristal rooster plaats vindt.

Weer later herkenden de geologen ook nog andere mechanismes zoals dynamische rekristallisatie waarbij een kristal opbreekt in een heleboel kleine kristallen (mylonieten) en superplasticiteit, die op kan treden als de temperatuur ongeveer de helft van de smelttemperatuur wordt.

recrystallisatie,

bron: http://maps.unomaha.edu/maher/GEOL3300/week9/microstructures.html

Enfin, wat we hier uit kunnen concluderen is dat als we één mechanisme gevonden hebben dat niet betekent dat het bestaan van andere mechanismes onwaarschijnlijker zijn geworden.

PLAYA –> ( Spanish: shore or beach) , also called pan, flat, or dry lake, flat-bottom depression found in interior desert basins and adjacent to coasts within arid and semiarid regions, periodically covered by water that slowly filtrates into the ground water system or evaporates into the atmosphere, causing the deposition of salt, sand, and mud along the bottom and around the edges of the depression.

mallee

A salt pan depression in Mallee, Victoria, Australia. The region is named for the “mallee,” a scrubby species of eucalyptus.Copyright Hans & Judy Beste/Ardea London

PLAYA MEER Een playa meer is een ondiepe, brakke of zoute binnenzee in een droog klimaat.

PLIOCEEN

http://nl.wikipedia.org/wiki/Plioceen

Afbeeldingen van plioceen

Systeem Periode	Serie Tijdvak	Etage Tijdsnede	Ouderdom (Ma)
Kwartair	Pleistoceen	Gelasien	jonger
Neogeen	Plioceen	Piacenzien	2,588–3,600
	Plioceen	Zanclien	3,600–5,333
	Mioceen	Messinien	5,333–7,246
		Tortonien	7,246–11,62
		Serravallien	11,62–13,82
		Langhien	13,82–15,97
		Burdigalien	15,97–20,44
		Aquitanien	20,44–23,03
Paleogeen	Oligoceen	Chattien	ouder
Indeling van het Neogeen volgens de ICS.^[1]

De wereld van het Plioceen

http://www.geologievannederland.nl/tijd/reconstructies-tijdvakken/plioceen

Plucking
When ice comes in contact with a rock, the friction involved generates a certain amount of heat. The ice of the glacier melts but quickly re-freezes around the rock. As the glacier moves on it literally ‘plucks’ the rock out of the valley floor or sides and carries it along embedded in the ice of the glacier.

http://cgz.e2bn.net/e2bn/leas/c99/schools/cgz/accounts/staff/rchambers/GeoBytes/AS%20A2/A2/Glaciation.Web/Glaciation_photographs/Roche.mout.plucking.jpg

PODZOL Een podzolbodem is een duidelijk uitkomende bodem op zandgronden met een duidelijke lichtgrijze uitspoelingslaag gelegen op een bruine inspoelingslaag.

Klik hier voor een overzicht van geologische begrippen.

POLLEN : of stuifmeel is een doorgaans geel poeder dat bij zaadplanten in de helmknop van de meeldraden wordt gevormd en dat op bloemstampers moet worden overgebracht om tot bevruchting te komen.

A piece of Domenican amber 15 to 20 million years old, contains a perfectly-preserved bee + fossilized orchid pollen , within it

POPOCATEPETL

De Volcán Popocatépetl is een actieve vulkaan en met 5426 meter hoogte de op een na hoogste berg van Mexico. De hoogste berg is de Piek van Orizaba. Popocatépetl is het Nahuatl woord voor “Rokende Berg”. Wikipedia

Hoogte: 5.426 m Laatste uitbarsting: 2013 Eerste beklimming: 1519 E erste beklimmer: Diego de Ordás Prominentie: 3.020 m

Popocatepetl from Amecameca (looking south-east

(webcams ) Mexico : POPOCATEPETL – Altzomoni – Tianguismanalco – Tlamacas – Tochimilco – Satellite –

http://earthquake-report.com/2011/11/15/world-volcanoes-webcam-page/

POROSITY & PERMEABILITY (HYDROLOGIC PROPERTIES ) :

The properties of rocks that allow the storage and transmission of water are known as the hydrologic properties of rocks – Porosity and Permeability.

Material that contains voids or openings is said to be porous. This property is called Porosity. Rocks have openings of different types. The presence and type of openings depend largely upon the characteristics of rocks (this is the reason why Geology is so important in understanding groundwater).

Porosity is an indicator of how much groundwater the rock will store.

Permeability is the interconnectivity of the pore spaces within a rock which controls the flow of groundwater through it. Any porous rock will only store groundwater but it is the permeability that actually makes the water available to us.

Porosity and Permeability may be termed as Primary (formed during formation of the rock) or Secondary (formed after the formation of the rock).

6 schematics showing interstices or voids in rocks

The amount of water that can be stored in any rock depends upon the porosity of that rock. Porosity is expressed quantitatively as the percentage of the total volume of the rock that is occupied by the interstices. When all the interstices in a rock are filled with water the rock is said to be saturated. The amount of water that a saturated rock will yield to the pull of gravity is known as the specific yield. Although the amount of water a rock contains is determined by its porosity, the amount of water a rock will yield to wells is determined by its permeability. The permeability is its ability to transmit water under a hydraulic gradient; it is measured by the rate at which a rock will transmit water through a given cross section under a given loss of head per unit of distance. Some beds of clay or shale may have a high porosity, but because the pores or openings are small and poorly connected they transmit little or no water and may be regarded as virtually impermeable. Rocks differ greatly in their degree of permeability according to the number, size, and interconnection of their interstices.

POROSITEIT : is het volume aan open ruimten tussen gesteentedeeltjes.

POROSITY :

http://wisconsingeologicalsurvey.org/porosity_density/about_porosity_density.htm

Sandstone—porosity Crystalline rock—porosity

diagram showing relatively large pore spaces between mineral grains of sandstone diagram showing very small pore spaces between mineral grains of crystalline rock

What is porosity?

Porosity is the percentage of void space in a rock. It is defined as the ratio of the volume of the voids or pore space divided by the total volume. It is written as either a decimal fraction between 0 and 1 or as a percentage. For most rocks, porosity varies from less than 1% to 40%.

The porosity of a rock depends on many factors, including the rock type and how the grains of a rock are arranged. For example, crystalline rock such as granite has a very low porosity (<1%) since the only pore spaces are the tiny, long, thin cracks between the individual mineral grains. Sandstones, typically, have much higher porosities (10–35%) because the individual sand or mineral grains don’t fit together closely, allowing larger pore spaces.Go to: Details on sample preparation and porosity measurement

http://en.wikipedia.org/wiki/Porosity

Types of geologic porosities

Primary porosity: The main or original porosity system in a rock or unconfined alluvial deposit.
Secondary porosity: A subsequent or separate porosity system in a rock, often enhancing overall porosity of a rock. This can be a result of chemical leaching of minerals or the generation of a fracture system. This can replace the primary porosity or coexist with it (see dual porosity below).
Fracture porosity: This is porosity associated with a fracture system or faulting. This can create secondary porosity in rocks that otherwise would not be reservoirs for hydrocarbons due to their primary porosity being destroyed (for example due to depth of burial) or of a rock type not normally considered a reservoir (for example igneous intrusions or metasediments).
Vuggy porosity: This is secondary porosity generated by dissolution of large features (such as macrofossils) in carbonate rocks leaving large holes, vugs, or even caves.
Effective porosity (also called open porosity): Refers to the fraction of the total volume in which fluid flow is effectively taking place and includes caternary and dead-end (as these pores cannot be flushed, but they can cause fluid movement by release of pressure like gas expansion^[3]) pores and excludes closed pores (or non-connected cavities). This is very important for groundwater and petroleum flow, as well as for solute transport.
Ineffective porosity (also called closed porosity): Refers to the fraction of the total volume in which fluids or gases are present but in which fluid flow can not effectively take place and includes the closed pores. Understanding the morphology of the porosity is thus very important for groundwater and petroleum flow.
Dual porosity: Refers to the conceptual idea that there are two overlapping reservoirs which interact. In fractured rock aquifers, the rock mass and fractures are often simulated as being two overlapping but distinct bodies. Delayed yield, and leaky aquifer flow solutions are both mathematically similar solutions to that obtained for dual porosity; in all three cases water comes from two mathematically different reservoirs (whether or not they are physically different).
Macro porosity: Refers to pores greater than 50 nm in diameter. Flow through macropores is described by bulk diffusion.
Meso porosity: Refers to pores greater than 2 nm and less than 50 nm in diameter. Flow through mesopores is described by Knudsen diffusion.
Micro porosity: Refers to pores smaller than 2 nm in diameter. Movement in micropores is by activated diffusion.

POROSITY IN ROCK

Afbeeldingen van porosity in rock

Consolidated rocks (e.g. sandstone, shale, granite or limestone) potentially have more complex “dual” porosities, as compared with alluvial sediment. This can be split into connected and unconnected porosity. Connected porosity is more easily measured through the volume of gas or liquid that can flow into the rock, whereas fluids cannot access unconnected pores.

Porosity is the ratio of pore volume to its total volume.

Porosity is controlled by: rock type, grain size, pore distribution, cementation, diagenetic history and composition. Rocks normally decrease in porosity with age and depth of burial. Tertiary age Gulf Coast sandstones are in general more porous than Cambrian age sandstones. There are exceptions to this rule, usually because of the depth of burial and thermal history.

POTKLEI

Potklei is zware, donkergekleurde klei gevormd als opvulling van subglacialetunneldalen.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Potklei


Gestuwde potklei met warvengelaagdheid – Roden (Dr.).	Potklei, door ijsstuwing verbrokkeld – Kreupelstraat, Groningen.

http://www.kijkeensomlaag.nl/cms/index.php?option=com_content&view=article&id=293&Itemid=386

Aan het Oosteinde in Roden ligt de potklei nagenoeg aan de oppervlakte.

De doorlaatbaarheid voor regenwater is vrijwel nihil.

http://www.kijkeensomlaag.nl/cms/index.php?option=com_content&view=article&id=76:glinsterzand-en-zwarte-klei-&catid=37&Itemid=172

POSIDONIA SCHALIE

is een laag kleisteen met een hoog gehalte aan organische stof welke gedurende de Jura is gesedimenteerd en die het moedergesteente van de aardolie is in Nederland.

PRECAMBRIUM

http://nl.wikipedia.org/wiki/Precambrium

Afbeeldingen van precambrium

http://www.geologievannederland.nl/tijd/reconstructies-tijdvakken/precambrium

De wereld van het Precambrium

Eon	Era	Tijd geleden Ma
	Fanerozoïcum	Cenozoïcum	66 – 0
		Mesozoïcum	252 – 66
		Paleozoïcum	541 – 252
“Precambrium“	Proterozoïcum	Neoproterozoïcum	1000 – 541
		Mesoproterozoïcum	1600 – 1000
		Paleoproterozoïcum	2500 – 1600
	Archeïcum	Neoarcheïcum	2800 – 2500
		Mesoarcheïcum	3200 – 2800
		Paleoarcheïcum	3600 – 3200
		Eoarcheïcum	4000 – 3600
	Hadeïcum		~4600 – 4000
De geologische tijdschaal volgens de ICS.^[1]

PREHISTORIE

Prehistorie

http://nl.wikipedia.org/wiki/Prehistorie

Afbeeldingen van prehistorie

**Drieperiodensysteem**
Holo- ceen	Historische Tijd
	La Tène-periode		Proto- historie
	Hallstatt-periode
	IJzertijd
	Laat
	Midden
	Vroeg
	Bronstijd
	Neolithicum	Kopertijd
		Laat	Pre- historie
		Midden
		Vroeg
	Mesoli- thicum of Epipaleo- lithicum	Laat
		Midden
		Vroeg
Pleisto- ceen	Paleo- lithicum	Laat
		Midden
		Vroeg
	Steentijd

PRIMAIR—>Paleozoicum

http://nl.wikipedia.org/wiki/Geologische_tijdschaal

Geologen als John Phillips en Charles Lyell vestigden een indeling in vier grote eenheden: het oude Primair (tegenwoordig Paleozoïcum), het jongere Secundair (tegenwoordig Mesozoïcum), het nog jongere Tertiair (tegenwoordig verdeeld in Paleogeen en Neogeen) en het jongste Kwartair. De eerste twee eenheden worden tegenwoordig era’s genoemd, de laatste twee vormen samen de era Kenozoïcum. Deze drie era’s vormen samen het eon Fanerozoïcum. Dankzij radiometrische datering is gebleken dat het Fanerozoïcum nog geen tiende deel van de totale Aardse geschiedenis vormt. Gesteentelagen ouder dan het Fanerozoïcum zijn ontstaan in de eonen Archeïcum en Proterozoïcum. De tijd voor de vorming van de oudst bekende gesteenten op Aarde wordt wel het Hadeïcum genoemd.

PROCARYOOT –> Bacteria –> Stromatolieten

Afbeeldingen van prokaryotic fossil

PROGLACIAAL Proglaciaal is de geografische aanduiding voor een gebied gelegen vóór het ijsfront.

PROTOZOA

—-> ( zie ook) Foraminifera

Coloured scanning electron micrograph (SEM) of the fossilised shell (test) of a foraminiferan. Foraminifera are single-celled marine protozoa that construct and inhabit a calcium carbonate shell composed of several chambers. This fossil was found in chalk laid down in the Cretaceous period, between 142 and 65 million years ago, at Rochester, Kent, UK.

Photograph:The remains of a protozoan that lived long ago are preserved in rock as a fossil.

The remains of a protozoan that lived long ago are preserved in rock as a fossil.

Protozoans (Photograph by Parvinder Sethi) The protozoan shown here is common in late Paleozoic rocks.

They belong to a group of organisms called protists, which are neither plants nor animals. Most protozoans are microscopic. Amoebas and paramecia are two well known types of protozoan.

Meer afbeeldingen

Protozoa of protozoën zijn een restgroep van eencellige, eukaryotische micro-organismen, die niet behoren tot de planten, schimmels, dieren en Chromista. Protozoa worden in vier groepen verdeeld; volgens de manier waarop ze zich voortbewegen: Wikipedia

Stam // Lagere taxa: Sarcodina

PROTOZOICUM

Het geologisch tijdperk Proterozoïcum is een van de eonen waarin de geologische tijdschaal is ingedeeld. Het Proterozoïcum beslaat de tijdspanne van 2500 tot ongeveer 541 miljoen jaar geleden. Wikipedia

Afbeeldingen van proterozoicum

Filed under evodisku PQ, GEOLOGIE Tagged with Geologie, inhoudstabel evodisku WP

Geologie trefwoord M

december 21, 2013 3 reacties

INHOUD G → zie onder Geologie

Magma A melt, generally containing suspended crystals and other volatiles, formed by total or partial melting of solid mantle or crustal material.

Magma 25 keer sneller aan aardoppervlak dan gedacht

04 januari 2010 oCaroline Kraaijvanger 4

GEOLOGIE

Hoelang duurt het voordat magma het aardoppervlak bereikt en als lava uit de vulkaan stroomt?

Niet zolang als altijd werd gedacht. Uit onderzoek blijkt dat de stromen met vloeibaar gesteente 25 keer zo snel aan het aardoppervlak komen. En dat zet alle vulkaanmodellen op zijn kop.

In 2001 werd het idee geboren om een enorme centrifuge te bouwen. In deze centrifuge moesten de temperatuur en druk in het binnenste van de aarde worden nagebootst. De invloed van deze krachten konden zo beter in kaart worden gebracht. Onderzoeker Max Schmidt gebruikte de centrifuge om de omstandigheden in de asthenosfeer te onderzoeken. In deze laag bevindt zich het gesmolten gesteente dat de vulkanen moet voeden.

De onderzoekers bootsten het transport van de gesmolten gesteenten na waarbij basaltisch glas uit de oceaan als gesteente diende. De bovenste aardmantel bestaat voor tweederde uit het mineraal olivijn. Hier maakten de onderzoekers een vorm van waar het gesteente doorheen kon bewegen. Vervolgens werd alles opgewarmd tot zo’n 1300 graden en werd er flinke druk uitgeoefend (één gigapascal). Zo konden de onderzoekers de snelheid waarmee de massa bewoog, vaststellen. De gesmolten gesteenten bleken niet, zoals James Connolly ooit beweerde, honderdduizenden jaren nodig te hebben om van zo’n 120 kilometer diepte te komen. Het ging slechts om enkele duizenden jaren. “Als een vulkaan vandaag uitbarst, is het magma niet in de ijstijd, maar in de tijd van de farao’s of omstreeks de geboorte van Christus gevormd,” vertelt Schmidt.

Uit de resultaten blijkt ook dat de krachten die magma aan het aardoppervlak brengen van veel dieper komen. Overigens past de grotere snelheid waarmee gesmolten gesteente omhoog komt, prima bij wat we al wel wisten. Vulkanen zijn immers slechts enkele duizenden jaren actief

Bronmateriaal:
“Geosciences: Melt Rises to Earth’s Surface Up to 25 Times Faster Than Previously Assumed” – Sciencedaily.com

Magnitude is de maat voor de energie die bij een aardbeving vrijkomt, uitgedrukt in een cijfer op de Schaal van Richter.Zie ook:Intensiteit

MAKANA RIDGE

http://en.wikipedia.org/wiki/Makana

Mantle

The layer beneath the crust, but above the core in the interior of the Earth. It’s composition is broadly that of ultrabasic rocks.In the mantle, temperatures range between 500Â°C-900Â°C at the upper boundary with the crust to over 4,000Â°C at the boundary with the core. Although the higher temperatures far exceed the melting points of the mantle rocks at the surface (about 1200Â°C for representative peridotite), the mantle is almost exclusively solid. The enormous lithostatic pressure exerted on the mantle prevents melting, because the temperature at which melting begins (the solidus) increases with pressure. The internal structure of the earth

Mare Area of dark basaltic lava on the Moon (pl. Maria).

Marien heeft betrekking op de zee, komt voor bij of in de zee, wordt gevormd door of in de zee.

Zie ook:Marien milieu : Een marien milieu is een omgeving die in open verbinding staat met de zee.

Marine Isotope Stages (MIS) is een systematiek voor de stratigrafische indeling van het Kwartair en Neogeen, gebaseerd op de relatieve hoeveelheid mariene zuurstofisotopen O16 in kalkschalige organismen.

MATRIX

MATRIX green_river_gar003-crop

Matrix limestone with quartz 148095-050-C3357F65

http://en.wikipedia.org/wiki/Matrix_(geology)

°http://nl.wikipedia.org/wiki/Matrix_(geologie)

MEANDER

Een meanderende rivier is een in grote kronkels voortstromende rivier die langzaam en geleidelijk van plaats verandert door erosie aan de buitenbochten en sedimentatie aan de binnenbochten.

Zie ook: Anastomoserende rivier Verwilderde rivier

Een meetnet is een stelsel van samenhangende meetstations, meet- en/of bemonsteringspunten.Zie ook:Grondwatermeetnet

Melange

A melange is formed in the accretionary wedge as sediment and oceanic crust is scraped off the descending plate in a subduction zone. The melange comprises a strongly brecciated unit with large blocks of pre-existing rocks in a deformed fine grained matrix. Olistostromes are similar units but have a gravity sliding origin rather than a tectonic one. For a melange to be described as such it must be of mapable size, contain ‘exotic’ clasts (i.e. not derived from immediately adjacent units) and be matrix supported. A melange may also form from vertical (gravity-driven) movements within a sediment pile (diapirism). The term melange is derived from French, meaning mixture.

Image Courtesy of Marli Miller, University of Oregon
Caption: Photo of melange. A melange is a mappable body of rock that includes fragments and blocks of all sizes, embedded in a generally sheared matrix.

Member A division of a formation, generally of distinct lithologic character and of only local extent.

Het Mesolithicum is een archeologische periode, Midden Steentijd die duurde van ± 8.000 tot 4.000 jaar voor Christus.–> Zie ook:Bronstijd IJzertijd Neolithicum Paleolithicum Romeinse Tijd

Mesozoic Era comprising the Triassic, Jurassic and Cretaceous, spanning 245-65Ma.

MESOZOICUM

Afbeeldingen van mesozoicum

http://nl.wikipedia.org/wiki/Mesozo%C3%AFcum

Eon	Era	Periode	Subperiode	Ouderdom Ma
Fanerozoïcum	Cenozoïcum	Paleogeen	Paleoceen	jonger
	Mesozoïcum	Krijt	Laat	66,0 – 100,5
		Krijt	Vroeg	100,5 – 145,0
		Jura	Laat	145,0 – 163,5
			Midden	163,5 – 174,1
			Vroeg	174,1 – 201,3
		Trias	Laat	201,3 – ~235
			Midden	~235 – 247,2
			Vroeg	247,2 – 252,2
	Paleozoïcum	Perm	Lopingien	ouder
Indeling van het Mesozoïcum volgens de ICS.^[1]

http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Mesozo%C3%AFcum

De middentijd van de aardgeschiedenis, –> het Mesozoicum, duurde ongeveer 185 miljoen jaar. Catastrofen markeren zowel het begin als het einde van deze periode.

Nederland was tijdens het Mesozoïcum langere tijd door de zee bedekt. Vooral Laat-Mesozoïsche gesteenten komen in onze ondergrond veel voor. Alleen in Zuid-Limburg en in het uiterste oosten van ons land komen deze aan de oppervlakte. Door opheffing en erosie zijn de oudere Mesozoïsche gesteenten grotendeels verdwenen. Hoewel veel beter bekend dan het Paleozoïcum blijft ook het beeld van de Mesozoïsche geschiedenis van ons land nog fragmentarisch.

Metamorfe mineralen zijn zware mineralen, hoofdzakelijk afkomstig van metamorfe gesteenten; –> deze mineralen zijn stauroliet, andalusiet, sillimaliet en distheen.

Metamorphism Metamorphosis require heat, pressure and time and is an extension of lithification, but it can occur on any rocks type (including metamorphic rocks). There is a continuum of type from heat dominated (marble) to pressure dominated (blueschist). Metamorphism is ranked in terms of a grade. A high grade metamorphic rock is a gneiss, which has undergone intense heat and pressure. It is important to note metamorphism occurs in the solid state – there is no melting. If the rock starts to melt it is called a migmatite (Mixed IGneous and metamorphic rock).

Metamorphic Petrology

°

METEORITES METEORIETEN EN ASTEROIDEN → meteorieten inslag <–DOC

Impact craters :

http://www.passc.net/EarthImpactDatabase/gossesbluff.html

Micrite Micro-crystalline carbonate mud.

Microfossielen: evolutie onder de microscoop

Jente Ottenburghs 24 juli 2014

microfossielen

Op de oceaanbodem ligt een schat aan microfossielen. Deze microscopische organismen bieden de ideale gelegenheid om de geheimen van de evolutie te ontrafelen.

Wanneer evolutiebiologen het hebben over overgangsfossielen, dan denkt men meteen aan vondsten zoals Archeopteryx of Tiktaalik. Minder bekend zijn microfossielen van organismen zoals foraminiferen, radiolariën en diatomeeën. Miljarden van deze fossielen bedekken de bodem van de oceanen. Hun dichtheid kan oplopen tot een miljoen individuen per vierkante meter. Een typische bemonstering in de tropen levert 60 tot 70 soorten op. In sommige groepen, zoals de foraminiferen, zijn er al meer dan 60.000 soorten beschreven.

Tiktaalik: dit geslacht wordt door wetenschappers gezien als zogenaamde missing link tussen de vissen en de gewervelde landdieren.

Evolutie
Deze fossielen zijn ideaal voor evolutionaire studies. Een sedimentboring van de oceaanbodem levert een continue reeks fossielen op die soms miljoenen jaren overbruggen zonder onderbrekingen. Deze boorkernen kunnen gedateerd worden met moderne technieken, zoals stabiele isotopen of magnetische stratigrafie. Op deze manier beschikken wetenschappers over een unieke kijk in het verleden. Microfossielen bewijzen ook hun nut buiten de evolutietheorie. Heel wat paleontologen werken voor oliemaatschappijen en helpen met het dateren van de aardlagen waarin geboord wordt. Paleontologen kunnen gemakkelijk de leeftijd van een laag bepalen door middel van de aanwezige microfossielen.Evolutie verantwoordelijk is voor de diversiteit aan leven op onze planeet. Twee processen spelen hierin een cruciale rol: anagenese en cladogenese. Anagenese beschrijft het proces waarbij een populatie als geheel evolueert over de tijd, bijvoorbeeld door een toename in grootte. Cladogenese is een vorm van evolutionaire splitsing waarbij één soort opgesplitst wordt in meerdere soorten. Dit is een cruciaal voor de vorming van nieuwe soorten. Twee groep microfossielen die deze processen prachtig illustreren zijn de foraminiferen en de radiolariën.

Radiolariën (stralendiertjes) zijn haast niet met het blote oog te zien en hebben een groote van 0,03 tot 2 millimeter. Onder de microscoop onthullen zij hun bijzondere vormen.

Radiolariën en foraminiferen
In bodemlagen uit het Eoceen (50 miljoen jaar geleden) vinden we sponsachtige, ronde radiolariën die Lithocyclia ocellus gedoopt werden. Door deze balvormige fossielen te volgen doorheen de miljoenen jaren sediment, kan men zien dat deze organismen gradueel hun sponsachtige karakter verliezen en vier armen ontwikkelen. In dit stadium luistert het fossiel naar de naam L. aristotelis. Daarnaast blijft de morfologie veranderen. Eerst zien we drie armen ontstaan (L. angusta) en later reduceren twee armen tot een spoelachtige vorm. Deze verandering is zo extreem dat paleontologen de fossielen in een nieuw genus onderbrengen: Cannartus. Dit genus splitst vervolgens in verschillende evolutionaire lijnen.Recent publiceerden Paul Pearson (Cardiff University) en Thomas Ezard (University of Southampton) een studie over de evolutionaire geschiedenis van het genus turborotalia. Deze groep organismen leefde van 45 tot 34 miljoen jaar geleden. Pearson en Ezard bekeken meer dan 200 individuele fossielen en verdeelden deze over verschillende morfologische groepen (zogenaamde morphospace) per bodemlaag. Gedurende 11 miljoen jaar was er slechts één morfologische groep per bodemlaag aanwezig, tot zo’n 35 miljoen jaar geleden Toen werden er plots twee groepen gevonden. Een mooi voorbeeld van anagenese en cladogenese in het fossiele bestand.

Het raadsel van de ontbrekende fossielen

Fossielen worden voortdurend aangehaald als bewijs voor de evolutietheorie. Maar in de ogen van Charles Darwin vormden ze…

Oudste tunnels van wormen ontdekt

Paleontologen hebben fossielen van tunnels, gemaakt door wormen, ontdekt. Het is het oudste voorbeeld van dieren die aan…

Bronmateriaal:
Pearson, N.P. & Ezard, T.H.G. (2013) Evolution and speciation in the Eocene planktonic foraminifer Turborotalia. Paleobiology, 40(1): 130-143.

Protero, D.R. (2007) Evolution: What the Fossils Say and Why It Matters. Colombia University Press, New York.

°

Migratie is de ondergrondse verplaatsing van vloeistoffen en gassen onder invloed van geologische processen.

°

Een milieu is de verzameling van alle omgevende invloeden of krachten die op een plaats aanwezig zijn en die het karakter van een sediment bepalen.

Een mineraal is een onder normale temperatuur en druk voorkomend chemisch element of verbinding, herkenbaar op grond van diverse macroscopische, microscopische, chemische en fysische eigenschappen. —> Zie ook:Metamorfe mineralen Zware mineralen

Mineral A naturally occurring homogeneous solid with a highly ordered lattice and of a defined chemical composition. MINERALEN →

Mineralogy

Mineraalwater is microbiologisch heilzaam water uit ondergrondse aquifers afgetapt via natuurlijke of geboorde bronnen. Het water dient te voldoen aan de Europese richtlijn voor natuurlijk mineraalwater.

MOAB :

GEOLOGY OF THE MOAB REGION Introduction – National Park … pdf

http://www.nature.nps.gov/geology/education/…/moab.pdf‎

door A Foos – ‎1999 – ‎Verwante artikelen

GEOLOGY OF THE MOAB REGION. (Arches, Dead Horse Point and Canyonlands).

http://www.utahmountainbiking.com/goodies/geol-moab.htm

The Geologic History of Moab & Utah

<Pennsylvanian Period:

Deposition of the Paradox Formation salt. During the Pennsylvanian Period (320-285 million years ago), much of Utah was covered by ocean. A small arm of the Ancestral Rockies penetrated into Utah from the east, north of the Moab area. Extending south from the tip of these highlands was an area that was occasionally submerged, occasionally “high and dry.” The Moab region was a gigantic deep “sinkhole,” called the Paradox Basin.

From time to time, the Paradox Basin would be flooded with ocean water as sea levels rose (or the land bridge subsided). A layer of limestone would form in this new ocean bay. Then the Paradox Basin would be cut off from the ocean and would dry out, leaving evaporated salts, capped with shale. Multiple such cycles occurred over millions of years, leaving over 1000 feet of salt. No rock of the Pennsylvanian Period is exposed at the surface in the Moab area, but the shape of the land has been affected by the Paradox Formation salt (more on this later).

Potash (a salt of potassium) is mined from Paradox Formation deposits deep under the Colorado River

<Permian Period:

Canyonlands and Monument Valley strata. The Ancestral Rockies continued to erode during the Permian Period (285-245 million years ago), and were essentially gone by the Triassic Period. In the Permian, the Paradox Basin had completely filled, and the Moab area was a region of near-ocean dunes (the ocean lay to the west). During this time, sandstone was deposited in southeast Utah, such as the DeChelly sandstone that forms the spires of Monument Valley, the Cutler formation sandstone that forms the needles and arches of Canyonlands, and the White Rim and Organ Rock sandstone of Canyonlands. (No rock of the Permian Period is seen in the Moab valley.)

<Triassic Period:

Muddy floodplains give way to sand dunes. By the Triassic Period (245-205 million years ago), the Ancestral Rockies were eroded away. The southeast corner of the state was a large flat floodplain, with the seashore moving back and forth over huge mudflats. The Moenkopi formation, then the Chinle formation, were formed of layers of mud, with occasional layers of harder sandstone.

EarlyTriassic

A short distance northeast of the Moab valley, the Moenkopi and Chinle formation shales and sandstones (from the early Triassic) form terraced skirts around the Wingate sandstone spires in the Castle valley

In the later Triassic, the sea retreated to the west, and the area again became a giant desert (similar to today’s Sahara). The Wingate sandstone was deposited by these sand dunes, then the harder Kayenta on top of it. Wingate sandstone forms the high cliffs west of Moab, and the spires of Castle Valley, visible from the Porcupine Rim trail.

<Jurassic Period:

The rising of western Utah changes Moab from sand dunes to river floodplain. The Jurassic Period (205-140 million years ago) started with the southern part of Utah covered by deep sand dunes. This formed the famous Navajo sandstone, seen on the Slickrock trail and at the top of the Moab Rim and Poison Spider Mesa trail

Because of the salt-dome anticline , the Navajo sandstone lies at different levels on either side of the Moab Valley. On the west, for example at the top of the Moab Rim, it’s high on top of the cliffs.

On the east at Slickrock, it’s just above the valley floor.

—> “skirts” of the cliffs are Chinle formation shales and sandstones. The tall cliffs are Wingate sandstone. Note the rim of hard Kayenta sandstone that protects the cliffs .Afbeeldingen van gemini bridges trail moab

Kayenta sandstone has a denser matrix between the grains of sand, so it resists erosion. The Kayenta is a ledge-former, making it a good way to get to the top of the Moab Rim. Once the Kayenta erodes away, the underlying Wingate crumbles quickly.

This picture shows the formations which are seen throughout the southwest . The Navajo sandstone at the top of this picture is all eroded away at Copper Point, but the very top of the point is Kayenta sandstone , while the main cliff is Wingate sandstone. The Chinle shale formation is much thicker Except for being colored purple near Copper Point, the Moenkopi looks just the same.

Cliffs in Canyonlands along Utah 211 showing Wingate Sandstone capped by Kayenta Formation

On top of the Navajo is the orange Entrada sandstone, fine-grained and an excellent arch former. Entrada is seen at Bartlett Wash and Tusher Canyon. It forms the arches in Arches National Park, just north of Moab.

Utah Geological Survey » Entrada Sandstone geology.utah.gov/blog/?tag=entrada–sandston21 aug. 2013 – Variations in the Entrada’s appearance across the state are due to differences … Afbeeldingen van orange Entrada sandstone

The Middle Jurassic Entrada Sandstone in Northeastern Arizona …nmgs.nmt.edu/publications/…/54_p0303_p0308.pdf‎

door RB O’SULLIVAN – ‎Geciteerd door 1 – ‎Verwante artikelen

In northeastern Arizona the Entrada Sandstone is about 30 m thick and consists of upper and … orange or yellowish gray, consist of fine to medium, poorly sorted.

Goblin Valley State Park, Entrada Sandstone Hoodoos1

Goblin Valley State Park, Entrada Sandstone

Above the Entrada is the Curtis formation, a hard white sandstone.

Figure 1: The uppermost units of the San Rafael Group (from bottom to top, Entrada Sandstone, Curtis Formation, and Summerville Formation) capped by the basal conglomerate of the Tidwell Member of the Morrison Formation (Mathis, 2000).

During the late Triassic and Jurassic, western Utah was rising in altitude. But the eastern half was sinking. Utah’s “dividing point” for the past 500 million years has been the Wasatch line — the line of faults running down the Wasatch Front and into the Hurricane Fault of southwestern Utah. With slumping of the land east of the Wasatch line, the sea advanced temporarily into eastern Utah.

At Tusher Canyon, the white Curtis Formation sandstone forms cliffs above the ridged orange Entrada

Entrada Sandstone capped by Curtis Formation in Cathedral Valley.

< As the area east of the Wasatch line filled with sediment, eastern Utah became a river floodplain (with rivers running east out of western Utah and meandering towards the Gulf of Mexico). =

This is the Morrison Formation, a soft shale with pastel colors. The Morrison Formation can be seen along the highway north of Moab.

Close-up of the Morrison at the type locality.

http://en.wikipedia.org/wiki/Morrison_Formation

The Morrison Formation is host to both dinosaur fossils and to deposits of uranium and vanadium. (The dinosaur quarries near Vernal and Price are in this formation.)

The late Triassic, the Jurassic, and the Cretaceous Periods are the age of dinosaurs. In floodplain and mud deposits, such as hereon the Klondike Bluffs trail, dinosaur footprints can be seen.

<Cretaceous Period:

Seas reclaim eastern Utah. For most of the Cretaceous (140-65 million years ago), western Utah remained a highland, while the Gulf of Mexico spread through the middle of the continent, covering eastern Utah. During this time, shales were deposited. The gray Mancos shale dominates the landscape all the way from Price until Highway 191 begins dropping down into the Moab area. The sea retreated towards the end of the Cretaceous, as the western half of the continent began to uplift. The Mancos shale, and the Cretaceous-era Dakota sandstone underneath it, eroded away from Moab area as the salt dome elevated the land surface

<Tertiary Period,

–> Event 1:

The Great Basin subsides while the western continent is uplifted. The Colorado establishes its present course. During the Tertiary (65 million years ago), the Rockies and Uinta Mountains began to rise, and the entire western continent was uplifted. (At the Wasatch line, the Great Basin area began to slump and pull away relative to eastern Utah.)

The meandering course of the Colorado and the goosenecks of the San Juan river suggest that this was once a slow-moving stream in a near-level plain. As the western US rose up, the river began to cut deeply into its established channel.

< Tertiary Period,

Event 2:

The Paradox Salt forms a dome, creating an anticline. Under great pressure, salt can flow like a glacier. Salt of the Paradox Formation was squeezed into a dome in the Moab area, elevating the rocks above it. A “hump” of strata is called an anticline. As the dome gradually rose up, the Colorado cut down through the rising rock to maintain its course

Cracks formed in the rock over the dome of salt. These are the fissures that allowed formation of fins and arches in Arches National Park and the Slickrock area.

At this viewpoint over Arches National Park from the end of the Klondike Bluffs trail, the effect of the vertical rock fractures are seen.

<Tertiary Period,

Event 3:

The Moab Fault allows salt to erode, collapsing the center of the anticline. A fault line runs down each side of the Moab valley. These faults join near the entrance to Arches. Perhaps because of water running down along the fault line, salt was dissolved away deep under the rock of Moab. The overlying slab sunk down, creating a “collapsed anticline” that is the Spanish and Moab valley.

Moedergesteente is gesteente waarin olie, gas of erts gevormd wordt of werd.

MOHER CLIFFS

MOHER CLIFFS

http://en.wikipedia.org/wiki/Cliffs_of_Moher

Moho See MohoroviÄiÄ‡ discontinuity. MohoroviÄiÄ‡ discontinuity

The MohoroviÄiÄ‡ discontinuity, usually referred to as the Moho, is the boundary between the Earth’s crust and the mantle. The Moho serves to separate both oceanic crust and continental crust from underlying mantle. The MohoroviÄiÄ‡ discontinuity was first identified in 1909 by Andrija MohoroviÄiÄ‡, a Croatian seismologist, when he observed the abrupt increase in the velocity of earthquake waves (specifically P-waves) at this point. The internal structure of the earth

Morphospecies Concept Species are defined on the basis of consistent morphological differences. See also biological species concept and phylogenetic species concept.

Mould An imprint of a fossil. See also cast.

MODDER VULKAAN

http://nl.wikipedia.org/wiki/Moddervulkaan

Moddervulkaan vormt eiland in de Arabische zee

27 januari 2011 Tim Kraaijvanger 1

Er is een nieuw eiland verschenen in de Arabische zee. Het gaat om een moddervulkaan, die sinds eind november in de Arabische zee te zien is. NASA’s Earth Observing-1 satelliet maakte op 11 januari een foto van dit nieuwe eiland. NASA verwacht dat het eiland binnen een paar maanden weggespoeld is, zoals vaker gebeurt met moddereilanden.

Zoals u kunt zien op de foto neemt de woeste zee zand mee, waardoor er niet veel meer overblijft van de vulkaan.

De nieuwe moddervulkaan is 30 tot 60 meter groot en steekt daarmee net boven het wateroppervlak uit. In vergelijking met andere moddervulkanen is deze vulkaan vrij groot, alhoewel er exemplaren zijn die een hoogte van 100 meter kunnen bereiken.

Een moddervulkaan bestaat uit modder en gas die vanuit een ondergronds reservoir naar buiten stromen via een vulkanische kegel of simpelweg een scheur in de grond.

Bronmateriaal:
““Gooey” New Mud Volcano Erupts From Arabian Sea” – National Geographic

MUDPOT ( = MUDVOLCANO )

Fountain Paint Pots, Yellowstone National Park
Mudpot in Lassen Volcanic National Park
Mudpot in Yellowstone National Park
Mudpot at Rincón de la Vieja Volcano National Park, Costa Rica
Short video of mud pool activity near Waiotapu, New Zealand
Video of mud pool at Orakei Korako, New Zealand
Erupting mudpot at Hverir, Iceland

http://en.wikipedia.org/wiki/Mudpot

Filed under GEOLOGIE Tagged with Geologie, inhoudstabel evodisku WP

Geologie trefwoord N O

december 21, 2013 1 reactie

INHOUD G → zie onder Geologie

___________________________________________________________________

Natural Selection Differential reproductive success. Produces descent with modification, i.e. evolution.

Neolithicum
Het Neolithicum is een archeologische periode, Jonge Steentijd, die duurde van ± 4.000 tot 1.700 voor Christus.

Neosome A geometric element of a composite rock or mineral deposit, appearing to be younger than the main rock mass, for example the leucosomes in a migmatite are a neosome.

Nephelinite A silica-undersaturated volcanic igneous rock containing nepheline and pyroxene.

Neutral theory of molecular evolution Predicts that alleles are fixed at a constant rate for a given gene over long periods and that most molecular variation is selectively neutral.

Niijima.

Nishinoshima

Vulkaan creëert gloednieuw eiland voor de kust van Japan

Geschreven op 22 november 2013 om 08:47 uur door Caroline Kraaijvanger 6

eiland

Japan heeft er een stukje grondgebied bij gekregen.

Voor de kust van Nishinoshima heeft een onderzeese vulkaan een heus eilandje opgeworpen.

Het eiland voor de kust van eiland Nishinoshima is in november ongeveer 200 meter breed, zo stelt het Japanse Meteorologische Agentschap in een persbericht.

Ook heeft het agentschap enkele foto’s van het nieuwe grondgebied vrijgegeven.

Op de foto’s zien we het eiland en een rookpluim die van het eiland opstijgt. Ook is te zien hoe de wateren rondom het eiland door toedoen van de vulkaan flink verkleurd zijn.

Het eilandje van dichterbij. Terwijl het groeit, levert het door erosie door toedoen van water ook weer in. Afbeelding: Japans Meteorologisch Agentschap.

Het eilandje van dichterbij. Terwijl het groeit, levert het door erosie door toedoen van water ook weer in.Afbeelding: Japans Meteorologisch Agentschap.

Onderzeese vulkanen zijn Japan niet vreemd. Voor de kust van het land loopt de zogenoemde ‘Ring van vuur’. Dit is een gebied dat bekendstaat om vulkaanuitbarstingen en aardbevingen.

* Nu ook vanuit de ruimte zichtbaar 20 december 2013Caroline Kraaijvanger 2

japans eiland

NASA heeft met behulp van een satelliet een foto gemaakt van het eilandje dat enkele weken geleden door toedoen van vulkanische activiteit voor de kust van Japan ontstond.

Op de foto zien we het eiland Nishinoshima dat sinds eind november vergezeld wordt door een ander eilandje. Dit kleinere eilandje is het resultaat van een vulkaanuitbarsting. Begin december meldde de Japanse Kustwacht dat het eilandje inmiddels zo’n 56.000 vierkante meter groot is en meer dan twintig meter boven het wateroppervlak uitsteekt.

Boven en ten zuiden van het eilandje ziet u witte wolkjes. Die bestaan waarschijnlijk uit stoom en andere vulkanische gassen. De wateren rondom het eilandje zijn wat groenig van kleur. Dat komt door vulkanische mineralen en gassen en doordat sediment op de zeebodem door de uitbarsting verplaatst is.

Het is niet ongebruikelijk dat door toedoen van vulkanische activiteit nieuwe eilanden ontstaan. Maar meestal is hun bestaan maar van korte duur. Golven beuken tegen het eiland aan en daarbij erodeert het snel. Toch lijkt het erop dat het Japanse eilandje nog wel even blijft bestaan.

Het groeit namelijk nog steeds en wetenschappers vermoeden dat het eiland reeds groot genoeg is om zeker nog enkele jaren te blijven bestaan.

Reden genoeg voor de Japanners om het een naam te geven: Niijima.

zie ook Vulkanen → in het bijzonder het ijslandse eilandje Surtsey.

“Persbericht Japans Meteorologisch Agentschap” – Seisvol.kishou.go.jp

Nomenclature The method of naming species of animals and plants scientifically.

NonconformityAn unconformity that exists between sedimentary rocks and metamorphic or igneous rocks when the sedimentary rock was deposited on the pre-existing, eroded metamorphic or igneous rock.

UPDATE :

Nieuw eiland voor kust van Japan eet zijn buurman op

07 april 2014 Caroline Kraaijvanger0

aan elkaar

Door toedoen van een vulkaanuitbarsting ontstond in november 2013 een nieuw eilandje in het westelijke deel van de Stille Oceaan. Onderzoekers twijfelden of het eilandje zou blijven bestaan, maar het eilandje lijkt niet van plan te zijn om te vertrekken: inmiddels heeft het zelfs zijn buurman al geannexeerd.

Een vulkaan op de bodem van de Stille Oceaan spuwde in november vorig jaar zoveel materiaal uit dat het zelfs boven het zeeoppervlak uitsteeg.

Het resultaat?

Een nieuw eilandje. Hoelang het eilandje stand zou houden, was onduidelijk. Want terwijl het groeide, leverde het ook constant materiaal in: golven sloegen tegen de randen aan, waardoor deze erodeerden.

Maar een dikke maand nadat het eiland ontstond, konden onderzoekers melden dat het nog steeds groeide en misschien wel enkele maanden of zelfs jaren kon blijven bestaan.

Twee eilanden zijn één geworden, zo bewijst deze satellietfoto. Afbeelding: NASA.

Twee eilanden zijn één geworden, zo bewijst deze satellietfoto. Afbeelding: NASA.

Het eilandje dat in november 2013 ontstond, is ondertussen groter dan Nishino-shima oorspronkelijk was.

De aaneengegroeide eilanden zijn samen bijna duizend meter breed. En de vulkaanuitbarsting gaat nog altijd door. Het hoogste punt op het eiland is inmiddels drie keer hoger dan eind vorig jaar het geval was en steekt zo’n zestig meter boven de zeespiegel uit.Inmiddels zijn we een dikke vier maanden verder en blijkt het eiland bijzonder ambitieus te zijn.

Het heeft zelfs zijn 500 meter verderop gelegen buurman geannexeerd. Het gaat om het eiland Nishino-shima. Het eiland ontstond begin jaren zeventig eveneens door een vulkaanuitbarsting.

Het nieuwe eiland kruipt langzaam richting zijn buurman. De eerste foto stamt uit begin december. De tweede uit eind december vorig jaar. Afbeeldingen: Japanse Kustwacht.

• Nieuw Japans eiland nu ook vanuit de ruimte zichtbaar
• Gloednieuw eiland voor de kust van Japan groeit nog steeds

Bronmateriaal:
““New” Pacific Island Consumes Its Neighbor” – NASA.gov
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door de Japanse Kustwacht.

Noordzeebekken
Het Noordzeebekken is dat deel van het Noordzee- en aangrenzende landgebied dat vanaf het Tertiair aan daling onderhevig is.

Noordatlantische oceaan

Duizenden bergen ontdekt op de bodem van de oceanen

Caroline Kraaijvanger 3 oktober 2014

AFBEELDING //Op de afbeelding bovenaan zie je het zwaartekrachtsmodel van de Noord-Atlantische Oceaan. De rode stipjes die je ziet, zijn aardbevingen.

Wetenschappers hebben met behulp van gegevens van twee satellieten een nieuwe kaart gemaakt van de zeebodems wereldwijd. Op de kaart zijn onder meer duizenden nog nooit waargenomen onderzeese bergen te zien.

De nieuwe kaart is twee keer zo nauwkeurig als de vorige versie die bijna twintig jaar geleden gemaakt werd. Om de kaart te maken, gebruiken wetenschappers gegevens van ESA’s CryoSat-2-satelliet. Deze satelliet bestudeert met name het ijs op de polen, maar is ook voortdurend actief boven de oceanen. Ook data van NASA’s Jason-1 – een satelliet die eveneens de zwaartekrachtsvelden boven de aarde in kaart bracht – werden gebruikt.

Heuvels
“De dingen die je het duidelijkst ziet, zijn de abyssale heuvels, de meest voorkomende landvorm op de planeet,”

vertelt onderzoeker David Sandwell. Abyssale heuvels zijn kleine heuvels op vlakke, diepere delen van de oceaanbodem.

Bergen
Op de kaart zijn duizenden onderzeese bergen te zien die wij mensen nog nooit verkend hebben. De meeste van deze onderzeese bergen waren ooit actieve vulkanen. Ook stuitten de onderzoekers op nieuw bewijs voor spreidingszones in de Golf van Mexico. Deze spreidingszones waren 150 miljoen jaar geleden actief en liggen nu begraven onder dikke lagen sediment.

De kaart zal voor verschillende doeleinden gebruikt worden.

“Eén van de belangrijkste zaken waarvoor we de kaart kunnen gebruiken, is het verbeteren van de schattingen van de diepte van tachtig procent van de oceanen.”

Ook zal de kaart gebruikt worden door Google om de Google Maps van de oceanen nog gedetailleerder te maken. Bovendien kan de kaart ons meer vertellen over de tektoniek van de diepe oceanen.

Hoe bewegen de oceanen?De oceanen op aarde zijn continu in beweging. Maar hoe? De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA heeft de stromingen in…

Bronmateriaal:
“New map uncovers thousands of unseen seamounts on ocean floor” – NSF.gov
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door David Sandwell / SIO.

http://www.nu.nl/wetenschap/3894102/duizenden-onbekende-gebergtes-in-zee-in-kaart-gebracht.html

http://www.bbc.com/news/science-environment-29465446

Mondial ocean floor // The new gravity data gives us our clearest view yet of the shape of the ocean floor

CryoSat’s primary role is to measure the shape of polar ice surfaces – not the shape of the seafloor

Science.

Nature News.

Normaal Amsterdams Peil (NAP)
Het Normaal Amsterdams Peil (NAP) is Nederlands standaard vergelijkingsvlak voor de hoogteligging.

Normal Fault A fault caused by extension.

caused by extension

Normal fault // A geologic fault in which the hanging wall has moved downward relative to the footwall. Normal faults occur where two blocks of rock are pulled apart, as by tension. Compare reverse fault.

normal fault – an inclined fault in which the hanging wall appears to have slippeddownward relative to the footwall

See Note and illustration at fault.

fault

top: normal fault

center: reverse fault

bottom: strike-slip fault

http://www.thefreedictionary.com/normal+fault

Afbeeldingen van normal fault <–

http://www.artinaid.com/2013/04/components-and-types-of-geological-faults/

The “normal fault” is generated by the traction with vertical motion with respect to the “fault plane”, which typically has an angle of 60° from the horizontal plane, and as we have seen, generates a “hanging wall” and a “foot wall” where rocks on one side of the fault sink over rocks from the other side of the fault.

There are areas in a fault where the rock is separated, so that the crust in a specific area is able to occupy more space and do not create rocky ledges.

http://geophysics.ou.edu/geol1114/notes/structure/structure.html

Nuees Ardentes See Pyroclastic Flows.

_________________________________________________________________________________________

OEVERWAL –> Natuurlijke dijk

Afbeeldingen van oeverwal

Oeverwallen zijn langgerekte hoogtes die langs de oever van een rivier liggen. Ze zijn door de rivier zelf gevormd door afzetting van grof zand en fungeren als een soort ‘natuurlijke dijk’ die de rivier in zijn stroombedding houdt. Alleen bij hoog water kunnen oeverwallen overstromen. Met het water voert de rivier zand aan, dat direct naast de oever bezinkt waardoor de oeverwallen in de loop van de tijd steeds hoger groeien.

http://www.geologievannederland.nl/landschap/landschapsvormen/oeverwal

http://www.cs.uu.nl/research/projects/i-cult/Vecht/Portal/Processes/Vorming/Vorming_land.htm

De rivier zorgt bij overstroming voor afzettingen. De grovere sedimentdeeltjes bezinken in de rivier en op de naaste oever, de kleinere deeltjes komen verder van de rivier terecht.

Oeverwal
Een oeverwal is een natuurlijke hoogte langs een rivier, die ontstaat doordat tijdens het buiten haar oevers treden van de stroom het grofste materiaal het dichtst bij de rivier wordt afgezet.

____________________________________________________________

O’ahu

Hawaïaans eiland O’ahu blijkt een stapeltje vulkanen te zijn

Caroline Kraaijvanger 19 mei 2014

oahu

Het op twee na grootste eiland van Hawaii bestaat niet uit twee, maar uit drie schildvulkanen. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek. Onder de twee bekende schildvulkanen blijkt een derde vulkaan schuil te gaan.

Lang dachten onderzoekers dat het eiland O’ahu uit de restanten van twee vulkanen bestond: Wai’anae en Ko’olau. Maar dat beeld moet op de schop, zo melden onderzoekers. Wai’anae en Ko’olau blijken namelijk te rusten op de flanken van een derde vulkaan: Ka’ena.

Het onderzoek lost een mysterie dat enkele jaren geleden ontstond, op. Toen bestudeerden onderzoekers de samenstelling van door Wai’anae geproduceerd lava. “We wisten dat het gevormd was door het gedeeltelijk smelten van de korst onder Wai’anae, maar we begrepen niet waarom het deze samenstelling van isotopen had,” vertelt onderzoeker John Sinton. “Nu realiseren we ons dat de korst die onder Wai’anae smolt, eigenlijk deel uitmaakt van de oudere Ka’ena-vulkaan.”

“Wat vooral heel interessant is, is dat Ka’ena een ongebruikelijk lange geschiedenis als submariene vulkaan lijkt te hebben,” voegt Sinton toe. “Pas heel laat in die geschiedenis brak deze door het oppervlak van de oceaan heen.” Wat we van Hawaïaanse vulkanen weten, is bijna geheel gebaseerd op de vulkanen die hoog boven de zeespiegel uitstijgen en bijna al die vulkanen ontstonden op de flanken van andere vulkanen. Ka’ena biedt onderzoekers nu de kans om een Hawaïaanse vulkaan die geheel geïsoleerd op de diepe oceaanbodem ontstond, te bestuderen.

Bronmateriaal:
“On the shoulder of a giant: Precursor volcano to the island of O’ahu discovered” – University of Hawaii ‑ SOEST (via Sciencedaily.com)
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Trey Ratcliff (cc via Flickr.com)

Wikipedia

Oahu (Hawaïaans: Oʻahu) is een van de eilanden van de Amerikaanse staat Hawaï. Het is het derde eiland in grootte, met een totaal landoppervlak van 1600 km². Het eiland is 71 km lang en 48 km breed. Het heeft een kustlijn van 366 km.

Oahu, Hawaii, computer image generated using TruFlite

Mt ONTAKE

Mount Ontake barst uit: waarom zag niemand dat aankomen?

Caroline Kraaijvanger op 29 september 2014

mount ontake

In september 2014 barstte de Japanse vulkaan Mount Ontake uit. De uitbarsting kwam als een totale verrassing en kostte aan zeker dertig mensen die nabij de top van de vulkaan aan het wandelen waren, het leven. Waarom zag niemand dit aankomen?

De eruptie van Mount Ontake kwam als een donderslag bij heldere hemel en overviel tientallen mensen die op de zeer populaire recreatieplek vertoefden. Het totale aantal slachtoffers is nog onbekend, wel weten we dat in ieder geval dertig wandelaars die zich op het moment van de eruptie nabij de top van de vulkaan bevonden, het leven lieten.

Monitoren
Het zet je aan het denken. Hoe kan een vulkaan ons anno 2014 zo verrassen?

“De wijze waarop Japanse vulkanen gemonitord worden, is uitstekend,”

zo benadrukt Shane Cronin, als professor Earth Sciences werkzaam aan deMassey University.

“Er was twee weken voor de eruptie wel sprake van wat onrust, maar in het geval van een veelvuldig actieve vulkaan als Ontake is er vaak seismische activiteit die samenhangt met hydrothermale systemen. De eruptie kwam echt als een donderslag bij heldere hemel, aangezien er voorafgaand geen sprake was van zeer grote onrust.”

Nieuwe waarschuwingssignalen?

“De eruptie van Ontake was niet bijzonder krachtig,” voegt professor David Rothery van de Open Universiteit toe. “Maar er werden wel meerdere centimeters as verspreid in gebieden nabij de top. Het doet denken aan de eruptie van 1979: de enige andere recente eruptie van deze vulkaan. Ik ben verrast dat de vulkaan zonder waarschuwing uitbarstte, omdat er – voor zover ik weet – seismometers op de Ontake staan die interne bewegingen van magma zouden moeten detecteren. ‘Stiekeme’ uitbarstingen die niet voorafgegaan worden door waarschuwingssignalen zijn echter niet onbekend, een analyse van de verzamelde data zal wellicht informatie blootleggen die we – achteraf – als waarschuwingssignalen hadden moeten opvatten. Dat is hoe we leren om het de volgende keer beter te doen.”

Mount Ontake bevindt zich op de plek waar de bodem van de Stille Oceaan en de Filipijnenzee onder Japan duikt. Hierdoor smelt de aardkorst op grote diepte en ontstaat magma. Terwijl het magma omhoog komt, ontsnappen gassen – zoals waterdamp – en dat kan een eruptie bijzonder explosief maken. Zoals gezegd was de eruptie van Ontake die dat weekend plaatsvond niet bijzonder krachtig.

Toch kwamen tientallen mensen om het leven.(1)

“Gevaren waren in dit geval snelbewegende stromen van as, gas en stoom,” vertelt Cronin. “Deze doden door verstikking, fysieke inslagen van grote stenen of verbranding. Andere gevaren zijn grote gesteenten (met een diameter tot wel één meter) die als mortiergranaten uit de krater gegooid worden.”

Bronmateriaal:
“Volcanic eruption in Japan – experts respond“ – Sciencemediacentre.co.nz
De foto bovenaan dit artikel is afkomstig van Wikimedia Commons.

(1)

Volgens verschillende ooggetuigen van de eerste rij, zijn er verschillende mensen omgekomen omdat de aarde openscheurde, andere zijn dan weer omgekomen door zware objecten die op hun zijn terecht gekomen, andere zijn dan weer omgekomen door verstikking-verbranding van de longen.
er is ook nog de officieele japanse verklaring : Meeste mensen zijn omgekomen door verstikking en of een hartstilstand = de normale procedure-uitleg die de Japanse instanties standaard meegeven.
Op de slachtoffers word later een autopsie uitgevoerd, om de ware oorzaak van het overlijden te achterhalen.
http://www.volkskrant.nl/reizen/waarschuwing-voor-giftige-gassen-toeristische-vulkaan-java~a2848280/

Onverzadigde zone
De onverzadigde zone is het deel van de grond boven de grondwaterspiegel, waarin de poriën zowel water als lucht bevatten.

OPAAL

ruwe opaal

lemon oregon opal

Oppervlaktedelfstoffen
Oppervlaktedelfstoffen zijn natuurlijke (bouw)grondstoffen die uit de ondergrond nabij het oppervlak worden gedolven zoals bijvoorbeeld zand.

Oppervlaktewater
Oppervlaktewater is het water dat stroomt over of verblijft op het aardoppervlak.

ORDOVICIUM

Het Ordovicium is een periode uit de geologische tijdschaal (of een systeem in de stratigrafie), die ongeveer van 485 tot 443 miljoen jaar geleden duurde. Het Ordovicium is onderdeel van het Paleozoïcum, het volgt op het Cambrium en wordt opgevolgd door het Siluur.

Era	Periode	Ouderdom Ma
Mesozoïcum	Trias	jonger
Paleozoïcum	Perm	251,0 – 299,0
	Carboon	299,0 – 359,2
	Devoon	359,2 – 416,0
	Siluur	416,0 – 443,7
	Ordovicium	443,7 – 488,3
	Cambrium	488,3 – 542,0
Neoproterozoïcum	Ediacarium	ouder

Afbeeldingen van ordovicium

http://nl.wikipedia.org/wiki/Ordovicium

http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Ordovicium

De wereld van het Ordovicium

Organogeen
Organogeen betekent uit organische resten opgebouwd.

ORKANEN →

(Super(orkaan Haifan )

Orogenese
Orogenese is gebergtevorming.

ORTHOKLAAS

Het mineraal orthoklaas is een kalium–aluminium–tectosilicaat met de chemische formule KAlSi₃O₈. Het behoort tot de veldspaten.–> Afbeeldingen van orthoklaas

Orthoklaas

Overschuiving

Een overschuiving in de Eifel, Duitsland

http://nl.wikipedia.org/wiki/Overschuiving

Overschuiving is het door breukwerking of plooiing boven elkaar voorkomen van lagen die oorspronkelijk naast elkaar gelegen waren. Zie ook: Aardverschuiving Bodemdaling Compressie Inklinking Krimp Rifting Zetting

OWACHOMO NATURAL BRIDGE

Filed under GEOLOGIE Tagged with Geologie, inhoudstabel evodisku WP

← Oudere berichten

“Hoogste aantal broeikasgassen in 800.000 jaar”

Strenge winters op komst door opwarming van de aarde ?

Lees ook

Opwarming gaat verder

Extreme omstandigheden

Bronnen:

Lees verder

Bijna 700 vierkante kilometer grote ijsberg belandt in de Zuidelijke Oceaan

IJs op Antarctica smelt in sneltempo

Satellite measurements reveal gravity dip from ice loss in West Antarctica

Temperatuurrecords

Lees ook

_____________________________

De wereld is slecht voorbereid op

klimaatverandering

‘Dertig procent van de aarde krijgt te maken met droogte’

Wit biljartlaken

Zeespiegelstijging

Versnelling?

Terugtrekking

Getuigenverslag

°

“IJskap Groenland en Antarctica smelt aan recordtempo”

46 meter ijs per dag in zee

PDF

°

Dentalium Scaphopod from in the Eocene.

The Devonian Period: The Age of Fish

Life of the Devonian

Change in the Devonian Seas

Change in the Devonian Landscape

Fossil dinoflagellate cyst

Links

_____________________________________

Species : Tasselia ordamensis

Bioclastic Limestones

Acrosalenia L. Agassiz, 1840, p. 38

Acrosalenia (Milnia) Haime, 1849, p. 217

Afbeeldingen van acrosalenia <–

Aglaspids

1. The oldest fossil Protozoa

I. Early Eukaryote Evolution

2. The paleontology of the middle Neoproterozoic Chuar Group, Grand Canyon: Biotic turnover prior to Sturtian low-latitude glacation

3. Rotting protists

Anaerobes

Anaerobic

Analogous

Fossil Record of Arthropoda

NEDERLANDSE GEOLOGISCHE VERENIGING

GEOLOGIE IN TELEGRAMSTIJL

Geologische begrippen

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Landijs is een dik ijspakket dat onder bepaalde omstandigheden een landgebied van grote omvang overstroomt en bedekt, ongeacht de topografie.

Lateral moraine

Leem is een mengsel van klei, silt en zand, met relatief veel deeltjes met een grootte van 0,002 mm tot 0,063 mm. Zie ook:Klei Löss Lutum Silt Zand

Left-Lateral Fault:

Limb:

Een lithogenetische eenheid is een binnen formaties onderscheiden eenheid op grond van hun ontstaanswijze en samenstelling.

Een lithologische eenheid is een gesteentepakket of deel daarvan, dat op grond van macroscopisch waarneembare eigenschappen als een eenheid beschouwd kan worden en als zodanig in kaart gebracht kan worden.

Lithologie heeft betrekking op het gesteente als zodanig; lithologische kenmerken zijn b.v. korrelgrootte, sedimentaire structuren etc.

Lithology: The study and description of rocks, including their mineral composition and texture. Also used in reference to the compositional and textural characteristics of a rock. Lithosphere: The rigid outer shell of the earth which includes the crust and a portion of the upper mantle.

Lithosfeer en astenosfeer

Dikte

Lithostratigrafie is stratigrafie op grond van de lithologie.

Een lithostratigrafische eenheid is een gedefinieerde en benoemde eenheid, onderscheiden op lithologische gronden; gesteentepakket dat zich onderscheidt door lithologie.

Longitudinal Sand Dunes

Löss is een door de wind gevormde afzetting, waarvan het overgrote deel van de korrels kleiner is dan 0,063.Zie ook:Klei Leem Lutum Silt Zand

Lutum bestaat uit plaatvormige deeltjes met afmetingen kleiner dan 0,002 mm.

Kleiwinning nabij de Maas, bij Maalbeek © TNO-NITG

NEDERLANDSE GEOLOGISCHE VERENIGING

GEOLOGIE IN TELEGRAMSTIJL

Geologische begrippen

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Glossary of Terms for Geology

Photo and Graphic combined to show paleocurrent direction

Paleogeografie is de wetenschap die de verdeling van land, zee en gebergten, maar ook het voorkomen van rivieren, delta’s en kustlijnen in geologische perioden van de geschiedenis der aarde behandelt.

PALEOLITHICUM is een archeologische periode, Oude Steentijd, die duurde tot ± 8.000 jaar voor Christus.

periglaciaal milieu : is een omgeving en de daarbij horende omstandigheden van een gebied dat direct aan het landijsgebied grenst, maar waarin door het ijs zelf afgezette sedimenten ontbreken.

Pingo met kern van permafrost © TNO-NITG

pingo